11-сабақ Оқу ісінің меңгерушісі:
Еңбекке баулу
|
|
|
Сабақтың тақырыбы
|
Астау жасау
|
Сабақтың жалпы мақсаты
|
Астау туралы түсінік. Ой белсенділігін дамыту.Еңбекқорлыққа баулу.
|
Көрнекіліктер
|
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру
|
Би «Қаражорға»
|
Топқа бөлу
|
Карта
|
Үй тапсырмасы
|
Тест сұрақтары
|
Қызығушылықты ояту
|
 Астау туралы әңгімелесу.
|
Жаңа сабақ
Астау
Астауға тек қана ет салып қана қоймай басқа да майлы дәмді астарды тартуға болады. Астауды жасаудағы әдіс тәсілдерді меңгеру үшін ең алдымен қолөнершінің шеберлігі мен арнайы көркемдік дайындығы болса, бұйым жасауға арналған қажетті жағдайларын ұйымдастыруы қажет. Яғни ең алдымен керекті құрал саймандарды жұмыс орынын сайлағаны дұрыс, қажетті шапқы, қашау, пышақтардың түрлі үлгілерін дайындап, астау жасауға арнайы алынған дайындаманы верстак бетінде нық қозғалмастай етіп орнатып (бекітіп) немесе қойып алып, бірақ жұмысқа кіріскен дұрыс. Бұл жерде ағаш таңдауда ағаштың жапырақ тұқымдас түрлерін қолданған дұрыс. Мысалы қайың, терек, үйеңкі т.б. Себебі бұл ағаштар кесуге жұмсақ келеді. Жұмыс бастамас бұрын пышақтардың жүздерін қайрап, күтім жасау қаже. Ең бастысы пышақпен жұмыс істеу барысында өте мұқияттылық және абайлық таныту керек. Себебі, қауіпсіздік ережесі сақталмаса нәтижесінде ауыр жарақат алуыңыз әбден мүмкін. Әр пышақтың өзінің орынды қолданылуы және кесудегі арнайы әдіс тәсілдерін біліп, меңгеру қажет. Жалпы бұйымның сырт көрінісі, кескіні, өлшемі тұтынушының қалауына байланысты. Дегенмен заттың өзіндік қолданылуындағы талап етілетін сапалық, эргономикалық, көркемдік үйлесімдігінің сақталуы қажет. Астауды көркемдеуде ұлттық өрнектердің кез келгенін қолдануға келмейді. Негізі бабаларымыз ыдыс аяқтарды өсімдік тектес өрнектермен өрнектеген. Бірақ ағаш бұйымдарын көркемдеуде жануар текті ұлттық ою өрнектерді де қолдану өте ұтымды, әсерлі нәтиже береді
|
Ой толғаныс
|
Астау - халқымыздың байырғы уақыттан бастап қолданып келе жатқан ас тұтынатын бұйымы болып табылады. Сонымен астаумен қатар астабақ та кеңінен қолданыста болған.
|
Үйге тапсырма беру.
|
Астау жасау (Ермексаздан,ағаштан)
|
Бағалау
|
Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды бағалап, баға қою.
|
Кері байланыс
|
Оқушылар бір-біріне деген тілектерін жапырақтарға жазып, смайликке жапсырады. Плакат стикер
|
12-сабақ Оқу ісінің меңгерушісі:
Еңбекке баулу
|
|
|
Сабақтың тақырыбы
|
Күбі жасау
|
Сабақтың жалпы мақсаты
|
оқушыларды күбінің түрімен,жасалу жолдарымен таныстыру қандай ағаш түрлерінен жасалатының айту.
1.Білімділік: күбінің жасалу жолы мен оның қолданылатын орны жайлы ақпарат беру,ұлттық бұйым түрі екенінайту.
2.Дамытушылық: оқушылардың ермексазбен жұмыс істеу дағдыларын арттыру.
3.Тәрбиелік: оқушылардың жұмыс істеу ептілігін қалыптастыру,еңбек мәдениетіне баулу.
|
Көрнекіліктер
|
Күбі,мақал-мәтелдер,слайд.
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру
|
Би «Қаражорға»
|
Топқа бөлу
|
Карта
|
Үй тапсырмасы
|
Тест сұрақтары
|
Қызығушылықты ояту
|
Қауіпсіздік ережесі: Ермексазды иіскемеу,ауызға салмаймыз,жұмыс істеп болған соң қолымызды жуып,сүртеміз.
