Сабақ кестесі: Оқу тоқсаны 5 оқу аптасынан және сынақ аптасынан тұрады. Аптасына кредит-сағат жоспарланады, оның әрбір кредит-сағат саны бір байланыс сағатынан (дәріс,практика) және оқытушының басқарумен жүретін студенттердің өзіндік жұмысынан
жүктеу/скачать 1,02 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланатын әдебиеттер
- 6-апта 6-дәріс Дәріс тақырыбы
- Дәріс мазмұны: Сұлтанмахмұт Торайғырұлы (1893-1920)
| Өзін-өзі тексеретін сұрақтар
Балалар әдебиетіне Ұлы Қазан төңкерісімен келген өзгерістерді атап айтыңыз Ш.Құдайбердиев шығармаларын талдаңыз Пайдаланатын әдебиеттер 1. Қазақ балалар әдебиеті. - А., 1974ж. 2. Құдайбердіұлы Ш. Өлеңдері МК –А., 1990ж. 3. Құдайбердіұлы Ш. шығармалары, - А., 1988ж. 4. Ғасырлар тоғысындағы қазақ жыры -А., 2007ж. 5. Қазақ газет-журналдары (2000-2010жж.) 6. Кенжебаев Б. Әдебиет белестері.- А., 1984ж. 6-апта 6-дәріс Дәріс тақырыбы: ХХ ғасыр басындағы ағартушы-демократ ақын-жазушылар және балалар әдебиетінің дамуы. Қарастырылатын сұрақтар: 1. Балаларға арналған шығармалар мен оқу құралдарының шыға бастауы, өкілдері. 2. С.Торайғыровтың оқу-білімге шақырған шығармаларының маңызы. 3. С.Дөнентаев мысалдарының мән-мазмұны. С.Көбеев хрестоматиялары. Дәріс мазмұны: Сұлтанмахмұт Торайғырұлы (1893-1920). Сауат ашу білім алу қайнарлары.Сұлтанмахмұт Торайғыров 1893 жылы,23 октчбрь күні қазіргі Көкшетау облысының Қызыл ту ауданында туады,5-6 жасынан Павлодар облысының Баянауыл ауданында өседі.Ол анасы өліп бір жасында жетім қалады. Сонан кейін нәрестені ұлы анасы алып тәрбиелейді. Сұлтанмахмұт 6 жасар күнінде әкесінен оқып,хат таниды. Осыдан соң әкесі Шоқпыт кейде өзі оқытып,кейде ауыл арасындағы молдаға беріп оқытып,баласын оқудан үзбейді. Сұлтанмахмұт 1902-1903 жылдары Әлі деген молдадан,1904-1905 жылдары Торғай деген молдадан ,1906-1907 жылдары Мұқан деген молдадан оқыды. Ол Мұқан молдадан оқып жүрген кезінде ,он үш жасынан өлең жаза бастайды. Оның тұңғыш жазған өлеңі “Секілді өмір қысқа жарты тұтам” деп аталады. Онда Сұлтанмахмұт өзінің оқуы туралы,ақын болуға жүргені турады сыр айтады. Мұнан кейін Баянауыл қаласында медресе ашылып, 1908-1910 жылдары сонда, иолданың өз үййінде жатып оқиды. 1911 жылы Шоқпыттың көршіауылы Нұрғали деген кісіні молда ұстайды. БҰЛ Троицк қаласында оқып келген, жаңа тәртіппен оқыған кісі болады. Ол қазақ,татар, тілнде шығатын газет-журналдарды,әдебиет,фән кітаптарын алдырып оқытып тұрады екен. Сұлтанмахмұт осы молдадан сабақ алады. Сол арқылы әдебиет,фән кітаптарын,газет,журнал оқиды. Қазақ, татар әдебиетіме танысады. Дүниенің мәнін, заманның жайын аңғара бастайды,өнер-білімге бас қояды,өлең-әңгіме жазуға белсене кіріседі. Бұл кезде ол “Дін”,”Сарыбас”, “Соқыр сопы”,”Зорландым” деген ұзақ әңгіме жазады. Сұлтанмахмұттың 2 ірі поэмасы жариялылықтың жарық сәулесі түскенше жабық шығармалар сөресінен орын алып,оқырманнан жасырын,таса қалады. “Таныстыру” поэмасы Алашорда басшыларын дәріптейтін,ал “Айтысы ” байшылдық-ұлтшылдық пиғылды әспеттейтін зиянды шығармалар деген ат қойылып,айдар тағылып тұтқындық күй кешті. Әдебиет тарихындағы ақтаңдақтар жойылып келе жатқан бүгінгі таңда “Таныстыру” мен “Айтысты” қалың оқырман қауымға қайтармау Сұлтанмахмұт шығармашылығына қиянат, “Таныстыру” 1917 жылылың күзі мен 1918 жылдың қысында Сұлтанмахмұт Абай елінде болған кезде жазылған. Ақпан төңкерісінен кейін Орынборда (1917,шілде) Советтердің Бүкілқазақстандық І съезі, сол жылдың желтоқсанында тағы да Орынборда ІІ съезі өтті. Қазақстан облыстарында қазақ комитеттерін сайлауға қызу дайындық жүріп жатты. Семей облысы қазақтарының съезі 1918 ж. 14 (1) наурызына белгіленді [3]. Төңкерістен соң елді жаңа жолға бастайтын азаматтар кімдер деген сұрақ тұрды. Сұлтанмахмұттың “Таныстыру” поэмасы осы сауалға тура жауап бергендей еді. жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|