Сабақ биотехнологияның негізгі бағыттары
жүктеу/скачать 110 Kb.
|
№ 2 Практикалық сабақ БИОТЕХНОЛОГИЯНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ
- Бұл бет үшін навигация:
- Материалдық қамтамасыз ету
|
№ 2 Практикалық сабақ БИОТЕХНОЛОГИЯНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ Сабақтың мақсаты: дәрілік заттар өндірісіндегі биотехнологияның рөлін; биотехнологияда қолданылатын әдістерді; биологиялық жүйелердің түрлерін зерттеу. Материалдық қамтамасыз ету: оқу зертханасы, үлестірме материал. Биотехнологияны дамытудың негізгі бағыттары. Биотехнологияның негізі-генетикалық (жасушалық) инженерия және биохимия. Жасушалық инженерияның дамуы қазіргі уақытта ең перспективалы бағыттардың бірі болып саналады. Ғалымдар микроорганизмдердің, өсімдіктер мен жануарлардың жасушаларын өсіреді, жасушалардың бірігуі немесе органоидтардың трансплантациясы сияқты манипуляциялар жүзеге асырылады. Биотехнологияны дамытудың негізгі бағыттары: 1. азық-түлік және мал азығының жаңа түрлерін жасау, оларды өндіру; 2. жануарлардың жаңа тұқымдарын құру; 3. өсімдіктердің жаңа сорттарын өсіру; 4. өсімдіктерді аурулар мен зиянкестерден қорғау жөніндегі препараттарды жасау және қолдану; 5. қоршаған ортаны қорғау бойынша жаңа биотехнологиялық әдістерді қолдану. Сонымен қатар, микроорганизмдер мен мәдени эукариоттық жасушалардың көмегімен биологиялық белсенді қосылыстардың бағыты белсенді дамуда. Бұған ферменттер, дәрумендер, сонымен қатар гормондар мен антибиотиктер кіреді. Биотехнология әдістері. Биотехнологияда 2 әдіс бар: 1) іріктеу 2) гендік инженерия Жоғары белсенді өнімдерді алу үшін іріктеу әдістері қолданылады. Селекцияның көмегімен микроорганизмдердің өнеркәсіптік штамдары алынады, олардың синтетикалық белсенділігі бастапқы штамдардың белсенділігінен ондаған және жүздеген есе асады. Селекция-мутанттарды бағытталған іріктеу. Іріктеудің жалпы жолы-өндірушілерді қарапайым іріктеуден олардың геномдарын саналы түрде құруға көшу. Әр кезеңде микроорганизмдер популяциясынан ең жоғары тиімді клондар таңдалады. Сатылы іріктеу қолданылады: әр кезеңде микроорганизмдер популяциясынан ең жоғары тиімді клондар таңдалады. Стихиялық мутацияға негізделген іріктеу әдісінің шектеулі болуы олардың төмен жиілігімен байланысты, бұл процестің қарқындылығын едәуір қиындатады. Индукцияланған мутагенез селекцияның едәуір жеделдеуіне әкеледі. Геномға жасанды зақым келген кезде биообъектінің мутация жиілігінің күрт артуы. Ультракүлгін, рентген сәулелері ДНҚ-ның бастапқы құрылымында өзгерістер тудыратын кейбір химиялық қосылыстар мутагендік әсерге ие. Ең танымал және қолданылатын мутагендердің қатарына азот қышқылы, алкилдеуші агенттер және т. б. Генетикалық инженерия-жасанды түрде жасалған генетикалық бағдарламаларды енгізу нәтижесінде биообъектілерді бағытталған түрлендіру. Генетикалық инженерия деңгейлері: 1) гендік-жеке гендерді қамтитын рекомбинантты ДНҚ-ны тікелей манипуляциялау; 2) хромосомалық – гендер тобының немесе жеке хромосомалардың манипуляциясы; 3) геномдық (жасушалық) – генетикалық материалдың барлығын немесе көп бөлігін бір жасушадан екіншісіне беру (жасушалық инженерия). Қазіргі мағынада генетикалық инженерия рекомбинантты ДНҚ технологиясын қамтиды. Генетикалық инженерия саласындағы жұмыс 4 кезеңнен тұрады: 1) қажетті ген алу; 2) оны репликациялауға қабілетті векторға енгізу; 3) генді вектор арқылы ағзаға енгізу; 4) қажетті генді алған жасушалардың қоректену және іріктеу. Жоғары сатыдағы өсімдіктердің гендік инженериясы жасушалық, ұлпалық және организмдік деңгейде жүзеге асырылады. Жасуша инженериясының негізі соматикалық жасушаларды будандастыру – жынысты емес жасушалардың бірігуі арқылы біртұтас тұтастықты құрайды. Жасушалардың бірігуі толық немесе олардың жеке бөліктерінің (митохондриялар, хлоропластар және т.б.) енуімен болуы мүмкін. жүктеу/скачать 110 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|