Су, глюкоза, натрий, хлор, сульфаттармагний, зәр .
2 реттікзәр
кері фильтрация
Нефронның иірім
өзекшелерінде
Су,натрий, хлор, зәр, зәр қышқылы
2 топ.
Сұрақ жауап арқылы сәйкестендіру
1.Қандай мүшелер арқылы зат алмасудың соңғы өнімдерін шығарады?(Бүйрек)
2.Зәр шығару қандай мүшелерден тұрады?(Бүйрек, зәрағар,қуық)
3.Зәр қайда жинақталады?(Қуықта )
4.Бүйректе түзілетін сұйықтық?(Зәр )
5.Бүйректің негізгі құрылымдылық қызмет атқаратын мүшесі?(Нефрон)
6.Үрмебұршақ тәрізді жұп мүше.(Бүрек)
7.Зәр не арқылы шығарылады?(Зәр өзегі)
8.Бүйрек сырты қандай затпен қапталған?(Қоңырқай қыртысты қабатынан)
3 топ
Кесте толтыру
Зәр шығару мүшелері
бүйрек, несепағар, қуық, және зәр шығару өзегі.
Бүйрек венасы
қанды бүйректен алып шығады
Бүйрек үсті бездері
ішкі секреция бездеріне жатады
Бүйрек артериясынан тарайтын
ұсақ қан тамырлары - артериолалар бір бірден капсулаларға енеді
Зәр түзілудің екінші кезеңі
капилляр торымен қоршалған бүйрек өзекшелерінде жүреді.
Бағалау парағы бойынша балдық бағалау:
9 балл -"5";
8 балл -"4";
7 балл - "3"
Кері байланыс:
Мен не білдім +
Мен үшін жаңалық -
Қызықты
Жұмыс дәптері,
үлестірмелі тапсырмалар, бағалау парағы
Слайд.
Үйге тапсырма: Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі. Ертегі құрастырып келу.
Қосымша ақпарат: 1. Биология, 8 сынып оқулығы –Е. Очкур Л. Аманжолова Р.Жұмабаева Алматы «Мектеп» 2016.
2. «Биолог анықтамалығы» №4, 2015ж, №2 2007 ж.
3. Электрондық кітап.
Саралау –Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?
Бағалау - Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?
Пәнаралық байланыс
Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері
АКТ-мен байланыс
Құндылықтардағы байланыс
Рефлексия Сабақ /оқу мақсаттары шынайы ма?
Бүгін оқушылар не білді?
Сыныптағы ахуал қандай болды?
Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма?
Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?
Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.
Қысқа мерзімді жоспар
САБАҚ: биология. Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі
Мектеп: Көкшетау қаласы, (қазақ тілінде оқытылатын) дарынды балаларға арналған №3 облыстық мамандандырылған мектеп –интернаты
Күні: 3.04.2017
Мұғалімнің есімі: Маженова Арайлым Айдарбековна
СЫНЫП: 8
Қатысқандар саны:18
Қатыспағандар саны:-
Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)
1.Зәр шығару жүйелері мүшелерінің құрылысы мен қызметін туралы ақпарат алады.
2. Бірінші және екінші реттік зәр құрамын салыстыра алады.
Сабақ мақсаттары
Барлық оқушылар: Зәр шығару жүйелері мүшелерін айта алады, бүйректің қызыметін сипаттай алады.
Оқушылардың басым бөлігі: Адам ағзасындағы зат алмасу өнімдерін сыртқа шығарудағы маңызын айта алады.
бірінші және екінші реттік зәр құрамын салыстыра алады
Кейбір оқушылар: Зәр шығару мүшелерінің адам ағзасындағы басқа да мүшелермен байланыстырды.
Тілдік мақсат
Оқушылар: Оқушыларды өздігінен жұмыс істеуге дағдыландыру.
Сыни тұрғысынан ойлауды дамыту.
Оқушыларды танымдық іс-әрекетінің мақсатын анықтауға дағдыландыру.
Негізгі сөздер мен тіркестер: Бүйрек. Несепағар. Қуық. Бүйрек веналары. Бүйрек артериялары. Пирамидалар. Зәр шығарылуы. Капиляр шумағы. Зәр түзілуі. Бүйрек капсуласы.
Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер: "Сиқырлы сандық". Денгейлік тасырмалар.
А
1.Зәр шығару мүшелерін ата.
2.Адамның бүйрегі қайда орналасқан, салмағы қанша, пішіні қандай?
В
1. Бүйрек арқылы бір тәулікте қанша қан ағады?
2. Қуық қандай қызмет атқарады? Сыйымдылығы қанша?
С
1. Бүйректі қанмен қамтамасыз етудің қандай маңызы бар?
2. Зәр түзілу кезінде бүйрек үлкен жұмыс атқарып, көп энергия жұмсайды. Мұны қалай дәлелдеуге болады.
Талқылауға арналған тармақтар: 3 топқа бөліну арқылы мәтінді ортаға салып талқылайды.
1 топ. Бүйректің құрылысы мен қызметі
2 топ. Зәр шығару жүйесіне кіретін мүшелер зәрдің түзілуі; шығарылуы
3топ. Зәрдің ыдырау өнімдері
Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)
Ресурстар
Басталуы
Кіріспе. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен амандасу
Психологиялық ахуалын қалыптастыру
Мазайка құрастыру арқылы топқа бөлінеді
1. Көпір орнату Оқушыларға сұрақ қоя отырып жаңа тақырыпты ашады
1. Адам ағсасындағы ақырғы өнімдерін және кейбір заттардың артық мөлшерін сыртқа шығаратын қандай мүшелерді атауға болады?
Жұмыс дәптері,
слайд
Ортасы
Жаңа сабақтың тақырыбы: Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі Әр топ өздеріне берілген тақырыптық тапсырмаларды постер құра отырып қорғайды.
1 тапсырма 2. Топтық. АКТ. СТО. ЖИКСО. Көшбасшылық. АКТ әдісі кезінде оқушылар электрондық оқулықтағы мәтінді тыңдайды ұжым болып.
ЖИКСО әдісі арқылы берілген мәтінді бөліп беріп 4 оқушыдан тұратын жаңа топ құрып, бірлесіп талқылап жұмыс істейді. Оқушылар бастапқы топтарына үй жұмысына қайтып оралады.
3 топқа берілген мәтін бойынша тапсырма бөліп беріледі және тыңдалым кезіндегі қосымша материалдарды байланыстыра отырып постер қорғайды.
1 топ. Бүйректің құрылысы мен қызметі
2 топ. Зәр шығару жүйесіне кіретін мүшелер зәрдің түзілуі; шығарылуы
3топ. Зәрдің ыдырау өнімдері
Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі
Бүйректің құрылысы өте күрделі.
Нефронның
Бүйректің қызметі. Несепағардың құрылысы.
Қуықтың құрылысы.
Бағдаршам арқылы бағалау
Қызыл түс - мазмұны ашылған
Сары түс - безендірулері
Жасыл түс- ұқыпты
Флипчарт,
түрлі - түсті қаламсаптар. слайд, суреттер плакаттагы, үлестірмелі тапсырмалар
2 тапсырма 3. Диалог әдісі. Топтық. Әр топқа бірдей денгейлік тапсырмаларды беремін қайсы топ бірінші және толық орындаған болса ол топ жұлдызша беріледі, А мен В денгейін орындаса төрт бұрыш беріледі. А денгейін орындаған топ үш бұрышпен бағаланады
А
1.Зәр шығару мүшелерін ата.
/бүйрек, несепағар, қуық, зәр шығару өзегі/.
2.Адамның бүйрегі қайда орналасқан, салмағы қанша, пішіні қандай?
/бүйрек құрсақ қуысында орналасқан, салмағы 150 г, үрмебұршақ пішінді жұп мүше/.
В
1. Бүйрек арқылы бір тәулікте қанша қан ағады? /Бүйректен тәулігіне1500 – 1700 л қан өтеді. Яғни әр 5 минут сайын ағзадағы қан бүйрек арқылы өтеді/.
2. Қуық қандай қызмет атқарады? Сыйымдылығы қанша?
