Сабақ №5 Модуль 2 Отындар. Отындардың эксплуатациялық қасиеттері және оларды бақылау әдістері

Бензиннің буланғыштығы : қозғалтқыштың іске қосылуын жеңілдету, жылудың ұзақтығы, жеделдету және тұрақтылыққа әсер етеді. Жанудың толықтығы және бензинді қолданудың тиімділігі де буланғыштыққа байланысты. Сонымен қатар буланудың негізгі әсеріне сақтау кезінде бензиннің жоғалуы, оның сапасының өзгеруі, қоршаған ортаға әсері жатады.

Бензиннің буланғыштығы оның физикалық көрсеткіштеріне әсер етеді: фракциялық құрамына , қаныққан көмірсутектердің қысымына (Rn), беттік кернеу, жылу өткізгіштік, жылу сыйымдылығы және буланудың жасырын қызуы.

Осылардың ішінде буланғыштық фракциялық құрамға, яғни , сол қайнау температурасындағы фракция мөлшері мен оның температурасына байланыстылығына қатты әсер етеді.

Сәйкесінше бензиннің стандарттарына байланысты фракциялық құрам бөлінеді: бастапқы қайнау температурасы (б.қ) , 10 %, 50 %, 90 %, соңғы қайау температурасы (с.қ) .

Барлық бензин түрлеріне бастапқы қайнау температурасы 35 °С, ал жазғы түрлеріне 40-45 °С тең болады.

Суық қозғалтқышты іске қосудың жеңіл өтуі фракцияның бастапқы және фракцияның 10% қайнауының температурасымен бағаланады. Жазғы бензинге арналған бұл температура 70 ° аспауы керек, қыста 55 °С. Бұл қаныққан көмірсутектердің қысымына байланысты.

Бастапқы температура мен 10 пайыз фракцияның қайнау температурасы төмендеген сайын, қаныққан көмірсутектердің қысымы жоғарылайды және салқын қозғалтқышты іске қосу жеңілдей түседі.

Қыс мезгілінде іске қосуды жеңілдету үшін қысымы Р_қ.б.>700 мм рт.ст. (93,3кПа) арнайы сұйықтықтарын қолдануға болады.

Суық мезгілінде қозғалтқышты сенімді іске қосу жазғы бензинде температура минус 15°С, ал қысқы бензинде минус 25°С температурада мүмкін.

Қозғалтқышты іске қосқаннан кейін, тез арада қыздыру керек, бұл бензиннің 50% дистилляциясының температурасына байланысты.

Осы температура неғұрлым төмен болса, отын жеңіл жанып және толық булануы орын алады және қозғалтқыш жылдамырақ қызады. Сондықтан, қыста отын үнемдеу үшін сорғышты оқшаулап, радиатордың жалюздерін жабу қажет.

Фракциялардың 50% дистилляциялық температурасы қозғалтқыштың жылдамдығына айтарлықтай әсер етеді, яғни, қозғалтқыштың максималды қуат режиміне өту жылдамдығына әсер етеді. Бензинді дистилляциялаудың орташа температурасы неғұрлым төмен болса, қозғалтқыш жылдамырақ қуат режиміне енеді және бұл тәуелділік қоршаған ортаның температурасы төмендеген сайын өсіп отырады.

Қозғалтқыштағы бензинді толығымен булану фракциялардың 90% және қайнаудың соңғы температурасымен сипатталады.

Осы температуралардың жоғары мәндерінде ауыр фракциялар бастаушы коллекторда буланбайды және цилиндрге сұйық күйде енеді.

Буланбаған бензин цилиндрлік айнадағы майды шайып өтсе және мотор майының тұтқырлық деңгейін төмендетсе, қозғалтқыштың тозуын арттырады,тездетеді.

Әсіресе, ауыр фракциялық құрамды бензин салқын мезгілде қозғалатын қозғалтқышты қарқынды түрде тоздырады.

Жоғары температурада қайнайтын бензинді пайдалану қозғалтқыштың цилиндрлерінде жанармай қоспасының біркелкі бөлінбеуін арттырады және бензиннің қалдық ( күйе) жинау әсерін күшейтеді .

Сондықтан автокөлік бензиндерінің соңғы қайнау температурасы 180-200 °C аралығында болуы керек.

Осылайша, тұтастай алғанда бензиннің фракциялық құрамын жеңілдету қозғалтқыштың жұмысын жақсартады. Дегенмен, 10% температураны шамадан тыс азаюы құбырларда немесе отын сорғыларында карбюраторға жетпей жеңіл фракциялардың буланып кетуіне әкелетінін ескеру қажет. Булану кезінде пайда болған көпіршіктер бензинді карбюраторға берілуіне кедергі келтіреді және жұмыс істеу тоқтататын булы кептелістерді тудырады және қозғалтқыштың толықтай өшіп қалуына әкеледі.

Сонымен қатар , 90 пайыздағы және соңғы қайнау температурасын төмендету мұнайдың дистилляттарға бөлінуін азайтып қана қоймай , бензиннің шығуын азайтады,яғни оның ресурстарын азайтады.

Қаныққан будың қысымы. Буланудың тағы бір маңызды көрсеткіші - қаныққан будың қысымы. Осы көрсеткіш бойынша яғни отын жүйесіндегі бу кептелістерінің қалыптастыруынан бензинді сақтауға және қоймадағы ысыраптарды бағалауға болады. Қаныққан будың қысымы қаншалықты жоғары болса, бензин неғұрлым ұшып кетеді.

Температураның жоғарылауы кезінде бу кептелістерінің пайда болу қаупі артады,сондықтан жазғы бензин Р_н.п. < 500 мм сын.бағ. (66,7 кПа) , ал қыста Р_н.п.< 700 мм сын.бағ. (93,3 кПа).

Бензиннің жоғары құбылмалылығы кейде карбюраторды мұздануға әкелуі мүмкін. Карбюраторға бензинді буландыру оның бөлшектерінің температурасының төмендеуімен бірге жүреді

Ауа температурасы шамамен 4 °C жоғары ылғалдылық жағдайында, ылғал қоршаған ортадағы ауадан қатып, карбюратордың мұзын тудырады.

Бензиннің буландырғыштығын азайтып, карбюратордың мұз болуының алдын алады, бірақ бұл бензиннің бастапқы қасиеттерін нашарлатады. Сондықтан жанармайға арнайы антимұздатқыш қоспалар қосады немесе конструктивті шаралар қолданады[1,5].