Оқушыларға сұрақ қойылады:
Күбі дегеніміз не? Күбіні қай кезде қолданады?
|
Жаңа сабақ
Күбі - май шайқайтын, көже,ашымал ашытатын,саба орнына қолданылатың қымыз,шұбат пісетін ыдыс.
Күбінің жасалу технологиясы қиын болғандықтан сирек кездеседі.Күбінің ауыз жағы тарлау келеді де,дөңгелек қақпағының ортасына піспек өткізілетін тесік жасалады.Қымызға арналған күбілер әдетте аласалау,кеңдеу болады.Кейбір күбінің сыртына ою өрнек салынады.
Жасалу жолы: Күбіні,піспекті жасауға- қайың,емен,арша,талдан дайындалған жұқа тақтайшалардан құрап жасайды.Жеке тақтайшалардан құрап жасаған күбіге түп салынады,сыртынан темір құрсаулармен тартады.Күбіде төрт құрсау болады.
Күбінің келесі түрі-ағаш діңінің ортасын тұтас ойып жасалған күбі.Мұндай күбі жасалу техналогиясының қиындығына байланысты өте сирек кездеседі.Оның іші тегіс болу үшін күйдіріледі.Күбінің сыйымдығы әртүрлі болады.Шаң-тозаң түспес үшін, дөнгелек қақпақ жасалады.Піспек сабы шығып тұратын тесік қалдырады.
Қажетті заттар: ермексаз, босаған құрғақ желім құтысы, төсеніш қатырмақағаз,таза шүберек,т,б.
|
Сергіту сәті
|
Мен неге өйттім?
Кім айтра себебін?
Шаршадым: - УҺ! дедім
Ренжідім: - ТУҺ! Дедім
Қорықтым: - Ой! дедім
Өкіндім - Ах! дедім
Шарасыз - Ех! дедім
Таңырқап - О! дедім
Кейідім - И! дедім
Біліп ап - Е! дедім
|
Үйге тапсырма беру.
|
Күбіні жасау үшін қандай ағаш түрлерін пайдаланған?
Күбіде неше құрсау болады? Бұрынғы заманда неге ата бабаларымыз күбіні ыдыс ретінде ұстаған?
Күбіде айранды,сүтті,іркітті қалай пісетінін үлкендерден сұрастырып көр? Піспекті үйде жасап келу.
|
Бағалау
|
Оқушылардың істеген жұмыстарын қарап,тексеріп бағалау
|
Кері байланыс
|
Оқушылар бір-біріне деген тілектерін жапырақтарға жазып, смайликке жапсырады. Плакат стикер
|
13-сабақ Оқу ісінің меңгерушісі:
Еңбекке баулу
|
|
|
Сабақтың тақырыбы
|
Металдан жасалатын ыдыстар.Құман жасау
|
Сабақтың жалпы мақсаты
|
І Білімділігі: металдан жасалатын ыдыс жайлы мағлұмат бере отырып, құман жасауды үйрету. Сондай-ақ, оқушылардың еңбектеріне ерекше мән бере отырып, оны өмірде қолдана білуге баулу. Оқушылардың еңбекке деген көзқарасын, адамгершілік мінез-құлқының қалыптасуына жол ашу,
ІІ Дамытушылығы: Оқушылардың ынта – жігерін, танымдылығын, сөздік қорын, ой –өрісін, ойлау қабілеттерін дарыта отырып, шығармашылыққа жетелеу. Сондай-ақ, оқушылардың жұмыс істеу ептілігін қалыптастыру, еңбек мәдениетіне баулу.
ІІІ Тәрбиелігі: Оқушыларды тазалыққа, адамгершілік қасиеттерге, ұжымшылдыққа, тазалыққа, еңбекке, еңбек ете білуге, өз бетімен жұмыс жасауына септігін тигізе отырып, ұқыптылыққа, жауапкершілікке, ептілікке тәрбиелеу.
|
Көрнекіліктер
|
Іші қуыс арнайы қатырмақағаз, ермексаз, жіңішке жіп, қағаз, емен, оқушыға қажетті құрал – жабдықтар.
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру
|
1. Сәлемдесу.
2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұранын орындау.
