Сабақ 1 «Экология ғылымының дамуын мен қоғамда алатын орнын талдау»
жүктеу/скачать 1,83 Mb.
|
ЭиБЖ-Практика (1) (1)
| Мақсаты:
Дәрілік ерітіндіні күре тамырға жіберу, дәрілік зат 1-2 минут ішінде әсер етеді. Нақты мөлшерде жіберу. Дәрінің мөлшері бір рет егілгенде 10-20 мл. Қарсы көрсетпелері: Дәрілік затқа аллергия, тері мен тері асты шел қабатының зақымдануы, күре тамырдың қабынуы. Егілетін орны: Шынтақ иіні, қол ұшының беткі күре тамырлары, аяқтың беткі күре тамырлары, бассүйек күмбезінің беткі күре тамырлары. Жабдықталуы: шприц 10 немесе 20 мл, ине ұзындығы 40 мм, стерильді астауша, пинцет, стерильді салфетка, дәрілік зат, 70% спирт, мақта шариктері, бұрау, валик. Іс- әрекеттер: Қажет заттарды дайындап, науқасқа манипуляция мақсатын түсіндіру. Бет перде, қолғап кию. Пакетті ашып, шприцты жинау, ампуланың мойнын спиртке малынған мақтамен 2 рет өңдеу. Қажет мөлшерде дәріні ампуладан алу, инені ауыстыру ауасын шығарып, иненің қалпағын кигіздіру. Шприцты астаушаға салу. Науқасты отырғызу немесе жатқызу. Иық пен шынтақ иінін ашамыз. Шынтақ иінің астына жастықша қоямыз. Иықтың үштен екі бөлігіне резиналық бұрау қойып, шынтақ иінін спиртке батырылған мақта шаригімен сүртеміз. Науқас қолын ашып жұмып жұмыс істеу керек. Сол қолдың екінші саусағымен тамырды бекітіп ұстаңыз. Иненің қиылысын жоғары қаратып, әуелі теріні, сосын көк тамырды тесеміз. Науқастың қолын былғамас үшін, иненің астына мақта шаригін қоямыз. Шприцтің поршенін жәй өзімізге қарай тартып көргенде, қан болса, онда көк тамырға түскеніміз. Ерітіндіні жәйлап жібер алдын резеңке бұрауды шешіп, жұдырығын ашып ерітіндіні жайлап жібереді. Дәріні жібергеннен соң спиртке малынған мақта шаригімен басып инені алу қажет. Науқастың қолын 1-2 минутқа бүгу керек. Асқынулары: гематома күре тамырға дұрыс түспегенде, тері астына қанның ұюы, оған жартылай спиртпен компресс қою керек. Некроз (тітіркендіргіш дәрі тері астына кеткенде) 10% кальций хлорид. Тромбофлебит ( күре тамырды қайта қайта тескеннен ). Ауа эмболиясы, асептика ережесі бұзылғанда сепсис Дәріні баланың тері ішіне құю. Сырқаттың дәріге аллергиялық реакциясы бар – жоғын білу үшін, сол дәріден шприцке 0,1 мл алып тері ішіне енгізеді. Терінің дәрі енгізген жері бұртиып көтеріліп, лимонның қабығына ұқсап тұрады. Егер баланың дәріге аллергиясы болса, онда біраз уақыттан соң, дәрі енгізген жердің айналасы қызарып, талаурап, ісініп кетеді. Баланың туберкулезбен ауыратынын анықтау үшін, тері ішіне туберкуллин енгізіп, бір-екі күн бақылайды. (Манту реакциясы). Егер туберкулездің таяқшалары болса, онда еккен жер қызарып, ісініп, талаурап кетеді. Дәріні теріастына құю. Дәріні теріастына енгізгудің пайдасы, ол жерде ақ қан (лимфалар) және көп болғандықтан, дәрі денеге тез тарайды. Инені терісі мен теріасты майын қатпарлап ұстауға келетін, ірі қан тамырлары мен нерв талшықтарының аз зақымданады-ау деген жеріне шаншиды. Дәріні көбінесе иыққа, санға, жауырының астына, қарынның алдыңғы бетіне енгізеді. Теріасты инъекция тәсілі. Инъекция салмастан бұрын теріні спиртпен немесе йод қосылған спиртпен мұқият сүртеді. Мейірбике сол қолымен төмен қараған ұшбұрыш түрінде теріні жиырады, оң қолдың ІІ саусағымен инені, V саусақпен поршеньді, басқаларымен цилиндрді ұстайды. Сол қолдың екі саусағы арасынан 450Ә бұрышпен теріастына жылдам кіргізеді де, 1-2 см тереңдікке енгізеді. Дәріні енгізіп болған соң, осындай жылдамдықпен инені қайта суырып алады. Орнын йодпен сүртіп, зарарсыздандырылған мақта-тампонмен қысып тұрады. Біраз уақыт уқалаған дұрыс, сонда енгізілген дәрі қан тамырларына жақсы сорылып, денеге тез тарайды. Иненің мұқалуы қан тамырларын жарақаттайды. Майлы ерітіндідегі дәрілер денеге өте баяу сіңетіндіктен, инъекция жасалған жерді қыздыру керек. Дәрілік затты бұлшық етке енгізу. Бұлшық еттерде қан және лимфа тамырларының кең жүйесі бар, сондықтан дәрінің түгел әрі тез тарауына мүмкіндіктер мол. Бұлшық етке спирт пен гипертониялық ерітінділерді егуге болмайды, себебі олар қатты тітіркендіреді, ауыртады, ұзақ уақыт сіңбестен инфильтратқа айналып түйдектеліп тұрып алады, кейде іріңдеп жәберуі де мүмкін. Бұлшық етке арналған инъекцияны дененің белгілі бір жеріне: бөксе, іш және ұршық бұлшық еттеріне, жауырынға және т.б. егеді. Бұлшық етке инъекция жсау техникасы. Сыртқатты төсекке етпетінен жатқызады. Ойша бөксені төртке бөліп, оның жоғарғы сыртқы шаршы төрт бұрышына дәрілік заттарды құяды. Ірі тамырлар мен нерв талшықтарының өте аз бөлігі, сыртта жатқан жоғарғы бөлігі болып саналады. Алдымен осы жер терісін 1-2 % йод тұнбасымен сүртеді. Мейірбике сол қолымен ине шаншатын жердің терісін жан-жақты кере тартып тұрып, оң қолындағы, ішіне дәрі толтырылған шприцтің инесін бөксеге тік ұстап, жылдам, батыл қимылмен енгізеді. Баланың жасына, толықтығына қарай, инені қаншалықты тереңдікке кіргізу қажет екенін мейірбикенің өзі шешеді. Инені кіргізген соң, поршеньді сәл өзіне тартып, иненің қан тамырына түспегеніне көз жеткізеді егер шприцте қан болмаса, дәріні жайлап енгізеді. Шығарған кезде де, инені тез тартып алады да, орнына йод тұнбасын жағады. Инъекциядан кейінгі асқынулардың бәрі дәріні бұлшық етке енгізудің тәртібін бұзуға байланысты. Егер мұндай асқыну болса, сырқат аяғы нерв жолы бойымен қатты ауырып, мазасы кетеді, тіпті аяғы тартылып жүре алмай қалады. Кейде инені тереңге кіргізіп жіберсе сүйекке барып қадалып ұшы сынып кетеді. Мұндай асқыну болса мейірбике дереу емдеуші дәрігеріне хабарлауы керек. Иненің сынығын, рентген теледидар көмегімен іздеп жүріп, операция жасап алады. Иненің ұшы қан тамырына кіріп тоқтаса, енгізген дәрі бұлшық етке емес қан арқылы бүкіл денеге бірден тарап ктеді. Егер дәрі майлы болса, қан тамырына түскен соң, көптеген майлы эмболиялардың (қан тымырларының қуысының маймен тығындалып бітеліп қалуы) дамуына себеші болады. Дәріні еккен жер қаттыланып түйдек (инфильтрат) пайда болуы мүмкін. Инфильтраттың пайда болуының себетері әртүрлі: а) етке енгізілуге тиісті дәріні қателесіп теріасты майына енгізсе, оның тезарада сіңбейтіндігінен ол жерді тітітркендіріп, майын өлі еттендіріп, реактивті қабындыруға ұшыратады. Сондықтан да антибиотиктерді тек қана етке немесе венаға шаншу қажет, б) иненің ұшы мұқалып қалса, етке кіргізген кезде, қан тамырын жыртып кетеді, қанның ұюына себепші болады; в) антисептиканың қағидаларын дұрыс сақтамаса, инемен бірге бұлшық етке микробтардың енуі мүмкін, сөйтіп іріңді соқтаның пайда болуына себепші болады. Дәрілік затты венаға енгізу. Венаға дәрі енгізу арқылы емдеу, ең тез іске асатын, әрі ең тиімді, әрі өте жиі қолданатын әдістердің бірі. Егер дәріні венаға бір-ақ рет қана кіргізу қажет болса, онда ол венепункция арқылы іске асырылады. Инені аесептиканың барлық қағидаларын сақтай отырып, сыртқатты жатқызып қойып шаншиды, себебі венаға дәрілік затты тездетіп енгізгенде, оның басы айналып, есінен танып қалуы ықтимал. Инені ұзындығы 5 см, қуысы кең, ұшы өткір, қиғаштығы 450 болуы керек. жүктеу/скачать 1,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|