Жаңа сабақ:
Целлюлоза сн2оно
 n
Целлюлоза макромолекуласы циклді β-глюкозаның қалдығынан құралған.
Целлюлозаны клечатка деп те атайды. Ол –өсімдіктер клеткасы қабықшасының негізгі құрам бөлігі. Едәуір көп таралған биополимер. Крахмал мен целлюлозаның құрамына әр түрлі формалы глюкозаның кіруі олардың қасиеттеріне әсер етеді. Целлюлозаны тек күйіс қайыратын жануарлар ғана қорыта алады. Сондықтан оны азық есебінде қолдана алмайды. Целлюлозаның полимерлену дәрежесі n-нің мәні крахмалдан үлкен, сондықтан оның молекуласының массасы да глюкозадан үлкен.
Целлюлоза құрылымы тек түзу сызықты болады:
-С6Н10О5- С6Н10О5 - С6Н10О5 - С6Н10О5 –
Мақта, зығыр, кендір,т.б. талшықты материалдардың целлюлозадан түзілетіні осыған байланысты.
Қасиеттері: Целлюлоза ақ немесе сұр түсті талшықты қатты зат. Целлюлоза суда, спиртте, эфирде, ацетонда және т.б. органикалық еріткіштерде ерімейді.
2. Целлюлоза крахмалға қрағанда қиын гидролизденеді. Минерал қышқылының қатысында ұзақ уақыт қыздырғанда,бірнеше аралық өнімдер түзіледі:
(С6Н10О5 ) n (С6Н10О5 )х
n/2 С12Н22О11 n С6Н10О5
целлюлоза амилоид целлобиоза(дисахарид) глюкоза
3.Целлюлозаның гидроксил топтары арқылы әр түрлі эфирлерін алуға болады.
nHNO3 целлюлозаның нитраты
[С6Н7О2 (ОН)2 ONO 2 ] n+ nH2O
целлюлоза динитраты
[С6Н7О2 (ОН)3 ] + 2nHNO3 [С6Н7О2 (ОН)2 (ONO 2) 2 ] n+ 2nH2O
целлюлоза тринитраты
3nHNO3 [С6Н7О2 (ОН)2 (ONO 2 ) 3 ] n+ 3nH2O
4. Целлюлозаға сірке қышқылымен күкірт қышқылы қатысында әсер етіп, целлюлозаның ди,триацетаттарын алуға болады.
2nCH3COOH целлюлозаның нитраты
[С6Н7О2 (ОН) ( OCOCH 3 ) 2 ] n+ 2nH2O
целлюлоза диацетаттарын
[С6Н7О2 (ОН)3 ]+ 3n CH3COOH [С6Н7О2 (ОН) ( OCOCH 3 ) 3 ] n+ 3nH2O
Динитроцеллюлозаны (коллоксилин) применяется также для получения коллодий алу үшін қолданады. Оны осы мақсатта қолдану үшін спирт пен эфир қоспасында ерітеді. Еріткіш буланып ұшып кеткен соң медицинада қолданылатын тығыз пленк– коллодий қалады. Динитроцеллюлоза пластмасса өндірісінде целлулоид алуда да қолданылады.Оны динитроцеллюлозаны камфорамен қосып балқыту арқылы алады.
Қолданылуы: жасанды жібек талшығын алуда қолданылады. Вискоза, мысты аммиакты жібек, ацеттатты жібек талшықтарын алуда қолданылады.
4.Сабақты қорытындылау, жүйелеу.
5.Үйге тапсырма: Целлюлоза. Ацетатты талшық. Көмірсутектер мен оттекті органикалық қосылыстар арасындағы генетикалық байланыс туралы оқу.
6.Кері байланыс.
- бүгінгі сабақтан алған әсерім....
- мынаны түсіндім....
- маған мынау қиын болды......
- келесі сабаққа ұсынамын....
Стикерге сабақтан алған әсерін жазып тақтада көрсетілген екі түрлі кейіптегі смайлик тұсына жапсырады
| 