3. Оқушыларды тексеру, сабаққа келмеу себебін анықтау. Жұмыстың жүргізілу түріне қарай топтастырып отырғызу.
4. Оқушылардың көңілін, назарын, сабаққа бейімдеу, ыңғайлау.
5. Ойға шақыру. (Психологиялық даярлық жүргізу).
|
Топқа бөлу
|
Карта
|
Үй тапсырмасы
|
Тест сұрақтары 1. Үй тапсырмасын сұрау, тексеру.
|
Қызығушылықты ояту
|
2. Оқушылардың өткен сабақты қаншалықты меңгергенін, түсінгенін байқау, анықтау.
3. Оқушының сөйлеу қабілетін, сөйлеу тілін сөздік қорын байқау.
4. Неге көңіл аудару қажеттілігін анықтау, ескеру. Жан-жақты тексеру.
|
Жаңа сабақ
Металдан жасалатын ыдыстар. Құман жасау
МЕТАЛЛ
|
Шойыннан
|
Алюминйден
|
Қазан
Шөген
Таба
|
Теген
Тостаған
Шелек
Қасық
Ожау
Шәйнек
|
Шойын металынан және алюминийден жасалған ыдыстарға жеке тоқталып, сипаттама беріп кету.
Мысалы: Қасық – алюминийден жасалған, тамақ жеу үшін қолданылатын құрал. Сол сияқты басқа ыдыстарға қысқа мәлімет беру.
Оқушыладың қызығушылығын ояту мақсатында жұмбақты шешу.
От басады табаны,
Тек қана су тамағы. (Құман).
Аузы төбесінде,
Тұтұасы денесінде. (Құман).
Ерте кездегі қазақ халқының пайдалынылатын ыдыстары қазіргі кезде мұражайларды сақталған. (22 – бет суреттерді көрсету).
Құман пішінін ермексаздан жасау. 22-23 беттегі үлгі бойынша қолдана отырып, оқушыларға құман жасауды үйретуге бағыт беру.
Құман (құмған) – қолға су құюға арналған, мыстан не шойыннан істелген ыдыс.
|
Ой толғаныс
|
Ыдыс – аяққа байланысты ырымдар айту.
Мысалы: Кетік ыдысқа шай құйма.
Кетік ыдысқа ас салма.
Ыдыс – аяқты күтіп ұстауға арналған ережелер:
|
Сергіту сәті
|
Қорбаңдаған аюдың, Теріп – теріп алайық,
Құлпынайы көп екен. Қалтамызға салайық!
|
Үйге тапсырма беру.
|
Құман жасау
|
Бағалау
|
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды мадақтап, жасаған жұмыстарынан көрме жасау, өздерін – өздері топпен бағалау жұмысын жүргізу.
|
Кері байланыс
|
Оқушылар бір-біріне деген тілектерін жапырақтарға жазып, смайликке жапсырады. Плакат стикер
|
14-сабақ Оқу ісінің меңгерушісі:
Еңбекке баулу
|
|
|
Сабақтың тақырыбы
|
Металдан жасалатын ыдыстар.Құман жасау
|
Сабақтың жалпы мақсаты
|
І Білімділігі: металдан жасалатын ыдыс жайлы мағлұмат бере отырып, құман жасауды үйрету. Сондай-ақ, оқушылардың еңбектеріне ерекше мән бере отырып, оны өмірде қолдана білуге баулу. Оқушылардың еңбекке деген көзқарасын, адамгершілік мінез-құлқының қалыптасуына жол ашу,
ІІ Дамытушылығы: Оқушылардың ынта – жігерін, танымдылығын, сөздік қорын, ой –өрісін, ойлау қабілеттерін дарыта отырып, шығармашылыққа жетелеу. Сондай-ақ, оқушылардың жұмыс істеу ептілігін қалыптастыру, еңбек мәдениетіне баулу.
ІІІ Тәрбиелігі: Оқушыларды тазалыққа, адамгершілік қасиеттерге, ұжымшылдыққа, тазалыққа, еңбекке, еңбек ете білуге, өз бетімен жұмыс жасауына септігін тигізе отырып, ұқыптылыққа, жауапкершілікке, ептілікке тәрбиелеу.
|
Көрнекіліктер
|
Іші қуыс арнайы қатырмақағаз, ермексаз, жіңішке жіп, қағаз, емен, оқушыға қажетті құрал – жабдықтар.
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру
|
1. Сәлемдесу.
