Сабақ тақырыбы : Компьютердің қосымша құрылғылары, қосымша құрылғылар орнату, драйверлер

Сабақтың мақсаты:

Сабақтың түрі: практикалық сабақ

Сабақтың барысы

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

Біз 7 – сыныпта дербес компьютерлердің құрылымдарын және олардың атқаратын міндеттерімен таныстық. Енді ДК - дің жұмыс істеу принципін толығырақ қарастырайық. Біз осыған дейін компьютер дегеніміз – ақпараттарды жинау, өңдеу және беру үшін қолданылатын әмбебап электрондық машина деп айттық. Олардың ішінде жеке жұмысқа арналған дербес компьютерлер кең тараған.

Қосымша құрылғылар - компьютердің жүйелік блогына қосымша жалғанатын құрылғылар.

Компакт – дискілер. Компакт дискіні лазерлік дискі деп те атайды. Оның сыйымдылығы өте үлкен, олардағы ақпаратты тек оқуға болады. CD - R компакт – дискілеріне басқа жаңа ақпараттар жазуға немесе ақпараттарды қайта жазуға болмайды. Ал CD - RW дискілеріне ақпаратты жазуға, қайта жазуға болады.

Флэшка - жинақтауыштар және жады карталары. Флэшка – ақпаратты сақтау үшін ең қолайлы контейнер болып табылады. Оларға 32 Мбайт - 8 Гбайт дейін ақпарат сақтауға болады. Салмағы жеңіл, қолайлы флэшкаларды USB – портқа қосады, секундына 1 - 10 Мбайт жылдамдықпен ақпарат жазуға болады. Ол қазіргі заманғы компьютерлердің әрқайсысында болатын арнаулы USB - порт арқылы қосылады
Дискета – ақпаратты тасымалдаушы, оларда программалар мен мәліметтерді компьютерден тыс сақтауға болады.
Драйвер - компьютер құрамына кіретін әртүрлі құрылғыларды басқаруға арналған арнайы программалар. Әрбір құрылғыға өзінің драйвері сәйкес келеді. мысалы, принтер драйвері, сканер драйвері, жүйелік картаның драйвері.
Компьютерге қосылған әр құрылғы драйвер көмегімен жұмыс жасайтын көрінеді. Мәселен, шина, юзби сияқты құрылғылардың драйвері Windows операциялық жүйесінде бірге жүруі мүмкін, бірақ бізге көбіне дыбыс картасы, видеокарта, чипсет құрылғысының драйверін өзіміз орнатуға тура келеді. Драйвер болмаған жағдайда, дыбыс шықпай, монитордағы терезені жылжытқанда қалқып жылжуы, желелік сымды қосқанда желіге қосылмай қою сияқты проблемалар орын алатын көрінеді.
Драйвер іздеудің жолдары әрине көп те шығар, бірақ практикада кездескен бірнеше жолын осында қарастыра өтсек:
1. Аналық тақшаның (мат. плата) қорабында бірге келетін драйвер дискісі көмегімен орнатуға болады. Кей жағдайда, дыбыс картасы мен видео карта аналықтақшаға орнатылған болып келеді. Тиісінше, олардың драйверін бір дисктен алып орната салуға болады. Бұндай орнатылып қойған құрылғылар әлсіз болып келетін көрінеді, мәселен видео карта жады 16 - 128 мб шамасы болуы мүмкін. Тек, әр компьютердің өз дискісінің драйверлерін ғана орнату керек.
2. Құрылығын ІД арқылы іздеп орнату. Ол үшін: «Мой компьютер» үстіне тышқанның оң жағын шертіп, «Управление» ашу керек, кейін «Диспетчер устройств». Тізімдегі кез - келген құрылғының үстіне тышқанның оң жағын басып, «Свойства» кейін «Сведение» деген жерінде құрылғы ІД жазылып тұрады.

Сол ақпаратты көшіріп (ctrl+c) алып, интернеттегі іздеу жүйесі арқылы драйверді алуға болады. Оның жеңілдетілген түрін ұсынатын жақсы ресурс та бар: www. drp. su

ҮІ. Бағалау: Оқушыларды біліміне сай бағалау.

