Мәтінді оқуға уақыт береді.
Химия пәнінен білетініміздей,оттегінің органикалық,бейорганикалық заттармен қосылуы-тотығу,ал ыдырауы-тотықсыздану деп аталады.Тірі организмдерде жүретін мұндай реакциялар биолгиялық тотығу реакциялары деп аталады.
Жану
|
Тыныс алу
|
1.Жоғары темпертурада жүреді
2.Энергия бірден бөлініп шығады
3.Сулы ортада жүрмейді
|
1.(+36,5,+37 С)жүреді
2.Энргия біртіндеп,өз мөлшерінде бөлінеді
3.Реакцияға су қажет
|
Тыныс алу дегеніміз органикалық заттардың О2 қосылуы және энергияның бөлінуі.
Энергетиклық тиімділігі жағынан бірдей болса да,жану мен тыныс алудың арасында айымрмашылық бар.
Жану
|
Тыныс алу
|
1.Заттардың жануы табиғатта жүреді
2.Энергия жану түрінде бөлінеді
|
1.Тек митохондрияда жүреді
2.Энергия организмдердің тіршілк әрекетіне жұмсалады
|
Тыныс алу кезіндеі гликолиздің ыдырауы биология кітабының 96-беттегі 2-сызбанұсқасымен жұмыс істеу арқылы жүзеге асады.
Сұрақ:Суда еритін, тәтті қандай органикалық заттарды білесіздер?
Эукариоттар және көптеген прокариодтар АТФ молекуасын синтездеуге қажетті энергияны глюкозаның ыдырауынан алады.Бұл процксс үш сатыға бөлінеді:
АТФ
Гликолиз лимон қышқылының синтезі электрон тасымалдаушы
С6 Н12 О6 +6O2 =6CO2 +6H2 O+2881кДж\моль
1Тынс алу 2.Жану 3.Фотосинтез теңднуі
Осы теңдеуге қарай отырып,Ломоносов пен Лавуазье сөйлемін қалай жалғастыруға болады?Жану дегеніміз нәтижесінде беорганикалық заттардың пайда болуы.СО2 мен Н 2О және энергия пайда болады.
Бұл теңдеуден тыныс алу мен жану прцестерінің ұқсастығы және тыныс алудың фотосинтез процесіне қарсы екендігіне көз жеткіземіз.
1.тапсырма.Энергетикалық алмасудың кезеңдері
Кестемен жұмыс:
Кезеңдері
|
Энергетикалық алмасуда жүретін өзгерістер.
|
Қай органоидте жүреді.
|
Босаған энергияны пайдалану
|
Дайындық кезеңі
|
Күрделі молекула лы заттар жай зат тарға ыдырайды
|
Цитоплазма
да
|
Энергия жылу ретінде таралады.
|
2.Оттексіз кезең
|
Түзілген жай зат тар әрі қарай ыды райды. Бұл про цесс АДФ пен Н2РО4 қатысын да жүреді.
|
Митохондрия
да
|
1 молекула глюкоза ,2 молекула АТФ түзіледі
|
3.Оттекті кезең
|
Бұл процесс оттектің және ферменттердің әсерінен жүреді. Бұл процесте АЛФ пен Н2РО4
|
Митохондрия
да
|
2 моль сүт қышқылы ыдырағанда 36 молекула АТФ түзіледі.
|
2 тапсырма. терминдік сөздікпен жұмыс
1. Гликолиз (грекше –тәтті,ыдырау)
2. Аэробты (грекше-ауа)
3. Анаэробты (грекше-ауасыз)
4. Метоболизм (грекше-зат алмасу)
3. тапсырма.Венн диаграммасымен жұмыс.
Жану
|
Ортақ қасиеттері
|
Тыныс алу
|
|
|
|
1. Митохондрияда жүреді 2.Энергия түрінде бөлінеді
3.Энергия жылу түрінде бөлінеді 4. +37 C температурада жүреді
5. Реакция нәтижсінде энергия бөлінеді
6. Өте жоғары температурада жүреді
7. Соңғы өнім СО ,Н О
8. Реакция жүру үшін су қажет
9. Реакция жүру үшін оттек қажет
10. Энергия сатылап аз мөлшерде бөлінеді
11. Сулы ортада жүрмейді
12. Реакция жүру үшін организмдердің тірі болы қажет емес
13. Реакция теңдеуі фотосинтез реакциясына қарама-қарсы
14. Реакция жүру үшін митохондрия қажет еме
15. Организм тірі болса жүреді
| 
