Сабақ Ортақ тақырып: Жанды табиғат Бөлімше: 2 Климат және ауа райы



бет16/18
Дата13.12.2019
өлшемі0,59 Mb.
#53595
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18
Байланысты:
дүниетану қмж 3 сынып[1]






«Қауіп-қатер» сөзіне ассоциация картасын құрастыру.

Топпен жұмыс жасау.

– «Тіршілік ортасы» деген сөз тіркесін «қауіп-қатер» сөзімен байланыстырып көріңдер.



Жұмыстарды көрсету.

А 3 парақтары, маркерлер

Жаңа сабақ

Оқулықтағы «Есіңдн сақта!» мәтінін оқу.

Ұжымдаса отырып, «Қауіпті аймақ» сызбасымен жұмыс жасау.



Оқулық




Мұғалім: Әңгімелерді мұқият тыңдап, соған қатысты өз ойларыңды айтып, пікірлеріңді білдіріңдер.

1) ...Бір адам алай-дүлей желден кейін жағажай бойымен жүріп келе жатып, алыста бір адамның ерсі би билеп жатқанын көреді. Қасына жақындай келе, ол адамның билеп

жатпағандығын түсінеді. Адам құмның арасынан бірдеңе алып, оны мұхитқа қарай лақтырып жатыр екен. Ол тағы да жақындай түсіп, былай деп сұрады:


  • Сіз не істеп жатырсыз?

  • Толқынның жағаға шығарып тастаған теңіз жұлдыздарын қайтадан суға лақтырып жатырмын.

– Не үшін?

  • Күн шықты, ал су болса кері кетті. Егер мен оларды суға тастамасам, олар өліп қалуы мүмкін.

  • Бірақ жағажай ұзындығы қаншама километрге созылып жатыр. Ал бұл жерде мыңдаған теңіз жұлдыздары бар, сіз барлығына бірдей жәрдемдесе алмайсыз ғой. Сіздің жасап жатқан ісіңіздің ешқандай мәні жоқ, бұл ештеңені өзгерте алмайды.

Жігіт қолына тағы бір теңіз жұлдызын алып, оған қарап шығып, теңізге лақтырды. Сосын былай деді:

  • Ал теңіз жұлдызы үшін бұл жәрдемімнің мәні бар, ол тірі қалып, өмір сүретін болады. Демек, ол үшін бәрі өзгереді.

(Мысал)

Слайдтар

Дәптер


Слайдтар




2) Аспанға қарап отырмыз. Қара бұлт ақырын жылжып келеді. Оның қара болғаны соншалық,







айналаның бәрі түнере бастады. Аспанды қою бұлт қаптады.







Біз үйге қарай қаштық. Бұлтқа қарсы жүгіріп келеміз.







Аяқ астынан жел соға бастады. Айналамыздағы барлық нәрсені үйіріп барады. Шаң көтеріле







бастады. Құрғақ шөптер ұшып жүр. Бұталар мен ағаштар желдің әсерінен ары-бері қозғалып








тұр. Үйге қарай жүгіріп келеміз.

Міне, жаңбыр қатты құя бастады. Үсті-басымыз су бола бастады. Найзағайдың ойнауы және күннің қатты күркіреуі бізді одан ары қорқыта түсті.

Мен жерге құлап түсіп, орнымнан тұрып, қайта жүгіріп барамын. Артымнан біреу қуып келе жатқандай, қатты жылдамдықпен жүгіріп келемін.

Міне, үйге жақындадық. Енді жүз қадам жасасақ, шатырдың астында боламыз. Бір-бірімізге жақындап, кереуетте отырмыз. Күннің қатты күркіреуі саяжайымызды орнынан шайқалтып жібергендей болды. Жаңбыр үйдің төбесіне даңғырлата құйып жатыр. Жауынның қатты

жауғанынан айналада ештеңе көрінбейді. (Михаил Зощенко)

3) Ертеде бір өзен болыпты. Басында ол биік, әдемі шыршалар мен ақ қайыңдардың арасында тығылып аққан кішкентай, көңілді бұлақ болыпты. Барлығы бұлақ суының тазалығына, оның дәмділігіне қызығыпты. Сосын бұлақ нағыз өзенге айналыпты. Өзеннің ағысы бұрынғыдай қатты емес еді, бірақ оның суы әлі де тұп-тұнық және таза болатын.