/ Құрамында зиянды заттары бар су бүйрек астауына, несепағар арқылы қуыққа жиналады. Қуықтың сыйымдылығы 400-500 мл.болады/.
С.
1. Бүйректі қанмен қамтамасыз етудің қандай маңызы бар?
2. Зәр түзілу кезінде бүйрек үлкен жұмыс атқарып, көп энергия жұмсайды. Мұны қалай дәлелдеуге болады.
Бағалау парағы арқылы. Қызыл түс А; жасыл түс В; көк түс С;
Мұғалімнің бағалауы: Жұлдызша, төрт бұрышты, үш бұрышты
Жұмыс дәптері,
Сандық ішіндегі
үлестірмелі тапсырмалар, бағалау парағы
Слайд.
3тапсырма. Топтық. Әр топқа тапсырма беріледі жауаптарымен бірге.
Берілген тапсырманы әр топ жауаптарымен байланыстыра отырып желіммен жабыстырады.
1 топ
Бірінші және екінші реттік зәр құрамын салыстыра отырып кесте толтырады.
Зәр түзілу кезеңдері
Құбылыстар
Кайда түзіледі
Құрамы
1 реттікзәр
фильтрация
нефрон капсуларында
Су, глюкоза, натрий, хлор, сульфаттармагний, зәр .
2 реттікзәр
кері фильтрация
Нефронның иірім
өзекшелерінде
Су,натрий, хлор, зәр, зәр қышқылы
2 топ.
Сұрақ жауап арқылы сәйкестендіру
1.Қандай мүшелер арқылы зат алмасудың соңғы өнімдерін шығарады?(Бүйрек)
2.Зәр шығару қандай мүшелерден тұрады?(Бүйрек, зәрағар,қуық)
3.Зәр қайда жинақталады?(Қуықта )
4.Бүйректе түзілетін сұйықтық?(Зәр )
5.Бүйректің негізгі құрылымдылық қызмет атқаратын мүшесі?(Нефрон)
6.Үрмебұршақ тәрізді жұп мүше.(Бүрек)
7.Зәр не арқылы шығарылады?(Зәр өзегі)
8.Бүйрек сырты қандай затпен қапталған?(Қоңырқай қыртысты қабатынан)
3 топ
Кесте толтыру
Зәр шығару мүшелері
бүйрек, несепағар, қуық, және зәр шығару өзегі.
Бүйрек венасы
қанды бүйректен алып шығады
Бүйрек үсті бездері
ішкі секреция бездеріне жатады
Бүйрек артериясынан тарайтын
ұсақ қан тамырлары - артериолалар бір бірден капсулаларға енеді
Зәр түзілудің екінші кезеңі
капилляр торымен қоршалған бүйрек өзекшелерінде жүреді.
Бүйрек
-үрмебұршақ пішінді жұп мүше
Бүйрек арқылы
Тәулігне 1500-1700лқан ағып шығады
Бағалау парағы бойынша балдық бағалау:
Бағалау парағы арқылы. Қызыл түс А; жасыл түс В; көк түс С;
Мұғалімнің бағалауы: Жұлдызша, төрт бұрышты, үш бұрышты
Жұмыс дәптері,
бағалау парағы
Слайд.
Аяқталуы
4 тапсырма Жеке. Сематикалық карта
Атауы
150г.
тұз
Қоңыр түс
Атауы
Глю
коза
Зәр қыш
қылы
Сульфат
магни
Атауы
Қсымын реттейді
Тәулігіне 1700- 1800 қан ағып кетеді
сүзгіш
Бүйрек
+
+
1 рет.
кезең
+
+
Зәрдің түзілуі, шыға-рылуы
+
Зәрдің ыдырау өнімдері
+
2 рет.
кезең
+
Бүйрек.қызыметі
+
+
Бағалау парағы бойынша балдық бағалау:
9 балл -"5";
8 балл -"4";
7 балл - "3"
Кері байланыс:
Мен не білдім +
Мен үшін жаңалық -
Қызықты
Жұмыс дәптері,
үлестірмелі тапсырмалар, бағалау парағы
Слайд.
