С. В. Кожанова Жалпы иммунология
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
| арнайылык
— түр-аралык арнайылыкпен барабар ұғым, бірак микроб түрлеріне катысты колданылады (серологиялык варианттары-сероварлар, бір түрдің ішіндегі антигеноварларды сипаттайды). • Топтық антигендік арнайылык — бір түрдің ішіндегі топтардын ерекшелігін негіздейді. Мысал ретінде, адам эритроциттерінің изоантигендік жүйелері жатады, олар 15-тен астам, ал кұрамына 100 шамасында антигендер кіреді; ішінен ең маныздысы — кан топтарының АВО жүйесінің изогемагглютиногендері. Лейкоциттердің изоантигендік жүйесі (НЬА) ағзалар мен тіндердін ауыстырып салуында маңызды орын алады, ол антигендердін гистосәйкестік жүйесі деп аталады. Ағзалар арасында ағзаларды ауыстырып салғанда (трансплантация жүргізген кезде) күшті гистосәйкестік антигендердін минималды айырмашылығына негізделіп, сәйкес донор мен реципиент тандалады. Грану- лоциттердін және тромбоциттердің изоантигендік жүйесі ге- мотрансфузия кезінде де, трансплантация кезінде де маңызды. Изоантигендердін болуы ағзалардын жеке-дара ерекшеліктерінін дәлелі болып табылады. • Тіндік арнайылық — ағзаның әр түрлі тіндеріндегі антигендік айырмашылык (миокард, өкпе, бауыр және т.б. антигендері) • Сатылық арнайылық — әр түрлі даму сатыларында тұрған жасу- шалар арасандағы антигендік айырмашылыктары. Мысал ретінде, эмбрион антигендері, мысалы, а-фетопротеин немесе сүйек кемі- гінің бағаналы жасушаларында және В-лимфоциттердің барлык дифференциялану кезендерінде болмайтын плазмалык жасу- шалардың антигені — РС-антигенін (ріазта сеіі аті^еп) алуға бо- 12-Тарау. Антигендер 201 лады. РС-антигені тек антидене түзу кезеңіндегі плазмалык жасу- шаларда пайда болады. • Антигендердің органоидты қарнайылығы —- әр түрлі жасушалар арасындағы органоидтарынын антигендік айырмашылығы (ядро, митохондрия, жәнет.б.). Қорыта келе, әрбір тірі жасушалар өздерінің антигендік кұрылысы бойынша бүл ағзаға жатпайтын кез келген баска тірі жасушалары- нан ерекшеленеді. Негур.іым генетикалық туысқандығы алшақ болса, соғурлым антигендік айырмаіиылығы айқын болады. Антигендер кұрамы мен әсер ету механизмін зерттеудегі болған жетістіктер казіргі уакытта алдын ала кажетті антигендік детерминант- тар жиынтыктарына антидене түзілісін шакыру, жасушалык коопе- рация үдерісін күшейту немесе тежеу, кажетті антигенге төзімділікті шакыру сиякты колайлы касиеттері бар жасанды антигендердік алыпта сырумүмкіндігін беріп отыр. Осы кағидалар цитотоксикалык және цитостатикалык әсері жок жаңаиммунды депрессанттар түзуге, кажетті косылыстарға төзімділікті калыптасыруға, сонымен катар ар- найы касиеті бар вакцина жасауға да пайдасын тигізіп отыр. |