Өзен саяхаттағанды өте қатты жақсы көрді. Бір күні ол қалаға келді. Мұнда шыршалар мен қайыңдар өспейтін, оның есесіне адамдар тұратын үлкен, биік үйлер бар еді. Адамдар өте көп болды. Олар өзенді көріп қатты қуанды және одан қалада қалуды сұрады. Өзен келісімін береді. Енді оның үстімен кеме, қайық жүзе бастады, адамдар шомылып, жағасында күнге

қыздырынып жататын болды. Өзен бүкіл қаланы сумен қамтамасыз етіп тұрды.

Жылдар өтіп жатты, адамдар өзенге бойларын үйретті, бірақ одан ештеңе сұрамады, керісінше өзенге қатысты ойларына не келсе, соны жасайтын болды. Бір күні өзеннің жағасынан үлкен зауыт тұрғызды. Зауыттың құбырынан өзенге ласталған, лай су аға бастады. Бұл жағдай өзенге ауыр тиді, ол ластанып, лайланып, қарая бастады. Ешкім баяғыдай оның тазалығына, әдемілігіне қызықпайтын болды. Ешкім оның жағасында серуен құрмайтын болды. Өзенге неше түрлі керексіз заттарды, мысалы, банкілер, ағаштың кесілген қалдықтарын тастай

бастады. Өзенге көліктерін, кірлерін жуа бастады. Қала тұрғындарының ешқайсысы өзеннің де тірі жан екендігін ойламады.



(Н. Рыжов)
Сергіту сәті.

Ең ұқыпты оқушылар шапалақ соқсын! Ең еңбекқұмар оқушылар секірсін!


Дәптер






Ең жинақы оқушылар отырсын! Ең қайырымдылары айналсын!

Ең сөзшең оқушылар адымдай бастасын!


Мұғалім: Адамдар күнделікті үйінен шығады да, тіршілігі қайнап жатқан үлкен әлемге кіріп кетеді. Бұл әлемде адам өміріне қауіп төндіретін, мәселен, байқаусызда жараланып қалудан

басталып және лаңкестік әрекетке тап келумен аяқталатын жағдайлар орын алуы мүмкін. Осы секілді жағдайларды «төтенше жағдайлар» деп атайды. Төтенше деген ауыр, қиын деген мағынаны білдіреді. Демек, төтенше жағдайлар дегеніміз – адам тап келуі мүмкін ауыр, қиын, жағымсыз жағдайлар. Осындай оқиғалар орын алып жатса, қалай өзіңді аман алып қалуға

болады, қалай тез әрі дұрыс шешім қабылдауға болады, кімнен көмек сұрауға болады?

Берілген тапсырманы орындау.

Мұғалім: Жылдың әр мезгілінде сендерге қандай қауіп-қатерлер төнуі мүмкін? (Т)



Оқулықтағы «Топпен жұмыс жасаймыз» тапсырмасын орындау. Жұмыстарды көрсету.

Мұғалім: Кез келген төтенше жағдайда адам жарақат алып қалуы мүмкін.



Тапсырманы орындау. (Т) «Өзім жасаймын»

1.

Сенің досың серуендеп жүргенде құлап қалып, оның аяғын әйнек тіліп кетті. Қолдарыңда ешқандай дәрі-дәрмек жоқ. Іс-әрекеттерің қандай болады?

Жауаптары:


  1. Жараның үстіндегі тамырды саусақпен қатты қысу;

  2. Жарадан 3-5 см жоғары жерді бұраумен орау;

  3. Қан кетіп жатқан жерді таңғышпен қысып байлау;

  4. Аяқты барынша бүгу;

  5. Аяқты көкірек қуысынан жоғары көтеру;

«Зиянды» сұрақтар.

  1. Бұрауды жалаңаш теріге таңуға бола ма? (Жоқ)

  2. Қандай шөп қан кетуді тоқтатады? (Жолжелкен)

  3. Қанның көктамырдан немесе күретамырдан шығып жатқанын қалай білуге болады?

Карточкалар Оқулық


Түрлі-түсті суреттер


Бұрау, таңғыш

Карточкалар Оқулық

Жолжелкен







(Көктамырдан қара-қошқыл, ал күретамырдан алқызыл қан шығады)

2.

Сен үзіліс кезінде ойнап жүрдің, кенет сенің мұрныңнан қан кетті. Іс-әрекетің қандай болады?