Үйге тапсырма: Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі. Сұрақтар құрастырып келу.
Қосымша ақпарат: 1. Биология, 8 сынып оқулығы –Е. Очкур Л. Аманжолова Р.Жұмабаева Алматы «Мектеп» 2016.
2. «Биолог анықтамалығы» №4, 2015ж, №2 2007 ж.
3. Электрондық кітап.
Саралау –Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?
Бағалау - Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?
Пәнаралық байланыс
Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері
АКТ-мен байланыс
Құндылықтардағы байланыс
Оқушыларға сұрақ қоя отырып көпір орнату. Сонымен қатар диалог құрамын.
Қабылеті жоғары оқушыларға деңгейлік тапсырмалар құрастырамын.
Оқушыларға бағалау парағын бере отырып шынайы бағалағанын көрдім.
Бағалау парағында топтық бағалау кезінде оқушылармен бірлесіп жүргізілді.
Бағалау парағында соңында мұғалімнің бағалауы тұрды.
Пән аралық байланыс медицинамен, химиямен байланысты болды.
АКТ - мен байланыс болды. Онда электрондық оқулықты және слайдты қолдандым.
Рефлексия Сабақ /оқу мақсаттары шынайы ма?
Бүгін оқушылар не білді?
Сыныптағы ахуал қандай болды?
Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма?
Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?
Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.
Қысқа мерзімді жоспар
САБАҚ: биология. Зәр шығару мүшелерінің аурулары және олардың алдын алу
Мектеп: Көкшетау қаласы, (қазақ тілінде оқытылатын) дарынды балаларға арналған №3 облыстық мамандандырылған мектеп –интернаты
Күні: 5.04.2017
Мұғалімнің есімі: Маженова Арайлым Айдарбековна
СЫНЫП: 8
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)
1. Зәр шығару мүшелерінің ауруларының түрлерімен мәтінді оқу арқылы өз пікірлерін айта алады.
2. Бүйрек ауруларының себептерін анықтайды және оған талдау жасайды.
Сабақ мақсаттары
Барлық оқушылар: Бүйрек жұмысына ішімдіктің әсері қандай екенін біледі.
Бүйрек аурулары қалай пайда болатындығын біледі.
Оқушылардың басым бөлігі: Бүйрек ауруларының түрлерін біледі
Кейбір оқушылар: Неліктен бүйрек бүрісіп, зәрдің бөлінуі тоқтайтындығын біледі.
Қандай несеп нәр мөлшерінің шектен тыс көбейіп кету себебі?
Ағзада зәр түзілудің баяулау себебі неліктен болатындығын біледі
Неліктен өте ащы, өте тұзды тағамдарды пайдалануға болмайды?
Тілдік мақсат
Оқушылар: Оқушыларды өздігінен жұмыс істеуге дағдыландыру.
Сыни тұрғысынан ойлауды дамыту.
Оқушыларды танымдық іс-әрекетінің мақсатын анықтауға дағдыландыру.
Негізгі сөздер мен тіркестер: Уремия (зәрліқан). Нефрит.
Бүйрек тасы(уролитаз). Қуықтың қабынуы(цистит) . Энурез (шыжың).Уролог. Гемодиализатор.
Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер: Неліктен бүйрек бүрісіп, зәрдің бөлінуі тоқтайды?
Қанда несепнәр мөлшерінің шектен тыс көбейіп кету себебі?
Ағзада зәр түзілудің баяулау себебі неде?
Неліктен өте ащы, өте тұзды тағамдарды пайдалануға болмайды?
Ренин ауруының туу себебі?
Уролитаз ауруының туу себебі неде?
Талқылауға арналған тармақтар: Бүйрек аурулары:
○ Уремия (зәрліқан) – қанда несепнәр мөлшері шектен тыс көбейеді
○ Нефрит – бүйрек қабынуы, бактериялар тудырады, зәр түзілу баяулайды
○ Бүйрек тасы(уролитаз) – зәр құрамындағы қатты заттар зәр жолында қатайып, тасқа айналады (зәр қышқылы, кальций фосфаты)
○ Қуықтың қабынуы(цистит) – қуыққа салқын тигеннен зәр тоқтамайды.
