Перифраз — құбылыстар мен заттардың атын атап, түсін түстемей, айрықша белгі-қасиеттеріне негіздей отырып ауыстыру тәсілі.
Психологиялық параллелизм - екі ұдай нәрсені, құбылысты, ұғымды, сезімді қатар қойып, жұптап суреттеу.
Гротеск - шынайы өмір мен қиял-ғажайыптың шарпысуынан құрылатын көркемдік бейнелеу тәсілі.
Сарказм - күлкі етудің бір түрі, зілді кекесінмен әжуалау. Құрылымы жағынан иронияның ұлғайған түрі. Иронияда зілсіз, көбіне іштарта әжуалау басым болса, Сарказмда ол шарықтау шегіне жетіп, батыл, ашық әшкерелеуге көшеді.
Теңеу – екі затты немесе құбылысты салыстыра отырып, әдеби көркемдеп айту. Теңеу -дай, -дей, -тай, -тей жұрнақтары жалғану арқылы жасалады.
Метафора – бір зат пен екінші затты ұқсастығына байланысты ауыстырып айту.
1-3 минут
Тапсырмалар
1-тапсырма. Үзіндіден көркемдегіш құралдарды тауып, атауымен, дәлелдермен сәйкестендіріңіз.
2-тапсырма. Шығармадан алынған үзінділердегі көркемдегіш құралдардың қолданысына талдау жасаңыз.
Дескрипторы:
шығармадан алынған үзіндіні оқиды;
көркемдегіш құралдардың қолданысына талдау жасайды.
Өзіңді тексер!
3-тапсырма. Алдыңғы орындалған тапсырмаларды негізге ала отырып, автор стилін анықтап, 5 сөйлеммен баға беріңіз.
Дескрипторы:
алдыңғы орындалған тапсырмаларды негізге алады;
автор стилін анықтайды;
автордың стиліне 5 сөйлеммен баға береді.
Өзіңді тексер!
Автор толғауда өз заманының тарихи шындығын, ішкі сырын, қасиетін ашып жазуда көркемдегіш құралдарды шебер пайдаланған. Ол қолданған перифраз, психологиялық параллелизм, гротеск, сарказм т.б. тәсілдер автордың тілі мен стиліне біршама бояу қосады. Бұл тәсілдерді қолдана білудің түрлі қыры мен сыры бар. Мұрат Мөңкеұлының толғауда бұл амал-тәсілдерді жүйелі қолдануы оның өзіндік авторлық ерекшелігі мен стилін аңғартады. Оқырман автор суреттеп отырған шындықты көзбен көргендей әсер алады.
2 минут
Бекіту
Сабақты бекіту: Үзіндіден көркемдегіш құралдарды тауып, атауымен, дәлелдермен сәйкестендірдіңіз.
Шығармадан алынған үзінділердегі көркемдегіш құралдардың қолданысына талдау жасадыңыз.
Автор стилін анықтап, 5 сөйлеммен баға бердіңіз.
1 мин
Қосымша тапсырма:
Шығармадағы көтерілген мәселені басқа да зар заман ақындарының шығармаларынан іздестіріп, үзінділерді жинап, салыстырыңыз.