Сабақ №8 тақырыбы: Атом орбитальдарының гибридтенуі, молекулалар геометриясы



бет3/3
Дата19.05.2022
өлшемі0,72 Mb.
#143980
түріСабақ
1   2   3
Байланысты:
сабақ № 8 атом гибридтену
9 ТЖБ, prehospital-emergency-care-test-bank-11nbsped-9780134704487
4

5

6

7

Орталық атомның орбитальдарының типі

sp, p2

sp2, p3

sp3, sp2d x2-y2

sp3dz2

sp3d2

sp3d3

Молекуланың геометриялық пішіні

Сызықты, Бұрышты

Жазық үшбұрышты, Үшбұрышты пирамида

Тэтраэдр, Квадрат

Үшбұрышты, бипирамида

Октаэдр

Бесбұрышты бипирамида

Валенттік бұрыштың теориялық мәні

180°, 90°

120°, 90°

109°28, 90°

180°, 90°, 120°

90°

90°, 180°, 72°

Мысалдар

BeF2, H2S

BF3, GaJ3, AsH3, PCl3

SiF4, CH4, XeF4

PF5, PCl5

SF6

JF7



1. Бериллий фториді – BeF2.
Сурет 3. Бериллий фториді молекуласының электрондық құрылысы.

sp-гибридтелген; 2 σ-байланыс 
BeF2 молекуласы– сызықты, валентті бұрышы – 180 0
2. Бор хлориді – BCl3
Сурет 4. Бор хлориді молекуласының электрондық құрылысы
s p2-гибридтелген; 3 σ-байланыс
BCl3 молекуласы – жазық, үшбұрышты, валентті бұрыш – 120 0.


3. Метан – CH4.
сурет 5. Метан молекуласының электрондық құрылысы

sp3-гибридтелген; 4 σ-байланыс 
СH4 молекуласы – тетраэдрлі, валентті бұрышы – 109028΄.
4. Аммиак – NH3.
Сурет 6. Аммиак молекуласының электрондық құрылысы

sp3-гибридтелген; 3 σ-байланыс 
NH3 молекуласы дұрыс пирамидалды, валентті бұрыш – 10703΄.
5. Су – H2O.
Сурет 7. Су молекуласының электрондық құрылысы

sp3-гибридтелген; 3 σ-байланыс 
H2O молекуласы – бұрышты, валентті бұрышы – 10405΄.
6. Этилен – C2H4.
Сурет 8. Этилен молекуласының электрондық құрылысы
Sp2-гибридизациясы, C2H4 молекуласы – жазық, бұрышты, валентті бұрыш – 1200.

Будандасу туралы ұғым мен түсінік молекулалардың құрылысындағы ерекшеліктерді түсінуге мүмкіндік береді. Ол оның бағыттылығы сияқты, коваленттік байланыстың осындай аса маңызды қасиетін көрсетеді.Бірінші жағдайдағы бериллий молекуласы - түзу сызықты; өйткені s және р орбитальдер будандасқан кезде бірдей екі орбиталь түзіледі. Олардың арасындағы бұрыш 1800 тең.


Бордың атомы s және 2р-орбитальдері будандасқан кезде бірдей үш будандық бұлт түзеді, бұрышы 1200 тең, sр2- орбитальдер, үшбұрышты формада.


Қоздырылған күйдегі көміртек атомы sр3-орбитальдермен будандасқан теңбағалы төрт байланыс - бұрышы 109028΄ (тетраэдралық бұрыш).




9-сурет. Орбитальдердің будандасуы-гибридтенуі: a - бір s және бір p; б - бір s және екі р; в - бір s және үш p