○ Энурез (шыжың) – түнде зәр тоқтамау. Бадамша бездерінің жұлын қызметінің бұзылуынан болады.
○ Уролог – бүйрек ауруын емдейтін дәрігер.
○ Гемодиализатор – жасанды бүйрек аспабы.
Карусель әдісі арқылы.Сұрақ - жауап венн диаграммассын дәптерге жазады, флипчар толтырады
Алдыңғы оқу
Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі
Жоспар
Жоспарлан-ған уақыт
Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)
Ресурстар
Басталуы
Кіріспе. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен амандасу
Психологиялық ахуалын қалыптастыруды
Суреттерді құрастыру арқылы топқа бөлінеді
1. Диалогты әдіс:
1. (Карусель) сұрақ жауап арқылы
2. Иә және жоқ кестесін толтыру
1. бірін бірі бағалау.
2. Балдық баға арқылы бірін - бірі бағалау.
Жұмыс дәптері,
слайд
Ортасы
Жаңа сабақтың тақырыбы: Зәр шығару мүшелерінің аурулары және олардың алдын алу
СТО. 2. Топтық. 3 топқа бөліну арқылы мәтінді берілген
сұрақтарды аша отырып, постер қорғайды:
1 топ
Бүйрек жұмысына ішімдіктің әсері қандай?
Флипчарт,
түрлі - түсті қаламсаптар. слайд, суреттер плакаттагы, үлестірмелі тапсырмалар
3.СТО 1. Терминдермен жұмыс
Салыстыру
Айырмашылығы неде?
Бағалау: Үш шапалақ
Жұмыс дәптері,
үлестірмелі тапсырмалар бағалау парағы
Слайд.
Аяқталуы
4. Жеке:
ҚорытындылауҚорыту»
1.Зат алмасудың соңғы өнімдерін организімнен шығаратын мүшелерді анықтаңдар........................................
2.Зәр шығару жүйелерінің мүшелерін анықтаңдар................
3.Зәр жинайтын бұлшық етті қуыс мүше................................
4.Бүйректе түзілетін зат...........................................................
5.Бүйректе негізгі қызмет атқаратын құрылым......................
6.Қанды бүйректің қыртысы қабатына әкелетін артериялар.....................................................................
7.Бұршақ тәрізді, қоңыр қызыл түсті жұп мүше...................
8.Зат алмасуға қатыспайтын заттардың организмнен шығарылуы.............................................................................
9.Бүйректің үстін жауып тұратын тығыз құрылым...........
10.Бүйректің қуықпен байланыстыратын, қабырғасы қалың бұлшық еттен тұратын түтікшелер.............................
11.Неліктен бүйректі биологиялық сүзгі деп атайды...........
12.Бүйректің жұмысына ішімдік зиянды, зиянды әсер етеді себебі..........................................................................
13.Зәр шығару жүйесінің қандай ауруларын білесіңдер?... Бұл ауруларды қалай алдын алуға болады?
Кері байланыс орнату
Сабақ ұнады ма?
Ұнаса несімен ұнады?
Мен үшін жаңалық -
Бүгінгі сабақтан алған әсерлерің қандай?
Үйге тапсырма: Зәр шығару мүшелерінің аурулары және олардың алдын алу
Тақырыптың соңындағы тапсырмалар
Қосымша ақпарат: 1. Биология, 8 сынып оқулығы –Е. Очкур Л. Аманжолова Р.Жұмабаева Алматы «Мектеп» 2016.
2. «Биолог анықтамалығы» №4, 2015ж, №2 2007 ж.
3. Интернет желісі
Саралау –Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?
Пәнаралық байланыс
Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері
АКТ-мен байланыс
Құндылықтардағы байланыс
Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.
Рефлексия Сабақ /оқу мақсаттары шынайы ма?
Бүгін оқушылар не білді?
Сыныптағы ахуал қандай болды?
Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма?
Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?
;
-
2
Тақырып:
Зәр шығару мүшелерінің аурулары және олардың алдын алу
Мақсаты:
1. Зәр шығару мүшелерінің ауруларының түрлерімен мәтінді оқу арқылы өз пікірлерін айта алады.
2. Бүйрек ауруларының себептерін анықтайды және оған талдау жасайды.
3.СТО 1. Терминдермен жұмыс
Салыстыру
Айырмашылығы неде?
5. Жеке: Сематикалық карта толтыру.
- Зәр шығару мүшелерінің ауруларының түрлерін біледі.
- Бүйрек ауруларының себептерін айыра алады және ескерту шараларын өмірде қолдана алады.
- Оқушы мәтінді талдай отырып, өзін-өзі реттейді.
Мұғалім мен оқушы арасындағы байланыс. оқушылар өз - ара байланысы диалог орнату кезеңінде
3. 2 жұлдыз бір тілек
4. Үш шапалақ Бағалау парағы
5. Балдық баға
арқылы жүзеге асады.
Кері байланыс орнату сұрақтар:
Сабақ ұнады ма?
Ұнаса несімен ұнады?
Бүгінгі сабақтан алған әсерлерің қандай?
1-«Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдер»
2-«Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету»
3-«Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау»
4-«оқыту мен оқуда диалог орнату»
5-«Оқытуды басқару және көшбасшылық»
6.АКТ
1. Биология, 8 сынып оқулығы –Е. Очкур Л. Аманжолова Р.Жұмабаева Алматы «Мектеп» 2016
2. «Биолог анықтамалығы» №4, 2015ж, №2 2007 ж.
3. Интернет желісі
Оқулықтар,
Жұмыс дәптері
флипчарттар, түрлі - түсті маркерлер, слайд үлестірмелі тасырмалар
суреттер плакаттагы
3
Тақырып:
Терінің құрылысы, қызыметі мен маңызы.
Мақсаты:
1. Терінің құрылысы, қызметі мен маңызы жайында мәтінді талқылайды, өз пікірлерін айта алады
2. Теріні қоршаған орта мен организм арасындағы шектеуші мүше ретінде анықтай алады
1.Жеке.
1. Өрмекші торы
2. Кім көп термин біледі?
2. Топтық: 1. 3 топқа бөліну арқылы мәтінді ортаға салып талқылайды
1 топ. Терінің қызыметі қандай?
2топ. Терінің құрлысы қандай?
3 топ. Терінің адам ағзасындағы маңызы
3.СТО Деңгейлік тапсырмалар А. 1. "Ойлан тап"
Неліктен теріні қоршаған орта мен организм арасындағы шектеуші мүше деп атайды
В. Биологиялық диктант
С. Кестені сәйкестендіру
2. Жеке: Тест тапсырмалары
1. терінің құрылысы, қызыметі мен маңызы жайында біледі.
2. Теріні қоршаған орта мен организм арасындағы шектеуші мүше екендігін біледі.
Топтық жұмыс жұмыс уақытында оқушулар өз ара қарым қатнасқа түседі.
Өздерін бағалай біледі.
Бірін-бірі тыңдауды үйренеді
Басқалардың және өз пікірін сыни тұрғыда бағалайды.
1.Бірін бірі бағалау
2. Үш шапалақ
3. Топпен бағалау
экраны +, -, арқылы
І-топ
ІІ-топ
ІV-топ
4. Сабақтың аяғында оқушылар бір-бірлерін бағалайды.
5. Кері байланыс аламын.
Мен үшін қиын болды
1-«Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдер»
2-«Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету»
3-«Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау»
4-«Оқытуды басқару және көшбасшылық»
5-«Талантты және дарынды балаларды оқыту»
6. АКТ
Оқулықтар,
Жұмыс дәптері
флипчарттар, маркерлер, слайд үлестірмелі тасырмалар
суреттер плакаттагы
4
Тақырып:
Тері аурулары. Шынығу. Күн өткенде, теріи күйгенде және үсіген кезд көрсетілетін алғашқы көмек.
Мақсаты:
1. Тері аурулары, және олардың себептерін мәтінді оқып талқылайды.