Жауаптары:


  1. Алға қарай иіліп отыру

  2. Мұрынға мұз қою

  3. Егер көмектеспесе, мұрынды 5-10 минутқа саусақпен қысып отыру.

  4. Егер көмектеспесе, тұз ерітіндісіне мақтаны сулап алып (бір стақан суға 1 шәй қасық тұз) мұрынға салу.

  5. Егер көмектеспесе, дәрігерге қаралу.

«Зиянды» сұрақтар.

  1. Мұрыннан аққан қан тамаққа қарай ағылуы үшін шалқалап жатуға бола ма? (Жоқ)

  2. Қанды сутек тотығымен тоқтатуға бола ма? (Иә)

  3. Мұрыннан қан кеткеннен кейін шәй, кофе ішуге бола ма? (Жоқ)

3.

Бақшада жүргенде сені сона немесе ара шағып алды. Іс-әрекетің қандай болады?



Жауаптары:

  1. Теріден араның бізгегін бас бармақтың тырнағымен қысып отырып алып тастау;

  2. Жараға суық компресс қою.

  3. Оның аяқтары басынан жоғары тұруы үшін арқамен шалқалап жату;

  4. Тыныс алуды жеңілдету (белдікті, көйлектің жағасын ағыту)

  5. Көрпе жамылу;

  6. Ештеңе ішіп, ештеңе жемеу керек.

«Зиянды» сұрақтар.

  1. Сонаның бізгегін алып тастау керек пе? (Жоқ, сона бізгегін қалдырмайды)

  2. Ал егер ара тіліңді шағып алса, ол күлкілі ме? (Жоқ, бұл өте қауіпті, тұншығып қалуың мүмкін)

  3. Ара немесе сона шаққан кезде есіңнен танып қалуың мүмкін бе? (Иә, мүмкін, тіпті соңы өлімге алып келу де мүмкін)

Түрлі-түсті суреттер

Мақта, тұз, стақан

Бұрау, таңғыш

Түрлі-түсті суреттер






4.

Сендер от тұтандырып, балық сорпасын қайнатамыз деп шештіңдер. Ыдыстағы қайнап жатқан су төңкеріліп түсіп, досың қолын күйдіріп алды. Іс-әрекеттерің қандай болады? Жауаптары:



  1. Күйген жерге мұз салынған қалтаны немесе суық суды 5-10 минутқа қою.

  2. Күйген жердің айналасын спиртпен, жасыл дәрімен немесе марганец ерітіндісімен сүрту.

  3. Тазартылған таңғышпен байлау.

  4. Күйіп қалған адамға ауырсынуды басатын дәрі беру.

  5. Оны ауруханаға жеткізу.

«Зиянды» сұрақтар.

  1. Күйген жерден зақымданған теріні, киімнің қалдықтарын алып тастауға бола ма? (Жоқ)

  2. Күйген жерді спиртпен, жасыл дәрімен, йодпен, маймен, жақпа маймен сүртуге, ұнтақ жағуға бола ма? (Жоқ)

  3. Күйген жерді таңғышпен қатты байлауға бола ма? (Жоқ)

Дәптер


Суық компрес



Суық су, спирт, марганец ерітіндісі, таңғыш

Йод, жақпа май, таңғыш



Рефлексия

«Нысананы көзде» дәптермен жұмыс.

Дәптер

Үй тапсырмасы

Оқулықтағы «Өзім жасаймын» тапсырмасы.

Оқулық

Мектеп: Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:


Пән: Дүниетану № 31 сабақ

Ортақ тақырып: Демалыс мәдениеті. Мейрамдар. Бөлімше: 1.1 Менің отбасым.



Күні:

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Тақырып:

Отбасының берекесі бәрінен де қымбат.

Оқыту мақсаты

3.1.1.3 Өз отбасыңның құндылықтарын анықтау.

Сабақтың мақсаты

(Күтілетін нәтижелер)



Барлық оқушылар:

– отбасы мүшелерін жақсы көреді, оларға құрмет көрсетеді, қамқор болады;






– отбасылық құндылықтарды сақтаудың мәнін түсінетін болады.




Көптеген оқушылар:

– «отбасы», «бақытты отбасы» деген түсініктердің мағынасын ұғынатын болады.







Кейбір оқушылар:

Сыныптағы оқушылардың бірігіп, ұжымдасып жұмыс істеуіне жағдай жасайды, мүмкіндік туғызады.



