Оқушылар суреттен сабақ не жайлы екенін түсіну қажет.
Ортасы
20 мин
|
Сабақ барысы:
Материалдар түсіндірілімі барысы:
Терминдік анықтамалар:
Қылмыс – бұл құқық бұзушылықтың бір түрі. Қылмыс басқа құқық бұзушылықтардан, оның қылмыстық заңмен белгіленетіндігімен және оны жасағанда қылмыстық жауапкершіліктің болуымен ерекшеленеді.
|
«Қылмыс» ұғымы Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 9 – бабында берілген: «Осы кодексте жазалау қатерімен тыйым салынған қоғамдық қауіпті әрекет – қылмыс деп танылады».
|
Қылмыс –
|
жазалау мүмкіндігімен тиым салынған, қоғамға қауіпті әрекет немесе әрекетсіздік
|
Ереже –
|
орындауға тиісті міндеттердің жиынтығы
|
Жаза –
|
соттың үкімі бойынша қылмыс жасады деп танылған азаматтарға қатысты әр елдің Қылмыстық заңдарында көрсетілген баптарға сәйкес қолданылатын мәжбүрлеу шарасы.
|
Қылмыстың салалық түрлері:
Өмірге қарсы қылмыстар –
|
адамның өміріне үлкен қауіп төндіруі мүмкін қылмыс түрі;
|
Денсаулыққа қарсы қылмыстар –
|
адам ағзасының қалыпты жұмыс істеуіне жеңіл, орташа, ауыр дәрежеде зиянын тигізетін қылмыс түрі
|
Терроризм –
|
саяси және т.б. әр түрлі мақсаттарды сылтауратып күш қолданатын қылмыс түрі;
|
Экономикалық қылмыстар –
|
Қылмыстық құқық бойынша мүліктік және өндірістік қатынастар, азаматтардың, заңды тұлғалардың жергілікті және мемлекеттік құрылымдардың экономикалық құқықтары — ортақ қол сұғу объектісі болып табылатын қылмыс түрлерінің бірі.
|
Әскери қылмыстар –
|
соғыс заңдары мен дәстүрлерін бұзу арқылы қазаға душар ету, азаптау, құлдыққа алып кету, кепілдегілерді өлтіру түрінде көрінетін қылмыс түрі.
|
Қылмыс жасау сатылары:
Қылмысқа дайындалу
|
Қылмыс жасауға оқталу
|
Аяқталған қылмыс
|
бұл адамның қылмыс жасау құралдары мен қаруларын іздеуі, дайындауы немесе ыңғайлары қылмыс жасаушыларды іздеуі, қылмыс жасауға не байласу немесе қылмыс жасауға қасақана басқа да қолайлы жағдайлар жасауы, егер қылмыс мұндай жағдайда адамның еркінен тыс мән-жайларға байланысты аяғына дейін жеткізілмесе
|
Тікелей қылмыс жасауға тура бағытталған ниетпен жасалған іс-әрекет (әрекетсіздік), егер бүл орайда қылмыс адамға байланысты емес мән-жайлар бойынша ақырына дейін жеткізілмесе, қылмыс жасауға оқталу болып танылады.
|
Егер адам жасаған әрекетте қылмыс құрамының барлық белгілері болса, онда қылмыс аяқталған болып есептеледі. Кейбір қылмыстар белгілі бір қоғамға қауіпті жағдай туғызғында ғана аяқталған болып есептеледі.
|
Топтық полемика (талқылау) жұмыстары
Топқа бөлінуге қатысты жұмыс шарты:
Анықтамалық түсіндірілімдерден кейін, оқушыларды төрт топқа бөліп, олардың талқылауына тақырыптық кейс стадилерді ұсыну. Топ мүшелері ситуациялардағы нақты мысалдарды қарастырып, ҚР Конституциясы және ҚР Қылмыстық Кодексін негізге ала отырып, өз шешімдерін ұсынады
Топтарға арналған Кейс Стадилер:
|
1 –топтың кейс –стадийі:
|
Марат пен Салтанатқаласыртынадемалуғашықты. Демалысжақсыөтіпжатқанеді, оларғақолтықтарындаарақтары бар арақішкенүшжігітжасотбасынатиісебастады. Әртүрлібалағатсөздер, артықәзілдерайтты. Дайындапқойғантүскіастарынжепқойды. Жолдасыүндемейтұрды. Өйткені, бұлжігіттерешкімніңалдындатоқтамайтындығынолжақсытүсінді. АрақішіпалғандарМаратқабіздіүйімізгеапарыптастадепбұйрықберді. Осы кезде Марат алыстанбірмашинаныкөрді. Жақындағанда «Көмектесіңдер» депайқайлады. Шофер естігенжоқ. ЖігіттерМараттыұруғакележатады. Сонда Марат багажниктенбалтаныалып, кележатқанбіріншіжігіттібасынанұрыпқұлатады.
• Марат құқықтық жауапкершілікке тартыла ма?