2. Тері жарақаттары: үсу, күю кезінде көрсетілетін алғашқы көмек қалай беру керектігін қоршаған ортамен байланыстыра отырып талқылайды.
1. Жеке Ыстық орындық
2. Топтық 1 топ
Суретпен жұмыс
2 топ
Биологиялық диктант
3 топ
сұрақ жауап
Топқа жұлдыз, төрт бұрыш, үш бұрыш пен бағалау
3. АКТ Ойлан- жұптас-бөліс 1,2,3 санау арқылы үш топқа бөлінеді.
ЖИКСО стратегиясын ала отырып бөлінген топтың ішінен А және В
1 топ. Тері аурулары, олардың алдын алу және теріні күту.
2 топ. Паразиттік саңырау құлақтарды тудыратын аурулар
3 топ.
Күн өткенде, тері күйіп қалғанда және үсіген кезде көрсетілетін алғашқы көмек
3. Жеке Тест тапсырмалары
4. Кері байланыс орнату
1. тері аурулары, және олардың себеп - салдарын біледі.
2. Тері жарақаттары: үсу, күю кезінде көрсетілетін алғашқы көмек қалай беру керектігін өмірмен байланыстырады
Топпен жұмыс істеу кезінде оқушылардың өз ара қарым қатынасы
Өздерін бағалай біледі.
Бірін-бірі тыңдауды үйренеді
Басқалардың және өз пікірін сыни тұрғыда бағалайды.
1. бас бармақ
2. Бес саусақ
3. Түстер арқылы бағалау
Бағалау парағы арқылы бағаланады
Кері байланыс аламын
Б.Б.Б.
1-«Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдер»
2-«Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету»
3-«Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау»
4-«Талантты және дарынды балаларды оқыту»
5. АКТ
Оқулықтар,
Жұмыс дәптері
флипчарттар, маркерлер, слайд үлестірмелі тасырмалар
суреттер плакаттагы
3
Тақырып:
Терінің құрылысы, қызыметі мен маңызы.
Мақсаты:
1. Терінің құрылысы, қызметі мен маңызы жайында мәтінді талқылайды, өз пікірлерін айта алады
2. Теріні қоршаған орта мен организм арасындағы шектеуші мүше ретінде анықтай алады
1.Жеке.
1. Өрмекші торы
2. Кім көп термин біледі?
2. Топтық: 1. 3 топқа бөліну арқылы мәтінді ортаға салып талқылайды
1 топ. Терінің қызыметі қандай?
2топ. Терінің құрлысы қандай?
3 топ. Терінің адам ағзасындағы маңызы
3.СТО Деңгейлік тапсырмалар А. 1. "Ойлан тап"
Неліктен теріні қоршаған орта мен организм арасындағы шектеуші мүше деп атайды
В. Биологиялық диктант
С. Кестені сәйкестендіру
2. Жеке: Тест тапсырмалары
1. терінің құрылысы, қызыметі мен маңызы жайында біледі.
2. Теріні қоршаған орта мен организм арасындағы шектеуші мүше екендігін біледі.
Топтық жұмыс жұмыс уақытында оқушулар өз ара қарым қатнасқа түседі.
Өздерін бағалай біледі.
Бірін-бірі тыңдауды үйренеді
Басқалардың және өз пікірін сыни тұрғыда бағалайды.
1.Бірін бірі бағалау
2. Үш шапалақ
3. Топпен бағалау
экраны +, -, арқылы
І-топ
ІІ-топ
ІV-топ
4. Сабақтың аяғында оқушылар бір-бірлерін бағалайды.
5. Кері байланыс аламын.
Мен үшін қиын болды
Бұл қиындықтарды ненің көмегімен еңсердім
Мен үшін қызық болды
1-«Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдер»
2-«Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету»
3-«Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау»
4-«Оқытуды басқару және көшбасшылық»
5-«Талантты және дарынды балаларды оқыту»
6. АКТ
Оқулықтар,
Жұмыс дәптері
флипчарттар, маркерлер, слайд үлестірмелі тасырмалар
суреттер плакаттагы
ерінің маңызы. Тері – адам денесінің сыртқы жабыны. Тері ағзада әр түрлі қызмет атқарады. Ішкі мүшелерді сыртқы ортаның механикалық әсерінен (соғылудан, жарақаттанудан) қорғайды.