ҮІІ. Үйге тапсырма: Компьютердің қосымша құрылғыларын орнату. Драйверлер


19 – 22.11.2015 жыл

8 «а», «ә», «б», «в», «г»
Сабақтың  тақырыбы:  Тармақталу және таңдау  операторлары
Мақсаты: Білімділігі: Оқушыларға  тармақталу және  таңдау  опреаторлары н түсіндіру,  алған  практикада  есптер шығару кезінде қалыптастыру.
Дамытушылығы: Қабілетін, логикалық ойлауын дамыту.
Тәрбиелілігі: Шапшаңдыққа , ұйымшылдыққа және нәтижелілікке, шыдамдылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ             

Сабақтың  типі: Білімді, іскерлікті, дағдыны қалыптастыру.
Оқыту формасы:  топтық, жұптық, жеке
Көрнекілігі : Деңгейлік тапсырма қағаздары, проектор, бағалау парағы, фишкалар.

Пәнаралық байланыс: математика

Оқушы нені білуі тиіс:Программа құрылымы,орындалу реті

Паскаль тілі операторлары

Белгілерді,айнымалыларды,тұрақтыларды сипаттау

Операторлардың орналасу реті,түрлері және міндеттері.

Тармақталу,таңдау  командалары қызметі, жазылуы.

Программа құруда  операторды дұрыс пайдалану

Командаларды пайдалана отырып  программа құра білу

Read,Writeln,Readln,Write-файлдардан  оқу және  оларға жазу әректтерін орындайтын операторлар/иә/

Бағалау парагын  толтырып болган сон өткен тақырып корытындыланады.

Программадағы операторлардың орындалу ретін басқарып отыратын операторларды тармақталу командасы деп атаймыз.Бұл командалардың көмегімен құрылған программаның блок схемасы бұтақ тәрізді болады.Тармақталу командасына шартсыз    GOTO , шартты  IF —  THEN   —  ELSE  және   таңдау CASE   жатады.

GOTO  шартсыз  көшу операторы

Паскаль  программалау тілінде  операторлар программада жазылу ретімен бірінен соң бірі орындалады.Бірақ көптеген программаларды құру барысында операторлардың орындалу тәртібін бұзуға тура келеді.Мысалы программаның бір бөлігін уақытша айналып өтіп ,кейін оған қайтып келу керек болады.Осы  жағдайда шартсыз көшу орындалады.

Program esep1;

Label5,10;

…………

Goto 10;

5:……;

Program esep2;

Label s1.s2;

………;

S1:…..;

Goto операторы көмегімен аттап кеткен программа болігіне қайтып келу үшін ол  бөлікті де таңбалап кеткен жөн.Әйтпесе  программаның ол бөлігі орындалмайды.

IF-THEN-ELSE  Берілген шарттың орындалуын  реттейді.Егер шарт нәтижесі ақиқат болса онда басқару  THEN  операторына беріліп  тек сонда тұрған  программаның тармағы ғана орындалады.ары қарай басқару   ELSE операторын оқымай аттап кетіп  программаның келесі  операторына беріледі.

Егер шарт нәтижесі жалған болса онда программаның  орындалуы  THEN операторынан аттап кетеді де  ELSE операторына беріліп  программаның осы операторы тармағы  орындалады.Ары қарай басқару программаның келесі операторларына беріледі.

IF   шарт  THEN  1-блок

IF   шарт  THEN  1-блок  ELSE  2-блок

 

CASE-Таңдау  операторы.

Кейде  белгілі  бір  өрнектің  немесе  шамалардың  мәндерінің  өзгеруіне байланысты программада жазылған әртүрлі операторлардың бір бөлігін ғана таңдап орындау керек болады.Таңдау операторы  CASE      -OF   қызметші сөзінен тұрады.

Case  N of

1-тізім:1-блок;

2-тізім:  Begin 2-блок; End.

…. …………………………

М-тізім:  м-блок; End.

Else 0-блок; End.

Практика жүзінде

Мысалы Екі санның үлкенін табу.

Есептің программасын 3 түрде жазып талдау.

1-әдіс.

Var a,b,max:integer;

Begin

Readln(a,b);

Readln;

2-әдіс.

Var a,b:real;

F:Boolean;

n:integer;

Begin

Readln(a,b);

If not f  then n:=1 else n:=2

Case n of

1:writeln(“max=”,a)

2: writeln(“max=”,b);

End.

3-әдіс.