Источник: http://bilimkozy.idhost.kz/425-zhassprmderd-ylmysty-zhauapkershlg.html
|
2 –топтың кейс –стадийі:
|
Азаматша Бейсенкүл өзінің терезесінен бірнеше күн бойына екі жасөспірімді қадағалады. Екі жасөспірім көрші қабаттағы үйде тұрады. Қанат пен Жомарт бірнеше күн қатарынан азамат Есеновтың машинасын түртіп айналып қарап жүрді. Бір күні таңертең Есенов есігінің алдына шықса машинасының екі доңғалағы жоқ екен . Бұны естіген Бейсенкүл есіктің алдына шығып: «Сенің машинаңның доңғалағын ұрлаған Қанат пен Жомарт. Өйткені олар сенің машинаңды бірнеше күн бойы айналшақтап жүрген», - деді.
Сұрақтар :
1. Азаматша Бейсенкүл дұрыс жасады ма?
2. Мұндай жағдайда Бейсенкүл не істеуі керек еді
3. Бейсенкүл біреуге жала жапқан сөзі үшін жауап бере ме?
Источник: http://bilimkozy.idhost.kz/425-zhassprmderd-ylmysty-zhauapkershlg.html
|
3 –топтың кейс –стадийі:
|
Асқар: Шыңғыс бүгін Камалдың баласының тойы ғой, білесің бе?
Шыңғыс: Ия, ия, айтпақшы Дамирлер бүгін жиналайық, той қызықтаймыз деген. Саған хабарласқан жоқ па?
Асқар: Жүр, ендеше солай қарай барайық, бар қызықтан құр қалармыз.
Шыңғыс: Кеттік, жолшыбай Ердосқа соға кетейік, ол да барар мүмкін.
Асқар: Ердос, біз той болып жатқан жерге бара жатырмыз. Балалар да сол жақта жүр, бізбен бірге жүрсеңші.
Ердос: Жоқ, мен әуелі ата – анама ескертуім керек, әйтпесе алаңдайтын шығар.
Асқар: Ту, ата – анаңа ескертіп не істейсің, біз секілді айтпай кетіп қалмайсың ба, сұрансаң, жібермей қалады
Ердос: Жоқ, балалар, мені жібермейді, бара алмаймын. Ол жақтан ішімдік ішкен адамдар кездесіп, бір нәрсеге душар болармыз.
Асқар: Онда өзің біл, ертең «көп қызықтан қалдым» - деп өкініп жүр ме!
Шыңғыс: Осы кезден бастап көшеге үйрене бермейсің бе?
Сұрақтар:
1. Ата – ана қай жерден қате жіберіп отыр?
2. Осы жағдайда оқушылар және ата-аналар қандай жауапкершілікке тартылады?
Источник: http://bilimkozy.idhost.kz/425-zhassprmderd-ylmysty-zhauapkershlg.html
|
4 –топтың кейс –стадийі:
|
Бір топ киноактерлер тауда көркем фильм түсіріп жатады. Көріністерде қолданылатын мылтықтары бытырасыз оқтармен жарақтанған, тек қана дыбыс береді. Үзіліс уақытында Төреханов Әшімовты азғырады. Оның жоспары бойынша «екеуміз Едіресовты тоғайға алып кетіп, ағашқа байлап, өтірік қорқытып, бытырасыз дыбыс мылтықпен атып қорқытайық», дейді. Осы жоспар бойынша олар Едіресовты «қорқытады» да Төреханов Әшімовке «ат» деп мылтық береді, бірақ оған әдейі бытырасыз емес, нағыз оқ салып қояды. Одан қаперсіз Әшімов шүріппені басып қалады. Нәтижесінде – Едіресов ауыр жарақат алады.
Сұрақтар:
Төреханов пен Әшімовтің жауаптылығы қандай?
Қылмыс орындаушысы болып кім табылады?
Әшімовтің әрекеті қасақаналықты білдіре ме?
Дереккөзі: Оқу жоспары, Құқық негіздері, 9 –сынып, 2014 жыл
|
Топ мүшелері өзара ақылдасып, шешімдер шығарады
4-ші топ
Қылмыстыңтүрі: қасақана
Қылмыссубъектісі: Төреханов пен Әшімов
Қылмыстыңобъективтіжағы: кісіжарақаты
Төреханов пен Әшімовтыңіс-әрекетіндегіқателік:
Төрехановмылтықтынағызоқпеноқтап, Әшімовтыңаңқаулығынпайдаланып, Едіресовкеқарсықасақанаатқызуы
|
Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің ақпараттық-құқықтық жүйесі
http://adilet.zan.kz
Қазақстан Республикасы Президентінің ресми сайты
http://www.akorda.kz/
http://adilet.zan.kz/kaz/docs/K970000167_
http://collegy.ucoz.ru/load/26-1-0-487
http://900igr.net/zip/pravo/Pravo-dlja-detej.html
ҚР Қылмыстық Кодексі
ҚР Қылмыстық Кодексі
http://bilimkozy.idhost.kz/425-zhassprmderd-ylmysty-zhauapkershlg.html
http://bilimkozy.idhost.kz/425-zhassprmderd-ylmysty-zhauapkershlg.html
http://bilimkozy.idhost.kz/425-zhassprmderd-ylmysty-zhauapkershlg.htm
Дереккөзі: Оқу жоспары, Құқық негіздері, 9 –сынып, 2017 жыл
|
