Сабақ тақырыбы: А. Байтұрсынұлы «Егіннің бастары»

Мысалдардың тақырыбын, идеясын, мазмұнын және ұлттық сипатын ашу. «Егіннің бастары» шығармасының құрылысына талдау жасау. 2.Дамытушылық: Сөз еркіндігіне баулу, шығармашылық ізденіске бағыттау, сөз өнеріне қызығушылығын арттыру, шығарма сырына үңілуге шақыру.

Адамдық диқаншысы қырға шықтым,

Көл жоқ, көгалы жоқ- қорға шықтым.

Тұқымын адамдықтың шаштым ектім,

Көңілін көгертуге құл халықтың.

Әрине, бұл жолдардың авторы ақын, жазушы, аудармашы, публицист, қоғам қайраткері, ағартушы, этнограф, фольклорист, түркітанушы, әдебиетші, тілші, ғалым Ахмет Байтұрсынов аталарың.

Ахмет Байтұрсынұлының жас қазақ ғылымына еткен қызметі тек тіл білімі саласында емес, әдебиет тану саласында да айтарлықтай болды деп санаймыз.

А.Байтұрсыновтың “Әдебиет танытқыш” атты көлемді еңбегі- әдебиеттану ғылымы мен қазақ әдебиеті тарихына арналған тұңғыш зерттеу жұмысы…

Қазақтың ұлттық әдебиеттануының ғылыми негізі, әдістемелік арналары, басты- басты терминдері мен категориялары түп- түгел осы кітапта қалыптастырылған.

Оның өлеңдері “Қырық мысал” “Маса”,“Үзік” деген аттармен 1912 жылдан

1922 жылға дейін бірнеше рет жарияланған. “Масаға” енген өлеңдер қараңғылық, надандық, шаруаға енжарлық т.б тақырыптарды қамтиды.Бұл жинақтардағы өлеңдер мысал өлеңдер деп аталады.

Мысал өлеңдерде -хайуанаттар, аңдар, құстар,өсімдіктер іс-әрекеттері, мінезі арқылы адам бойындағы мінді, кемшілікті тұспалдап, әжуа-күлкі етеді.Қазақ әдебиетінде мысал жанры Абайдан бастау алады.Ахмет,Сәбит жалғастырды.Крылов мысалдарын аударған да осылар.

Крыловтың туындыларын қазақы түсінікке лайықты етіп аударды.Мысалдарда жануарлар мен жәндіктер адам істейтін әрекеттерді жасайды.

Бұлай көрсетуді аллегория дейді. Кітаппен жұмыс «Егіннің бастары» мысал өлеңі мәнерлеп оқылады. Сұрақ-жауап арқылы мағынасын ашу.

1.Мысал өлеңдегі іс-әрекеттерден нені түсіндіңіздер? 2.Әке балаға қандай өсиет айтты?

Сөздікпен жұмыс. Тапсырма №1

Өлеңде көтерiлген проблема	Проблеманың ашылуы туралы шумақ	Өлең техникасы	Оқушы ой-тұжырымы

Тапсырма №2

Көркемдік ерекшелігі	Мысалдар

III. Ойтолғаныс «Топтастыру» әдісі.

Адам бойындағы жалпы қасиеттерді жазып, оны жақсы және жаман деп топтастырамыз.

Көрсеқызарлық, мақтаншақтық сөздерінің антонимдерін жаз

IV.Сабақты қорытындылау

Проблемалық сұрақтар дайындап, шешімін тапқызу.

Осы өлеңдегі мінездің адамдары қазір бар ма?

Оларды түзету үшін қандай жұмыс жүргіземіз?

Сабақ мақсаты: 1.Білімділік: Ақын шығармашылығы туралы туралы оқушылардың таным, білім көкжиегін кеңейту. Шығарма мазмұнын ұғындыру 2.Дамытушылық: Оқушының өз бетінше салыстыра білу, зерттеу, қорытынды, тұжырым жасаудағы машығын дамыту, ой-өрісін, сөздік қорларын,ойлау қабілетін арттыру. 3. Тәрбиелік: Адам бойындағы жақсы, жаман қасиеттерді айыра білуге, мақтаншақтық, көрсеқызарлықтан бойды аулақ ұстауға тәрбиелеу.

3.Ахмет Байтұрсынов кім?

Сабақ мақсаты айтылады.

«Өгіз бен бақа» өлеңі үнтаспадан тыңдалады. Мағынасын ашу сұрақтары.1.Қандай іс-әрекеттер байқадыңыздар? 2.Автор шығармасымен нені меңзеп тұр?3.Мұндай мінездің

адамдары қазіргі өмірде кездесе ме?Мұғалімнің толықтыруы. Сөздікпен жұмыс. Тапсырмалар:1.Шығарма кейіпкерлеріне талдау жаса және мінездеме жаз.

1.Өгіздің шалқар көлге су ішуге келуі 2.Көлбақаның әрекеті 3.Өгізге ұқсап, зор болғысы келді

4.Жолдасының жауабы 5.Мақтаншақ бақаның жарылуы 6.Әлін білмес әлек.

3.Өлең құрылысына талдау жасау.

Шумақ	Тармақ	Буын	Бунақ	Ұйқас	Көркемдік ерекшелігі	Тәрбиелік мәні
9	4	11	3	ааба	теңеу мақал	қарапайымдылық

IV. Сабақты бекіту Венн диаграммасы

«Өгіз бен бақа» «Егіннің бастары»

«Әлін білмес әлек» ойтолғау.Бақаның монологін, бақаның жолдасымен диалогін оқыту

Сұрақ-жауап Мысал өлеңдер дегеніміз не? Өлеңдегі кейіпкер әрекеттерін қалай атаймыз? Мысалдан қандай ойды аңғардың? Мысалдардың қорытындысын түсіндіріп айт. Мысалдарды инсценировкалау