Program maxsan2

Label s1,s2,s3:;

Var a,b,max:integer;

F:Boolean;

Begin

Readln(a,b);

F:=a>b;

If f   then goto s1

Else goto s2;

S1:writeln(“max=”,a);

Goto s3;

S2: writeln(“max=”,b);

S3:Readln;

End.readln;

End.

Жаңа  сабақты бекіту жеке формада жүргізіледі.

ДЕҢГЕЙЛІК  ТАПСЫРМАЛАР.Өз  жұмысын   жауап  парагымен тексеріп бағасын  толтыру.Болган  соң келесі деңгей  тапсырмасын орындауга көшеді. Кай деңгейді алу өз  қолында.Әр деңгейде 2 тапсырмадан.

І –деңгей.

1 сұрақ.Таңдау операторы не  үшін қажет?Жазылу формасы?

2.Өзің есеп шартын құрап қалаған операторын бойынша программасын жаз

ІІ-деңгей

1 сұрақ.Шартты операторлардың жазылу үлгілері қандай.

2 есеп.Егер  А саны В санынан үлкен болса   бөлуді орында әйтпесе көбейтуді орындайтын программа құр.

ІІІ –деңгей

1сұрақ. Операторлар дегеніміз не? Қандай  топтарға жіктеледі?

2 есеп.Бүтін А саны берілген.Сол А санының бүтін В санына қалдықсыз бөлінетінін не бөлінбейтінін анықтайтын программа құру.Қаблеттеріне қарай орындап болган оқушы мұғалімдеріне тексертіп бағаларын қояды.

Қорытындылау.

12-15 фишка      «5»

9-11  фишка       «4»

6-8  фишка           «3»

5 фишкадан  аз  алған  оқушыларға қосымша  қайталап тақырыпты оқу және   блок схемалар бойынша программа құру тапсырылады .

Үй тапсырмасы  п 3.4-9 жаттығулар.
26 .11. – 08.12. 2015 жыл

8 «а», «ә», «б», «в», «г»

Сабақ тақырыбы: Күрделі шарттар.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Шартты операторлардың жазылу тәртібімен таныстыру және тармақталған алгоритмдерді программалауды түсіндіру. Сабақтан алған теориялық білімдерін жүйелі түрде тәжірибе жүзінде көрсете білу дағдыларын қалыптастыру.
Дамытушылық: Программалау тілінде жұмыс жасай білу дағдыларын, ойлау қабілеттерін, өз білімдерін сауатты түрде жеткізе білуді, пәнге деген қызығушылықты дамыту.
Тәрбиелік: Оқушылардың белсенділігін арттыру, жұмыс жасау мақсатында компьютерлік сауаттылыққа, өзара көмектесуге, өзін-өзі бағалауға тәрбиелеу.
Сабақ түрі: Дәстүрлі.
Сабақ типі: Көрсетіп – түсіндіру
Көрнекілік: Кесте, презентация, таратпа қағаздар, электрондық оқулық.
Пән аралық байланыс: Ағылшын тілі, қазақ тілі,орыс тіліү
Қолданылған әдебиет: «Информатика» 9– сынып. Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадирова «Информатика және есептеуіш техника негіздері» 9 – сынып.
Сабақ жоспары:
I. Ұйымдастыру кезеңі (2 мин)
II. Үй тапсырмасын сұрау ( 10 мин)
III. Жаңа сабақты түсіндіру (20мин)
IV. Жаңа сабақты бекіту ( 8 мин)
V. Қорытынды.
а) Бағалау (3 мин)
в) Үйге тапсырма беру (2 мин)
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі
– Сәлеметсіздер ме балалар! Отырыңыздар!

– Бүгін сабақта кім жоқ? (журнал бойынша түгендеймін)

ІІ. Үй тапсырамсын сұрау.
- Мына суреттерді салуды және олардың программасын құрыңыздар.
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Паскаль программалау тіліндегі шартты оператор
Паскаль тілі өзінің қарапайымдылығының және тиімділігінің арқасында дүние жүзіне тез таралды. Қазіргі кезде барлық дербес компьютерлер осы тілде жұмыс істей алады. Паскаль тілінде жазылған программаның дұрыстығын компьютерде тексеру және жіберілген қатені түзету оңай. армақталған алгоритмдерді ұйымдастыру үшін шартты операторларды пайдаланамыз.
Тармақталған алгоритмдердің программасын құру үшін шартты операторларды пайдаланамыз. Осы уақытқа дейін біз сызықтық алгоритмдерге программа құрып келдік. Яғни, берілген есепте ешқандай шарттар болмаған. Ал, бүгінгі сабағымызда берілген есепте бір немесе бірнеше шарт кездесетін жағдайды қарастырып, оған программа құрамыз. Ал бұл алгоритм түрі тармақталған алгоритм.
Тармақталған алгоритмдер – алгоритмде арифметикалық теңсіздік пен теңдік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі. Логикалық шарт тексеріледі, егер орындалса, онда 1 – жолмен, ал егер орындалмаса, онда 2-ші жолмен жүзеге асады да, соңында екі тармақ бірігеді. Мұндай алгоритмдерді шарт тексеру, яғни тармақталу алгоритмдері деп атаймыз. Блок схемасында шарт тексеру блогы – ромб қолданылады.
Тармақталу операторы көрсетілген шартқа тәуелді құрамына кіретін операторлардың орындалуын немесе орындалмауын қамтамасыз етеді. Тармақталған алгоритмдерді программалаған кезде мынадай қызметші сөздер қолданылады: if - егер , then – онда , else - әйтпесе.
Оператор программадағы іс-әрекеттердің орындалу реттілігін өзгертетін мүмкіндіктің ең кең тараған тәсілі болып табылады. Оператордың жазылу түрі:
{Егер шарт онда 1 оператор әйтпесе 2 оператор орындалады.}
IF THEN ELSE ;
Егер шарттың мәні «ақиқат» болса, THEN сөзінен кейінгі оператор, ал мән «жалған» болса, ELSE сөзінен кейінгі оператор орындалады.
Шарт өрнегін жазу үшін мынадай салыстыру белгілерін пайдаланамыз:
= Тең
= Үлкен немесе тең
<> Тең емес
Мысал:
program j;
var x,y:real;
begin
read(x);
if xb THEN write('max a') else write('max b');
end.
Оқушылар тапсырманы тақтада орындайды.
Сабағымызды бекіту үшін деңгейлік тапсырмаларды орындайық.
І деңгей
Мұғалімнің көрсеткен мысалына ұқсас есептерді шығару.
ІІ деңгей
Орташа есептерді шығару.
Кез-келген санның оң немесе теріс екенін анықтайтын программа құрыңыз.
PROGRAM ERKEZHAN;
VAR a: real;
Begin
Write('vedite a');
read(a);
if a>=0 THEN write('a он сан') else write('а терис сан');
end.
ІІІ деңгей
Күрделі есептер
Мысал:
Бөлменің температурасы 50 градустан жоғары болса, “ыстық” сөзін, 25 градустан жоғары болса, “қалыпты” сөзін, ал 25 градустан төмен болса, “суық” сөзін экранға шығару керек.
program h;
var t:real;
begin
read(t);
if t>=50 then write(' ыстык ') else
if t>=25 then write(' калыпты ') else write('суык ');
writeln('t=',t);
end.

V. Қорытынды.

- Бүгінгі сабақ түсінікті ме? Түсінікті болса,үйге тапсырма дәптерлеріңізге жазылғандарды оқу, ережелерді жаттау.
- Кестелерді жаттау.
- Үй жұмысының бағасымен бірге сабаққа белсенеді қатысқан балаларға да бағалаймын.

03 .12. – 22.12. 2015 жыл

8 «а», «ә», «б», «в», «г»
Сабақтың тақырыбы: Циклдік алгоритмдер және оның түрлері.

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік. Белгілі бір әрекеттер тізбегі бірнеше рет қайталанатын болса, онда циклдік алгоритмдерді қолдананып, есептерді шешу керектігін оқушыларға түсіндіру. Осындай есептеулерді орындаған кезде циклді алгоритмдерді құрудағы білімдерін арттыру. Циклдік алгоритмдердің сызба-нұсқаларын құрып, соған байланысты алгоритімін және бағдарламасы құруға дағдыландыру..

2.Дамытушылық. Циклдік алгоритмдерді құру кезінде есепті жүйелеу арқылы шешіп, ойлау қабілеттерін дамыту. Қайталау барысын орындау алдында оның аргументінің параметрінің алғашқы мәнін енгізу арқылы , оның қадамын орнату жағдайларын қарастырып, циклдерге деген білімдерін дамыту.