Тілдік мақсат

Оқушылар ойланып, өз пікірлерін дәлелдеп, қорытындылар шығара алады.

Пәндік лексика және терминология:

Отбасы. Береке. Бақыт.



Диалогке/хатқа арналған пайдалы фразалардың топтамасы.

Балапан ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі.



Талқылауға арналған сұрақтар:

  • Бақытты болу үшін не керек?

  • Барлық отбасылар бақытты ма?

  • Қандай рухани құндылықтар бізді бақытты қылады?

Хат:

«Сиқырлы сөз» жоспары бойынша әңгіме құрастыру



Алдыңғы білімдер

Менің отбасымның рухани құндылықтары

Сабақтың жоспары

Сабақ кезеңдері

Жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Ой қозғау

Мұғалім: Барлығыңның жақсы көңіл күйде болғандарыңды көргеніме өте қуаныштымын. Жақсы көңіл күймен сабағымызды бастасақ, жақсы нәтижелерге жетеміз деп ойлаймын. Сабақтың басында мына аңызды көңіл қойып тыңдағандарыңды қалаймын.

Ерте, ерте, ертеде, көптеген ғасырлар бұрын аспанда қазіргі кездегідей көп жұлдыз болмапты. Түнде аспан ашық болған кезде тек бір ғана жұлдызды көруге болады екен. Ол жұлдыз бірде қатты жарқырап тұрса, бірде көмескі, күңгірт тартып тұратын болған. Бір күні Ай жұлдыздан былай деп сұрапты: «Жұлдыз, неге сенің жарығың әртүрлі: кейде түннің өзін самаладай

жарық етіп жібересің, кейде білінер-білінбес күңгірттеніп тұрасың»? Жұлдыз ұзақ үнсіз қалды да, терең демалып, жауап берді: «Мен жалғызсыраған кезде менің жарығым күңгірттенеді. Себебі менің жанымда мен сияқты, маған ұқсайтын бірде-бір жұлдыз жоқ. Ал мен қасымда жұлдыздардың болғанын қалаймын, оларды күнде көріп, күнде дауыстарын естігім келеді». «Ал қай кезде сен жарқырай түсесің?» – деп сұрады Ай. «Мен асығып кетіп бара жатқан жолаушыны көргенімде одан сайын жарқырай түсемін. Олардың қайда, кімге асығып бара жатқандығын үнемі білгім келіп тұрады». «Сен олардың қайда асығып бара

жатқандығын білдің бе»? – деп сұрады Ай. «Иә, – деді Жұлдыз.

– Бір күні мен осы сұрақты жолда көп уақыт жүрген жолаушыдан сұрадым. Оның жол


Баяу музыка







жүруден әбден шаршағаны, қатты жүдегені көрініп тұрды. Әрбір басқан адымы оған қиыншылықпен келіп жатты. Бірақ көздері…». «Ал оның көздері қандай еді»? – деп ай

таңдана сұрады. «Бақыт пен шаттықтан олардың көздері жарқырап тұрды», – деп жауап берді де, терең демалып, қайта жалғастырды.

– Сенің көздеріңнен бақыт пен қуаныш көріп тұрмын, себебі не, жолаушы»? Жолаушы былай деп жауап берді: «Қақаған қыста тоңып, нанның бір үзіміне зар болып, күннің ыстығына тұншығып жүрсем де, мен барлық қиындықтарды артта қалдырып, тек қана алға жүріп

отырдым. Себебі үйде мені сағына, тағатсыздана күтіп отырған отбасымның – әйелім,

балаларым, немерелерімнің барын ешқашан естен шығармадым. Олардың бақытты жүздерін көру үшін, мен мүмкін емес нәрселерді жасауға дайынмын». Жұлдыз сәл үндемей тұрып,

былай деді: «Міне, өз үйіне, өз отбасына асығып бара жатқан жолаушылардың жолын

жеңілдету үшін, мен оларға жарық сыйлауға тырысамын». Ай Жұлдызға қарады да, былай деп сұрады: «Менің кішкентай ғана көмекшім! Ал сен өз отбасың болғанын қалайсың ба?» «Ал

бұл мүмкін бе?» – деп Жұлдыз үмітке толы көздерімен қарады. Осыдан кейін Ай бірде-бір сөз айтпастан, ойланбастан алтын түстес киімінің жеңімен бір сілтеп қалып еді, сол арада аспанда мыңдаған жұлдыздар пайда болып, айнала жарқырай түсті. Барлығы да кішкентай Жұлдызға жарықтарын төге, жылтылдай: «Біз сенің жаныңдамыз, біз осындамыз, енді біз – бір

Отбасымыз» деп сөйлегендей болды.