Тест тапсырмалары

1. BCI3 молекуласындағы бор атомының будандасу типі:
А) sp
В) sp2
С) sp3
D) sp2d
E) sp2d1
2. Орталық атомы sp3 гибридизация күйіндегі қосылыс:
А) NF3
В) BCI3
С) CF4
D) BeH2
E) CO2
3. H5JO6 молекуласындағы гибридтелуінің типі:
А) sp2d
В) sp3d
С) sp2d2
D) sp3d2
E) sp3d3
4. ХeF4 молекуласының геометриясы:
А) октаэдр
В) үшбұрышты
С) тетраэдр
D) жазық төртбұрыш
E) үшбұрықты пирамида
F) төртбұрышты пирамида
5. Берилий хлориді молекуласында ... жүзеге асады:
А) s гибридтену
В) sp гибридтену
С) sp2 гибридтену
D) sp3 гибридтену
E) sp3d гибридтену
6. НСІ молекуласы түзілгенде сутек пен хлор атомдарының... типті орбитальдары қаптасады.
А) s және s
В) s және d
С) s және p
D) p және d
E) р және p
7. Құрылысы тетраэдр болатын молекула: 
А) С2Н4
В) CH4
С) C2H2
D) BCI3
E) H2O
8 . Суретте молекула түзілу кезіндегі электрондық орбитальдің бүркесуі көрсетілген:
А) H2O
В) SnCI2
С) MgH2
D) F2O
E) BeH2
F) XeF2
9 . Суретте молекуланың түзілуі кезінде электрондық орбитальдің қабысуы көрсетілген:
А) NH3
В) BCI3
С) NCI3
D) PF3
E) CO2
10. ВF3 молекуласындағы орталық атомның гибридтелу типі:
А) sp
В) sp2
С) sp3
D) sp2d
E) sp3d2
11. sp3 гибридті орбитальдің кеңістікте орналасуы:
А) сызықты
В) тригональды
С) тетрадрлі
D) октаэдрлі
E) жазықты
12. Орбитальдардың гибридтелуі дегеніміз, бұл :
А) молекуланың кеңістіктегі құрылымын түсіндіретін моделі
B) атомның кеңістіктегі құрылымын көрсететін модель
C) молекуланың жазықтықтағы құрылымын түсіндіретін моделі
D) атомның стерео құрылымын көрсететін модель
E) электронның кеңістікте таралуы
13. sp – гибридті орбитальдағы бұрыш:
А) 1800
В) 1200
С) 1090281
D) 900
E) 1040
14. sp2 гибридті типіндегі орталық атом көміртегісі бар қосылыс:
А) пропен
В) бутен-1
С) этен
D) пропан
E) бутен – 2
15. Н20 молекуласының геометриялық пішіні:
А) сызықты
В) бұрышты
С) тетраэдрлі
D) пирамидалді
E) үшбұрышты
16.СО2 молекуласындағы орталық атомның гибридтену типі:
А) sp
В) sp2d
С) sp3
D) sp2d
E) sp3d2
17. sp2 гибридті орбитальдің пішіні:
А) октаэдрлі
В) тетраэдрлі
С) тригональді
D) сызықты
E) жазықты
18. NF3 молекуланың геометриялық пішіні:
А) пирамидальді
В) тетраэдрлі
С) сызықты
D) бұрышты
E) үшбұрышты
19. 2,3 – диметилпентадиен – 1,4 молекуласындағы σ және π байланыстар саны:
А) σ – 18, π - 2
В) σ – 20, π - 4
С) σ – 16, π - 3
D) σ – 16, π - 2
E) σ – 18, π - 4
20. Әр түрлі атомдық орбитальдардың арласып, энергиялық жағынан тиімді біркелкі атомдық орбитальдің түзілуі.
А) ұсақталу
В) гибридтеліну
С) ірілену
D) зольге айналу
E) элимирлеу
21.НСІ молекуласы түзілгенде сутек пен хлор атомдары орбиталдарының ... типтері өзара қаптасады:
А) s және s
В) s және р
С) р және р
D) р және d
E) s және d
22. Молекуладағы атомның гибридизация типін валентті бұрышпен сәйкестендіріңіз:
А) sp 1) 107031
В) sp2 2) 1090281
С) sp3 3) 1200
4) 1800
5) 104051
23. sp3 гибридтелу типі кездесетін молекулалар:
А) BeF2
В) BCI3
С) CH4
D) NH3
E) C2H4
F) H2O
G) SF6
H) XeF4
24. A) BeF2, B) BCI3, C) CH4 - молекуласындағы байланыстардың түрін және санын анықтаңыздар .
25. АВ2, АВ3, АВ4 типті молекулаларға мысалдар келтіріңіздер.

6 тест тапсырманың жауаптары:


1) – A; 2) – B; 3) – E; 4) – B ; 5) – B; 6) – D; 7) – E; 8) – C; 9) – D; 10) – A; 11) – D ; 12) – A; 13) – C; 14) – B; 15) – C; 16) – A; 17) – A; 18) – A; 19) – A; 20) – C ; 21) – D; 22) – A – 1, B – 2, E – 3, F – 2; 23) – C,G; 24) - Na2O, BeO, SiO2, CO2, As2O3, P2O5, SO2, SO3, 25) - жоғарыдан төмен қарай металдығы артады, бейметалдығы кемиді, ядро заряды және салыстырмалы атомдық массасы, атом радиусы өседі.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет