Сабақ тақырыбы Денелердің жүзу шарттарырефлексия: Қарастырылған мәселелерді қаншалықты ұққандығыңды өзің бағалап,төмендегі бос орынды толтыр
Әр түрлі материалдардан жасалған денелерді сұйық ішінде батырайық. Денелерге екі күш : жоғарыдан төмен қарай ауырлық күші Fа=mg төменнен тік жоғары FА=ρcgVы.с күштер әсер етеді. Дененің жүзу шарттары 1. Fа= FА Егер дене сұйыққа толық батып оның ішінде жүзіп жүрсе, онда денеге әрекет ауырлық күші Архимед күшіне тең болады. Жүзу кезеңінде денені вертикаль бойымен орын ауыстыру жылдамдығы өзгермейді. mg=ρcgVы.с ; m=ρдVд екенін ескерсек, онда ρд=ρc болады. Ендеше дене сұйық еішінде бірқалыпты жүзіп жүрсе онда дене тығыздығы мен сұйық тығыздығы тең болғаны.
Fа> FА болса егер денеге әрекет ететін ауырлық күші Архимед күшінен артық болса онда дене сұйыққа батады. ρд>ρc болған Fа< FА Егер ауырлық күші Архимед күшінен кем болса, дене сұйықтықтың бетінен көтеріледі. Дене сұйық бетінде жүзу үшін ығыстырылған сұйықтықтың көлемі дененің сұйыққа батқан бөлігінің көлеміне тең болады. Дененің батқан бөлігінің көлемі. Vб.б =(ρд/ρc )Vд Сонымен егер дене сұйық бетінде жүзіп жүрсе, дененің сұйыққа батқан бөлігінің көлемі сұйықпен дене материалы тығыздықтарының арақатынасына байланысты болады. Дененің тығыздығы сұйықтық тығыздығына байланысты қарағанда неғұрлым аз болса, онда сұйыққа соғұрлым аз бөлігі батады. Дене материалының тығыздығы сұйық тығыздығына жақын болса дененің көберік бөлігі су ішінде батады. Мысалы: мұздың тығыздығы 900 кг/м ал судың тығыздығы Рс =1000 кг/м бұдан Vбб =9000 V д = 09 мұз 9 бөлігі су ішінде болады. 1000 10 Сонымен дененің сұйық ішінде жүзіп жүруі, доп сияқты оның бетіне қалқып шығуы,батып кетуі сұйық пен дене материалы тығыздықтарының арақатнасына байланысты болады. Енде ісуда жүзуге тоқталайық. Адам денесінің орташа ρ=1036 кг/м3 тұщы судың тығыздығына сәл суда көп. Адам малти білсе, оның жүзуіне себептесіп ауырлық күші Архимед күшіне теңгереді. Мысалы: адам массасы 50 кг болса, онда адамға, әрекет ауырлық күші Fa = mg =50 кг * 9,8 н = 490 Н. кг Адам денесінің көлемі V = m = 50 = 0,048 м ρ 1036 Тұщы судағы адам денесіне әрекет етітін Архимед күші: Fa = ρ gV=1000 кг * 9,8 н * 0,048 м = 470 Н м кг
Жауабы: ауырлық күшінен 20Н аз. Сондықтан теңіз суының тығыздығы адам денесінің орташа тығыздығына жақындау, сондықтан тұщы суына қарағанда, теңізде жүзу оңайырақ. Мысалы: балықтың торсылдағы өзінің көлемін оңай өзгерте алады. Балық бұлшық ерттерінің көмегімен аса тереңге түскенде, судың түсіретін қысымы артады да торсылдығы сығылады, денесінің көлемі кішірейеді. Сондықтан жоғары итерілмей судың тереңінде жүзіп жүзе береді. Ал жоғары көтерілген балық торсылдығы және денесінің көлемі ұлғаяды да, ол судың бетін ала жүзетін болады. Балықтар өздерінің суда жүзу тереңдігін реттей алады. Киттер өзінің жүзу тереңдігін, өкпесін кішірейтіп және үлкейтіп реттей алады. жүктеу/скачать 1,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу: |