С. В. Кожанова Жалпы иммунология
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
| ІСІК ЖАСУШАЛАРЫНЫҢ
АНТИГЕНДІК ҚҰРАМЫ Өзінің антигендік күрамы жағынан ісік тіндері мен сау тіндер тек сан жағынан ғана емес, сонымен катар, сапасы жағынан ерекшелінеді. Адамда кездесетін катерлі ісіктерде ерекше антигендердін болуын алғаш рет тәжірибе жүзінде Л.А. Зильбер ашкан. Кейін ол көптеген тәжірибе және клиникалық зерттеу кезінде дәлелденді. Ол антигендер ісікке байланысты болып, соған сәйкестік білдіреді, мұндай өзгерістер сау тіндерде жок немесе өте аз мөлшерде кездеседі. Обыр жасушалары геномының жұмысы белсенді түрінде, баска тіндерге зиянды әсерін тигізу нәтижесінде ісік жасушасының бетінде басқа тіндерге тан антигендер пайда болады (гетерогендік антигендер). Катерлену кезінде жасушалардың аз немесе үлкен мөлшерде табиғи кызметтері кемиді және олар әлсіз дамыған жасушаларға айналады. Бұл ҮДеріс сау тіндерде сатыерекшелі антигендердің жойылуына соктырады. Одан баска, осылай эмбриондык кезеңде болатын гендер белсенуі аркылы ракэмбриондық антигендер де пайда болады (РЭА). 314 III Бөлім. АдаптивтІ иммунитет Казіргі кезде ісіктер түрімен бірлескен көптеген эмбриондық анти- геийераныкталған. Онын ішіндетолыкзерттелгені: альфа-фетопротеин, карцино-эмбриондык антиген, эмбриондык сульфогликопротеин, Н-цитокин, Реган фосфатазасы, т.б. Ракэмбриондық антигендердің наукастын кан сарысуында аныкталуы обырдын ерте аныкталуына мүмкіндік береді. Альфа-фетопротеин — адам ісіктерінде бірінші аныкталған эм- бриондык антигендердің бірі. Ол ауру канында және бауыр гепато- целлюлярлы ісіктер жасушаларында кездеседі, сонымен катар аналык және аталык жұмыртка бездерінін тератобластомаларында кездеседі. Бұл антиген асказан ісігі бар ауруларда, куыкасты без ісігінде және асказан ісігінін бауырга жайылуы кезінде кан сарысуында кездеседі. Карциноэмбриондық антиген ауру канында серологиялык әдіс көмегімен аныкталады және тікішек, токішектің катерлі ісік жасу- шаларында табылады. Эмбриондық сульфогликопротеин асказан шырышты кабатынын катерлі өзгерген жасушаларында байқалады, ал Н-ицтокин асказан- ішек, сүт безі, өкпе, куыкасты безі, калканша без, лимфогранулематоз сиякты катерлі ісігі бар аурулардың кан сарысуында аныкталады және ол жүкті әйелдердін кан сарысуында табылған. Реган фосфатазасы катерлі өкпе және асказан-ішек жолдары ісігінде 10-20% жағдайда болады. Бұл фермент плацентаның сілтілі фосфатазасымен бірдей, оны плацента түзеді және жүкті аналар канында кездеседі. Тәжірибелік зерттеуде жануарлар катерлі ісіктін жасушаларында, шакыру тәсіліне карамастан (әр түрлі онкогенді вирустар, химиялык канцерогендер, сәулелену), бірнеше ракэмбриондык антигендер та- былған. Бұл антигендердін катерлі жасушаларда пайда болуы маныз- ды және ол ісіктегі эмбриондык гендерді жаңартып, жұмыс істеуін айқындатады. Бұл гендердін тежелуі вирус геномымен туындайды және жасушаларда химиялык, физикалык канцерогендердің, гормондардын әсерімен туындайды. Сөйтіп, қатерлену кезінде ісік жасушаларында екі үдеріс бірдей жүреді: антигендік қарапаиымдану — калыпты тіндерге сай антигендердін жойылуы; антигендік курделену — берілген тіндерге тән емес жаңа антигендердің пайда болуы. Солардың ішінде ісікерекшелі, рак-эмбриондык, вирусерекшелі және гетеромүшелік антигендер. Ісікерекшелі антигендердін сипаты жағынан тәжірибелік ісіктерді екі негізгі топка бөлуте болады. 17-Тарау. Ісікке қарсы иммунитет 315 • Канцерогенәсерлі (рак туғызушы заттармен) ісіктер. Бұл ісіктер- дін әркайсысында өзіндік антигендері бар, мысалы, таза бір топка жататын әр түрлі жануарлардын барлык тіндерінде немесе бір жануардың әр түрлі тіндерінде бірдей канцероген туғызған анти- гендер. • Вирусэсерлі ісіктер. Бірдей вируспен әсерленген ісіктердін антигендері уқсас болады (тіпті олардың әр түрлі жануарларда кездесіп, әр түрлі морфологиялык күрылымы болса да). Тура осындай заңдылык адамда кездесетін катерлі ісіктерде де байкалады. Вирусәсерлі ісіктерде (лейкоз, лимфома, т.б.) ісік түріне тэн көпшілік ауруларда болатын ортақ антигендер табылады. Соны- мен катар, адамда кездейсок пайда болатын вируспен байланысты емес ісіктерде, осы ауруларға тән ортак антигендер табылмайды, бірак өзіндік ісікерекшелі антигендер кездеседі. Ісікерекшелі антигендер ісік жасушаларынын ішінде де, бетінде де орналасуы мүмкін. Жасуша ішіндегі антигендердің рөлі ісікке карсы тұру серпілістерде маңызды емес немесе рөлі өте аз болады, себебі иммундык жүйенің оны тануына жетістігі жок. Ісік жасушасының бетінде орналаскан антигендер танылуы өте онай және олар арнайы иммунды жауапты тудыратын негізгі бір себебі болып табылады. Ісікке карсы иммунды жауаптын түзілуінде ісікерекшелі трансплантациялық антигендер (ОСТА-опухолеспецифические транс- мантационные антигены) маңызды рөл аткарады; олар адам обырынын көптеген жасушаларында кездеседі және көбінесе гистосэйкестіктің длсіз антигендері катарына жатады. Олардың мөлшері ісік жасушаларының бетінде қанша төмен болса, ол ісіктің соншалықты қатерлі екенін көрсетеді. жүктеу/скачать 19,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|