Үйректердің асыл тұқымдары, кроccтары және танымалдығы

Біздің еліміздің құс асыраушылары үйректің бірнеше породоларын және танымалы үйректерді асырайды. Етті поридалардың ішіндегі ең көп тарағаны пекиндік порода (тұқымдысы) (1-сур.) . Құстың бұл түрі 300 жылдан бұрын қытайда шыққан. Пекиндік асыл тұқымдық үйрек түрлі танылмандықпен, сызықпен және кростармен көрсетілген. Пекиндік үйректердің танылмалдығы пекиндік және ақ мәскеулік үйректерді қосу негізінде алынған. Үйректің бұл түрі 1-ші биологиялық циклда -160 жұмырқаға дейін жұмыртқалауымен ерекшеленеді. Германиядағы Бельтца фирмасынан алынған пекин үйректері - өнімділіктің 2 кезеңінде 280-жұмыртқаға дейін жұмыртқалауымен ерекшеленеді.

Елу алты күндік үйректің салмағы 2,5 кг-ға жетеді, ол 1кг-ға өсу үшін 3,5 кг азық шығындалады. Германиядан алынған кросс үйректері 13, аталық 23 және аналық 3 екі сызығымен көрсетілген.

Осы кростың гибридті құсы келесідей көрсеткіштермен сипатталады: 40 күндегі орташа жұмыртқалау 1-ші биологиялық циклда -203 жұмыртқа, молодняктың шығуы -80%, үйректердің 49-күндік жасындағы массасы 2,3-2,4 кг. Басқа танылмал және кростар үйректерінің етімен салыстырғанда бұл үйректің етінде май аздау. Англиядан алынған «Черри-Келли» фирмасының X-11 кросының үйректер екі сызықтармен көрсетілген: аталықпен 151 және аналықпен 102. Осы кростың үйректерінің элитті тобының келесідей көрсеткіштері бар. Аталық жүйе бойынша: 49-күндік кежерлердің тірі массасы-3584 г, үйректердіңкі -3415, төлдерді шығару –56,9%, 36-аптадағы орташа жұмыртқалау—100 жұмырқа; аналық жұмырқа бойынша: 49 күндегі кежерлердің тірі массасы -2948, үйрек-2702, топ шығару -72,4%, 40-аптадағы орташа жұмытқалау -133 жұмыртқа. 49 күндік жастағы гибридті үйректерді 1 кг-ға өсіру үшін 2,65 кг азық жұмсалады. Аталық жүйенінің 151 және аналық жүйенің 102 негізінде Қазақстан тәжірибелік зоналық станциясында құс өсіру бойынша екі жүйелі кросс «Тенп» құрылған.

«Медео» кроссы екі жүйемен көрсетілген: аталық М1 және аналық М2. Аталық жүйе келесідей көрсеткіштермен сипатталады: 40-апталық үйректердің жұмыртқалауы-165-175 жұмыртқа, ұрықтандыру-85-91%, балапан өшу-63%. Аналық жүйе М2 үшін келесідей мінездемелер (сипат) тән: 40 аптадағы үйректердің жұмыртқалауы 175-194 жұмыртқа, оларды ұрықтандыру -88-94%, балапандарды ашу 67-69%.