Тері микробтарды, еріген улы және зиянды заттарды өткізбей қорғаныштық қызмет атқарады.
Тері ағзадағы зат алмасу процесіне қатысады. Негізінен су мен жылу алмасуда маңызы бар. Сыртқы ортаның температурасы қаншалықты ауытқығанымен адамның дене температурасы үнемі тұрақты болады. Дене температурасының үнемі тұрақты деңгейде болуын қамтамасыз ететін физиологиялық процестерді жылу реттелу дейді.
Теріде көптеген жүйке талшықтары, сезгіш жасушалар шоғырланған. Сондықтан тері сезім мүшесінің қызметін атқарады. Адам тері арқылы бір заттың жанасқандығын, температураны, ауырғанды сезеді.
Терінің витаминдер алмасуына да қатысы бар. (Бұрын өтіп кеткен витаминдер тақырыбын естеріңе түсіріңдер.) Теріде болатын ерекше заттардан күннің ультракүлгін сәулелерінің әсерінен Д витамині түзіледі.
Теріде аздаған мөлшерде газ алмасу процесі жүреді, яғни оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын бөледі. Адам терісіндегі тер, май және сүт бездері арқылы ыдырау өнімдері бөлінеді.
Теріде ағзадағы артық май қор ретінде жиналады.
Терінің құрылысы. Адам терісі негізінен үш қабаттан тұрады. Терінің сыртқы қабаты – эпидермис (грекше «epі» – сырты, үсті, «derma» – тері), ортаңғы қабаты – нағыз тері (дерма), ішкі қабаты – тері асты шел (клетчатка) қабаты деп аталады. Соңғы кезде тері асты шел қабатын нағыз тері қабатымен қосып, бір қабат деп санайды.
Терінің құрылысы:
І – эпидермис
ІІ – дерма (нағыз тері қабаты)
ІІІ – тері асты шел қабаты.
1 – түк; 2 – мүйізді қабат; 3 – өсуші қабат; 4 – тер безінің саңылауы; 5 – жүйке талшықтарының ұштары; 6 – тер безі; 7 – түкті тікірейтетін бұлшықет; 8 –май безі; 9 – шел қабатындағы май ұлпасы; 10 – қантамырлар
Терінің эпидермис қабаты – көп қабатты жалпақ эпителий (жабын) ұлпасынан тұрады. Оның қалыңдығы атқаратын қызметіне сәйкес түрліше болады. Үнемі механикалық күш түсетін жерлерде (алақанда, табанда) эпидермис едәуір қалың (0,5–2,3 мм). Көкіректе, құрсақта, санда, білекте, мойында эпидермис қабатының қалыңдығы 0,02–0,05 мм-ден аспайды.
Терінің екінші қабаты – нағыз тері қабаты (дерма). Дерма тері деген ұғымды білдіреді. Сондықтан да тері ауруларын емдейтін дәрігерді дерматолог деп атайтынын ұмытпаңдар!
Шаш, түктер, тырнақ – эпидермистің қосалқы мүйізді түзілістері. Алақанда, табанда, ерінде түктер болмайды. Бас терісінде қалың өскен түктер – шаш деп аталады. Шаштың теріден сыртқа шығып тұрған бөлігі – сояуы (қылшығы), терінің астында түбірі мен жуашығы орналасқан. Түктің жуашығы мен түбірінің сыртын түк қалтасы қоршап тұрады. Түк жуашығымен қантамырлар, жүйкелер және түкті тікірейтетін бұлшықеттер байланысқан. Түк қалтасына май бездерінің өзегі ашылып, шашты (түктерді), теріні майлап тұрады.
Тырнақ – саусақ ұштарының сыртында орналасқан жалпақ мүйізді түзіліс. Тырнақ та шашқа ұқсас үнемі өсіп отырады. Шаш пен тырнақтың тазалығына үнемі көңіл бөліп отыруды ұмытпаңдар!
