- барлық бүтін теріс емес сандар жиыны, яғни ;
- барлық бүтін сандар жиыны, яғни
Tepic емес бүтін сандар жиынын құрудың теориялық – жиындық тәсілі
тұрғысынан, натурал сан деп бос емес шектеулі бір – бірімен эквивалентті
жиындар класының ортақ қасиетін айтады. Ондай тәсіл мейлінше көрнекі және
шын мәнісінде мектепте өтілетіндерге дәл келеді. Алайда оның елеулі бір
кемшілігі бар: негізгі ұғым шектеулі жиын бұл жағдайда белгісіз болып
қалады (анықталмайды). Шектеулі жиындардың айырмашылықтарын түсіндірген
кезде, әдетте, шектеулі жиындар барлық элементтерін толық атап шығуға
оларды бірінен соң бірін көрсетіп беруге болатын жиындар дейді, немесе
бұлар элементтерін санап шығуға болатын жиындар деп аталынады.
Элементтерінің саны шектеулі болатын А жиынын алып, оған тең қуатты болатын
барлық жиындарды бір класқа топтастырайық.
Егер А жиыны үшбұрыш төбелерінің жиыны болса, онда үшбұрыш
қабырғаларының жиыны, үш әр түрлі әріптен тұратын сөздердегі әріптер жиыны, т.б. осындай жиындар А жиынымен бір класқа топтасады.
Егер осы процесті әрі қарай жалғастырсақ, он да тең қуаттылық қатысы
эквивалент қатысы болатындығына байланысты барлық шектеулі жиындар кластар
бойынша бөлінеді бір класқа тиісті екі жиын өзара тең қуатты, ал әр түрлі
класқа тиісті екі жиын тең қуатты болмайтындығын көреміз.
Бір ғана класқа тиісті барлық жиындарға ортақ не нәрсе? Олар тең
қуатты. Эквивалент кластардың барлық жиындарының ортақ қасиеті – натурал
сан. Мысалы, үшбұрыштың төбелерінің жиындарына тең қуатты жиындар дың ортақ қасиеті үш саны, ал тіктөртбұрыштың қабырғаларының жиынының ортаң қасиеті төрт саны.
Сонымен, әрбір класқа тек бір ғана натурал сан, ал әрбір натурал санға
тек бір ғана тең қуатты жиындар класы сәйкес келеді екен. Сондай-ақ нөл
санының да теориялық – жиындың түсіндірмесі бар, ол бос жиынға
сәйкестендіріледі: О = n(Ø)
Бастауыш курс математикасында есептік натурал сан шекті тең қуатты
жиындар класының жалпы қасиеті ретінде қарастырылады. Сондықтан оқушылар
бір санын оқып – үйренген кезде оқулықтың сәйкес бетінде бір ғана заттың
суреттері бейнеленеді; үш санын өткенде үш элементі бар жиындар
бейнеленеді. Бұл көрініс алғашқы 10 санды оқып – үйретудің өн бойында
жалғасады. Осылайша, есептік және реттік натурал сандар бастау
1 және -1;-4 және 4; -6,5 және 6,5 сандар жұбы тек таңбасымен ғана өзгешеленеді.Осы сандар жұбын координаталық түзуде белгілейік.Сонда санақ басынан 0 нүктесінен бірдей қашықтықта, бірақ қарама-қарсы бағытта орналасатын сандар қарама қарсы сандар деп аталады.
Мысалы: 7 ге қарама- қарсы -7; 12 ге -12; санына қарама қарсы сан т.б.
Натурал сандар
Қарама-қарсы сандар Бүтін сандар деп аталады
0 саны
Мысылы: 5; 0,7; -28; 25; -89 т.б
Бүтін сандар
Теріс бөлшектер Рационал сандар деп аталады
Оң бөлшектер
Мысалы: ге қарама-қарсы ; ге қарама-қарсы ; 2,25 ке -2,25
N-натурал сан Z-бүтін санда Q-рационал сандар
Сабақты түсінгендерін тексеру:
1.Мына сандарды Эйлер-Венн дөңгелегіне теріп жазыңдар:
2. Оқулықпен жұмыс:
№289
-5;-7;0,61;12,78;-55;200;-0,09;-33 сандарының арасынан 1) оң сандарды 2) теріс сандарды теріп жазыңдар.
№291 Берілген сандарға қарама-қарсы сандарды жазыңдар:
№293
Деңгейлік тапсырмалар орындау
А деңгейі
1. Координаталық түзуде санақ басынан 5 бірлік кесіндіге тең қарама-қарсы сандарды көрсет.
а) -5 және 5 ә) 0 және 5 б)-6 және 6
2. А(-9) санына қарама-қарсы сандарды көрсет.
а) 0,9 ә) 9 б)4
3. Егер а=-0,8 болса, онда –а неге тең ?
а) 0,51 ә) -0,51 б)0,5
4. Координаталық түзуде -2 және 1 сандарының арасындағы рационал сандарды көрсет?
а) 0,4;-2,5;1,7; ә) 2,3,5.6,1,2 б)3,4.1.2,5,5
5. Координаталық түзуде -4,5 және 5,1 сандарының арасындағы бүтін сандарды көрсет
а) -4;-3;-2;2;3;4;5 ә) -4;-3;-2;-1;0;1;2;3;4;5 б)-4,5;-3,5;-2,5;-1,5;-0,5;0
В деңгейі
1. Координаталық түзуде санақ басынан 2,5 бірлік кесіндіге тең қарама-қарсы сандарды көрсет.
а) -5 және 5 ә) 2,5 және -2,5 б)-25 және 25
2. А( ) санына қарама-қарсы сандарды көрсет.
а) -2 ә) 3 б) 4
3. Егер а=-0,8 болса, онда –а неге тең ?
а) 0,51 ә) -0,51 б)0,5
4. Егер а=0,32 болса, онда –а неге тең ?
а) 0,32 ә) -0,32 б)0,5
5. Координаталық түзуде -2,5 және 2,5 сандарының арасындағы рационал сандарды көрсет? а) ә) 0,4;-3,5;1,7; б)
И.Бекбоев,
В.Гусев,
Ж.Қайдасов,
А.Абдиев
Геометрия
11 сынып
Алматы
«Мектеп»
2014ж.
Сабақтың соңы
«Баспалдақ» әдісі Сәйкесін тап?
1.N,0,-N
2.күнделікті санауға қолданатын сандар
3.Z, оң және теріс бөлшектер
1. Натурал сандар деген не?
2. Бүтін сандарға қандай сандар кіреді? Рефлексия Оқушылар «Еркін микрофон» әдісі бойынша сабаққа кері байланысты ауызша айтады. Кері байланыста оқушылар өз топтарының жұмысымен бірге басқа топтың да жұмыстарын бағалады және ұсыныстарын береді. Бұл сабақта оқушылар шығармашылықпен жұмыста топтық жұмыстың пайдасын түсінді деп ойлаймын.