3.Тәрбиелік. Циклдік алгоритмдерді өмірмен байланыстыру арқылы оқушыларды цикілдің мәнін ұғуға тәрбиелеу. Оның қайтымдығына өмірмен байланыстырап, мысалдар кертілу арқылы өмірдің қайтымсыз екндігіне көз жеткізу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақты бекіту

Сабақтың көрнекілігі: инерактивті тақта, компьютер, циклға арналған бейне.

Пәнаралық байланыс: математика

Сабақтың барысы:

1.Сәлемдесу

2.Өткенді қайталау

3.Жаңа сабақты түсіндіру

4.Жаңа сабақты пысықтау

5.Бағалау

6.Үйге тапсырма

Өткенді қайталау:

1. 
   Алгоритмдерді неше тілде көрсетуге болады?
   
2. 
   Алгоритмдік және графикалық тілдерді түсіндір
   
3. 
   Байланыс сызықтары деген не?
   
4. 
   Блоктардың неше түрі бар?
   
5. 
   Меншіктеу командасы қалай жазылады? Ондағы айнымалылар.
   
6. 
   Командалардың неше түрі бар?
   
7. 
   Алгоритмдердің түрлерін ата.
   

Жаңа сабақты түсіндіру.

Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттер тізбегі бірнеше рет қайталанып орындалып отырады. Математикада есеп шығару кезінде бір теңдеуді пайдаланып, ондағы айнымалы мәнінің өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап есептеуге тура келеді. Осындай есептеу процесі бөліктерінің талап орындауын цикл деп атайды, ал қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер тобы циклдік алгоритмдерге жатады. Циклдік алгоритмдерді пайдалану, оларды кейіннен программаларда цикл командалары түрінде қысқартып жазу мүмкіндігін береді.

Циклдік процесті қамтамасыз ететін алгоритм бөлігін қайталау командасы құрайды. Бұл команда алгоритмді жинақы етіп жазуға мүмкіндік береді.

Қайталау командасын алгоритмдік тілде жазу үшін әзірше (әзір), цикл басы (цб) және цикл соңы (цс) түйінді сөдері қолданылады: әзірше сөзінен кейін қолданылатын шарт, ал цикл басы мен цикл соңы түйінді сөдерінің арасына қайталанатын командалар жазылады. Мұнда да цикл басы мен цикл соңы түйінді сөздер арасындағы цикл аздап оңға ығыстырылып жазылады, олай ығыстыру қайталанатын командалардың орындалу реттігін түсінуді оңайлатады.

Қайталау санының алдын ала белгілі және белгісіз болуына байланысты цикл екі түрге бөлінеді. Қайталау саны алдын ала белгілі цикл – арифметикалық цикл деп, орындалу саны белгісіз цикл - командалық (итерациялық) цикл деп аталады.

Арифметикалық цикл. Арифметикалық цикл ең қарапайым цикл болып табылады және практикада жиі қолданылады. Қайталану барысында цикл параметрі арифметикалық прогрессияның заңы бойынша тұрақты шамаға өзгеріп отырады. Алгоритм атқарылар алдында цикл параметрінің бастапқы мәні белгілі, осыдан кейінгі қайталану барысында цикл параметрі белгілі бір шамаға (қадамға) өзгере отырып, алдын ала берілген соңғы мәнге жетуі қажет.

Алгорим мен программа жазуды жеңілдету үшін циклдік алгоритмдер ықшамдалған түрде «модификатор» немесе «цикл басы» блогын пайдалану арқылы жазылады. Бұл программадағы арифметикалық циклдің өз командалары былай жазылады:

Интерациалық (қадамдық) цикл. Цикл орындалмас бұрын, оның қайталану саны белгісіз болған жағдайда, қадамдық циклді пайдаланады. Циклді аяқтау үшін белгілі бір шарт тексеріледі. Егер шарт орындалмаса, онда кайталану командасы атқарылады. Ал шарт орындалса, онда цикл қайталанбайды. Қадамдық циклді кескіндегенде модификатор қолданылмайды, себебінеше рет қайталанатынын алдын ала білмейміз. Енді қадамдық циклге мысал келтірейік.

Қайталану саны белгісіз циклдер:

Блок - схема	Алгоритм	Pascal
шарт Иә жоқ Цикл денесі	Алг Басы Енгізу Әзір шарт Цб Цикл денесі Цс Соңы	While шарт do Begin цикл денесі End.

жүктеу/скачать 426,25 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: