Сабақ №3 липидтер химиялық табиғаты əртүрлі майлар жəне майларға ұқсас заттар липидтер
жүктеу/скачать 145,11 Kb.
|
зтс 3 липидтер
| Сфинголипидтер. Фосфолипидтермен бірге сфинголипидтер де жасуша мембранасының барлық түрінен табылған. Сфинголипидтердің фосфолипидтерден айырмасы – олардың құрамында глицерин болмайды. Сфинголипидтердің төрт тобы бар:
1) фосфосфинголипидтер; 2) цереброзидтер; 3) ганглиозидтер; 4)сульфолипидтер. Соңғы үшеуінің құрамында қант бар, олар гликолипидтер деп аталады. Барлық сфинголипидтердің негізінде сфингозин болады. Сфингозин қанықпаған аминоспирт. Липидтер (грекше “lipos” – май) – барлық тірі жасушалардың құрамына кіретін және тіршілік процестерінде маңызды рөл атқаратын май тәрізді заттар. Липидтерге майлар және май тәрізді заттар − липоидтер жатады. Липидтердің молекуласының құрамына С, Н,О атомдары кіреді. Құрамындағы элементтердің байланысына және құрылымына қарай липидтер алуан түрлі болады. Липидтердің ішінде ең көп таралғаны және ең негізгісі майлар. Майлардың химиялық құрылымы күрделі болып келеді. Оның молекуласы үш атомды спирт − глицерин мен жоғары молекулалы май қышқылдарынан тұрады. Липидтердің суда ерімейтін қасиеті оның жасушадағы құрылыс қызметін атқаруына мүмкіндік береді. Сол сияқты липидтер көптеген биологиялық қосылыстардың түзілуіне қатысады. Май − қоректік қор заты. Организмдер денедегі майды қоректік зат ретінде жинақтайды. Мысалы, бунақденелілер, сүтқоректілер және т.б. тірі ағзаларда май қоры жинақталады. Қаныққан май қышқылдары
Майлардың физикалық қасиеттері Майлардың физикалық жəне химиялық қасиеттері құрамындағы қышқылдарына байланысты. Мал майы 40-60% қаныққан май қышқылдарынан (негізінен, миристин, пальмитин жəне стеарин қышқылдары), 30-35% моноқанықпаған май қышқылдарынан тұрады. Мал майында полиқанықпаған май қышқылдары аз. Сондықтан мал майы үй температурасында қатып қалады. Жылқы майы мен қаз майында полиқанықпаған май қышқылдары көп. Сондықтан да олардың майы қатпайды. Өсімдік майында қаныққан май қышқылдары аз (10-20%), қанықпаған қышқылдар көп (80-90%). Қанықпаған қышқылдардың құрамы өсімдік түріне байланысты. Зəйтүн майының 79%-ы олеин қышқылынан; күнбағыс майының 75%-ы линол қышқылынан тұрады. Өсімдік майлары сұйық күйінде болады. Майлардың қасиетін сипаттау үшін бірнеше константалар немесе майлар саны қолданылады: жүктеу/скачать 145,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|