2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұранын орындау.
3. Оқушыларды тексеру, сабаққа келмеу себебін анықтау. Жұмыстың жүргізілу түріне қарай топтастырып отырғызу.
4. Оқушылардың көңілін, назарын, сабаққа бейімдеу, ыңғайлау.
5. Ойға шақыру. (Психологиялық даярлық жүргізу).
|
Топқа бөлу
|
Карта
|
Үй тапсырмасы
|
Тест сұрақтары 1. Үй тапсырмасын сұрау, тексеру.
|
Қызығушылықты ояту
|
2. Оқушылардың өткен сабақты қаншалықты меңгергенін, түсінгенін байқау, анықтау.
3. Оқушының сөйлеу қабілетін, сөйлеу тілін сөздік қорын байқау.
4. Неге көңіл аудару қажеттілігін анықтау, ескеру. Жан-жақты тексеру.
|
Жаңа сабақ
Металдан жасалатын ыдыстар. Құман жасау
МЕТАЛЛ
|
Шойыннан
|
Алюминйден
|
Қазан
Шөген
Таба
|
Теген
Тостаған
Шелек
Қасық
Ожау
Шәйнек
|
Шойын металынан және алюминийден жасалған ыдыстарға жеке тоқталып, сипаттама беріп кету.
Мысалы: Қасық – алюминийден жасалған, тамақ жеу үшін қолданылатын құрал. Сол сияқты басқа ыдыстарға қысқа мәлімет беру.
Оқушыладың қызығушылығын ояту мақсатында жұмбақты шешу.
От басады табаны,
Тек қана су тамағы. (Құман).
Аузы төбесінде,
Тұтұасы денесінде. (Құман).
Ерте кездегі қазақ халқының пайдалынылатын ыдыстары қазіргі кезде мұражайларды сақталған. (22 – бет суреттерді көрсету).
Құман пішінін ермексаздан жасау. 22-23 беттегі үлгі бойынша қолдана отырып, оқушыларға құман жасауды үйретуге бағыт беру.
Құман (құмған) – қолға су құюға арналған, мыстан не шойыннан істелген ыдыс.
|
Ой толғаныс
|
Ыдыс – аяққа байланысты ырымдар айту.
Мысалы: Кетік ыдысқа шай құйма.
Кетік ыдысқа ас салма.
Ыдыс – аяқты күтіп ұстауға арналған ережелер:
|
Сергіту сәті
|
Қорбаңдаған аюдың, Теріп – теріп алайық,
Құлпынайы көп екен. Қалтамызға салайық!
|
Үйге тапсырма беру.
|
Құман жасау
|
Бағалау
|
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды мадақтап, жасаған жұмыстарынан көрме жасау, өздерін – өздері топпен бағалау жұмысын жүргізу.
|
Кері байланыс
|
Оқушылар бір-біріне деген тілектерін жапырақтарға жазып, смайликке жапсырады. Плакат стикер
|
15-сабақ Оқу ісінің меңгерушісі:
Еңбекке баулу
|
|
|
Сабақтың тақырыбы
|
Келі-келсап жасау
|
Сабақтың жалпы мақсаты
|
Оқушыларға ағашты көркемдеп өңдеу әдістерін меңгерту үшін әр түрлі станоктардың жұмыс атқару операцияларымен таныстыру.
Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың икемділігін, іскерлігін, шеберлігін қалыптастырып, ұқыптылыққа баулу.
Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларға еңбек және эстетикалық тәрбие беру.
|
Көрнекіліктер
|
пышақ , сызғыш, қалам.
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру
|
Би «Қаражорға»
|
Топқа бөлу
|
Карта
|
Үй тапсырмасы
|
Тест сұрақтары
|
Қызығушылықты ояту
|
Өткен тарихымызды білмей бүгінгі күннің қадіріне жету, болашақты болжай білу өте қиын. Ата – бабамыздың жинақтаған рухани байлығының қоры ұшан – теңіз. Ата – баба жасаған бұл рухани байлықтар қазіргі таңда да өз құндылығын жойған емес. Бұлардың барлығы баршаға бірдей қазына. Сол мәдени асыл мұраларды зерттеп, танып білу, бағалай білу біздердің, кейінгі ұрпақтың абыройлы да азаматық, ұлттық парызы. Қасиетті қазақ даласында талай ұста, зергер, құсбегі, сал – сері, тігінші, өрімші, балгер – бақсы өтті.
Өкше басар ұрпаққа әлеуметтік мұра болып қалған Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи, Жамбылдағы Айша бибі, Қарахан, Ұлытаудағы Алашахан, Аякөз бойындағы Қозы Көрпеш – Баян Сұлу зираттары да ертедегі қазақтардың сәулет өнерінің асқаншебері бола білгенін дәлелдейтін тарихи айғақ. Есіктегі «Алтын адам» қаңқасы, Түркістандағы «Тайқазан» да ертедегі ата бабаларымыздың ағаш пен сүйектен, жүн мен теріден түйме түйетін, «алтынды аптап, күмісті күптеп» зергерлік әшекей заттар жасаушы, он саусағы өнерлі шеберлердің болғанын дәлелдей түсетін фактілер.
Қазақ халқының өткендегі мәдениетіне үңілсек, күнделікті тұрмыс қажетін өтейтін қолөнердің жете дамыған түрлі салалары болғандығын көреміз. Айталық, киіз басу, киіз үйге қажетті бау –басқұр, алаша, кілем, аяққап тоқу, сырмақ сыру, кесте тігу, ағаштан ойып ыдыс – аяқ, ер тоқым жасау, тері илеу, асыл тастардан сәндік бұйымдар жасату (зергерлік өнер), қара темірден тұрмыстық, шаруашылық құралдарын жасау қолөнердің тамаша туындылары болды. Бұлардың бірсыпырасы қазіргі дәуірімізде де өз маңызын жоймағаны анық. Ағаш өңдеуде біздің қазақ халқы алдына жан салдырмайтын, ағаштан түйін түйетін халық. Қасиетті саналатын ұлттық бұйымдарымыздың жасалу технологиясы мен олардың әшекейленуі эстетикалық тұрғыдан алғанда басқа халықтардан кем түспейді.
|
Жаңа сабақ
Ағашты өркемдеп өңдеуге қажетті ағашты дұрыс таңдау істің нәтижелі болуына септігін тигізеді. Мысалы: СТД – 120 м станогымен жұмыс жасауға қатты ағаш түрлері дұрыс. Сондықтан жасалатын бұйым түріне қарай ағаштың механикалық, физикалық жағдайларын білу керек.
Жұмысқа бұтақсыз ағаш түрлерін таңдап, қажетті өлшемін кесіп, сүргілеп, әрлеп болған соң, тегіс бетіне өрнек бейнесін көшіреді.
Өрнек дегініміз – кез – келген бұйымның сыртына түсірілетін біртұтас байланысты әшекей.
Ал ою дегеніміз – бұйымға түсірілген өрнекті пышақпен кесу арқылы өңдеу немесе бұйымды шабу кезіндегі ойып өңдеу жұмыстары.
Мөлтек ағаштан тұтас шабылатын келі – келсап, аяқ – табақ, саптыаяқ, ожау сияқты бұйымдарды жасау тәсілін жұмырлап ою дейді.
Ағаш бұйымдарын көркемдеп өңдеу мынадай шаралар арқылы жүзеге асады.
- Бұйымның негізін талаптарға сай тазалау.
Бұйымның барлық бөліктеріне өрнекті жоспарлау, үлгісін жасау.
Өрнектерді кесу.
Бұйымдарды бояу, оған әр беру, лактау.
Әдебиет пен өнерде композиция деген түсінік бар. Ол жүйелеу, үйлестіру деген латын сөзі. Өнердің барлық саласында композиция өте күрделі ұғым және шығармашылық арқау.
|
Ой толғаныс
|
Ағаштың қасиеті
Ағаш құрылысы
Ағаш бөлігі
Қолмен салынған зат бейнесі
Киіз үй сүйегін жасаушы шебер қолөнерші.
«АҒАШ» жасырын сөз
Нан да бар
Нән де жоқ
Ғасырда бар
Асырда жоқ
Санда бар
Сәнде жоқ.
Қашта бар
Қаста жоқ.
|
Үйге тапсырма беру.
|
Келі жасау
|
Бағалау
|
Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды бағалап, баға қою.
|
Кері байланыс
|
Оқушылар бір-біріне деген тілектерін жапырақтарға жазып, смайликке жапсырады. Плакат стикер
|
Достарыңызбен бөлісу: |