– Бұл ертегі не туралы? Дәл осы ертегіні не үшін тыңдадық, қалай ойлайсыңдар? Біз

сендермен қандай тақырыпты сөз етеміз? Дұрыс, біз сендермен отбасы жайында сөйлесетін боламыз.

Отбасы – жылы ұямыз, Тірегі – ата-анамыз.

Уыз сүт еміп осында, Уылжып біздер өсеміз. Осында үлгі аламыз, Осында адам боламыз. Еркелеп, ойнап, еліктеп,

Осында өсіп толамыз. (Естеу Нүсіпбеков)






Жаңа сабақ

Балалар, барлық адамдар бақытты болғысы келеді, солай емес пе? Егер барлық адамдар

бақытты болғысы келсе, онда барлығы да бір нәрсені ғана армандайды деген сөз бе? Яғни, бақыт деген ұғымды әр адам әрқалай түсінеді. Қазір қиын емес тапсырманы орындаймыз. Адам өміріндегі бақыт деген ұғымға сәйкес келетін маңызды нәрселерді маңыздылығына










қарай нөмір қойып жазып шығыңдар.

Оқулықтағы «Бақытты өмір сүруге қажеттіліктерді өз түсінігіңе сай нөмірле?» деген тапсырманы орындау.

Қараңдар, барлығың 1 және 2 деген нөмірде отбасы және бала сөздерін бірауыздан жазған екенсіңдер. Неліктен отбасы мен бақыт өзара байланысты? Неліктен отбасы адам үшін сонша маңызды? (жауаптардың нұсқасы)

Отбасы – қоғамның негізі. Себебі қоғам отбасыдан тұрады. Егер отбасылық құндылықтар маңызын жоғалтатын болса, адамгершілік қасиеттер жойылатын болса, онда бүкіл қоғам құрдымға кетеді. Өмір, заман өзгереді. Заман өзгерген сайын мызғымастай көрінген

құндылықтар да, өкінішке орай, өзгере бастайды. Егер де адамдар бірінші орынға отбасы мен балаларын емес, өзінің мансабы мен жеке басын ғана қойса, қалай болады? (оқушылардың пікірі тыңдалады).

– Өкінішке орай, барлық отбасы махаббат пен түсіністікке құрылмаған. Кейде отбасы мүшелерінің арасында ұрыс-керістер орын алуы мүмкін. Қалай ойлайсыңдар, бір-біріне

жақын адамдар не үшін келіспей қалып жатады, оған не себеп болуы мүмкін? (оқушылардың пікірі)



Оқулықтағы суреттерге құрылған тапсырманы орындау

Оқушылар суретте бейнеленген жағдайларды талқылайды.

1-топ оқушылары мына сұраққа жауап іздейді: Ата-ана арасындағы ұрыс-керіске не себеп болды, қалай ойлайсыңдар?

2-топ оқушылары мына сұраққа жауап іздейді: Ата-анасы ұрысып жатқан кезде, бала қандай сезімде, қандай көңіл күйде болады?

3-топ оқушылары ата-ана арасында болған ұрыстың жолдарын қарастырады. Мәселелерді талқылап болған соң, әр топтан бір оқушыдан шығып, өз тобының пікірін қорғап шығады.

Мұғалім: – Ал қазір мына мәселе бойынша ойланып көріңдер. Отбасындағы ұрыс-керістер үнемі үлкендердің арасындағы мәселелерге байланысты туындай ма? Сендердің тәртіптерің, өздеріңді ұстауларың ата-ана арасындағы келіспеушілікке алып келуі мүмкін бе? Сендердің қай теріс қылықтарың ата-ананың ызасын келтіруі мүмкін? (балалардың жауабы)

Оқулықтағы «Топпен жұмыс жасау» тапсырмасын орындау.

Мұғалім: Қоғамда әртүрлі отбасылар кездеседі. Кейбір отбасыларда тек бір ғана ата-ана

Оқулық, слайдтар


Оқулық


А 3 парақтары, маркерлер

Оқулық Слайд




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет