Болжамдар бойынша тіршілік пайда болғанда бірінші өзін-өзін синтездейтін молекулалар нуклейн қышқылдары болды. Бірақ аминқышқылын белокка кодтамайтын болды,
Кейіннен ДНК кейбір бөліктері кодтау функциясын иемденді, яғни құрылымдық генге айналды. Эволюцияның нәтижесінде бастапқы генотип болды.
Пракариот геномының эволюциясы
Прокариотты клеткалардың сырты мембранамен қапталған, клеткаларында ядро болмайды.
Барлық клеткалар секілді прокариоттарда рибосомалары болады.
Прокариоттарды сондай-ақ бактериялар деп те атайды.
Организімдердің тіршілігін сақтау мүмкіндігі жоғары болу үшін, геномның мөлшері қысқа болғаны жақсы. Бүл кодталмайтын бөліктің жойылуынан мүмкін болды. Дәл осынын нәтижесінде қазіргі прокариот геномы қалыптасты.
Интенсивті көбею және тез ұрпақ алмастыру мүмкіндігі (кишечная палочка делится каждые 20 мин).
Прокариоттық геномының эволюциясының екі механизмдері бар.
- Біріншісі- прокариоттық геномдарының көпшілігі бір дөңгелек хромосомалары бар.
Эукариот геномының эволюциясы
Эукариоттық геномының прокариот қарағанда , әдетте, үлкен болып табылады. E.coli геномын салыстырғанда Адам геномын шамамен 3.2Gb өлшемі бар, E.coli геномын ұзындығы шамамен 4.6Mb жазғанда.
Эукариоттық геномын сызықтық болып табылады және буып, жасушаның ядросы бірнеше хромосомадан тұратын болады.
ДНҚ мөлшерінің көбеюіне байланысты қалыптасты.
Эукариоттардың диплойдтылығы, генерация уақытының ұзақтығы құрылымдық өзгергіштігімен қатар бейімделгіштік және прогрессивті эволюцияға акеледі.
Қазіргі биология саласы соңғы жетістіктерге ие болып отыр. Нақтырақ айтқанда, «Адам геномы» бағдарламасы пісіп-жетілді. Соның нәтижесінде тұқым қуалаудың сәйкес коды шешуін тапты. Ағзаның тұқым қуалайтын белгілерінің толық жиынтығын геном деп атайды, Адам геномының құрамы 3 миллиард нуклеотид жұптарынан тұрады.
Ал нуклеотидтер ақуыздардағы амин қышқылдарының орналасу ретін анықтайтын ДНКны құрайды. Адамның геномының жинақталған ДНКның текстік молекуласының мөлшері дәл осындай. Кейбіреулер оны «Өмір кітабы» немесе «Адам энциклопедиясы» деп атайды.
Достарыңызбен бөлісу: |