1 –сурет. Көлемдері әртүрлі, қорғасын
білеушелер
Ең алдымен 1-суретте көрсетілген білеушелердің ұзындығын, енін, биіктігін сызғыштың көмегімен өлшеп алып, оның көлемін есептейміз.( Егер өлшеуді дұрыс жүргізсек онда: кіші білеушелердің көлемі 4 *10 -6м3 , ал үлкен білеушенің көлемі 1*10-5 м3 болады)
2-сурет. Әртүрлі көлемдегі қорғасын
білеушелердің массасын таразыда тартып
өлшеу.
Білеушелердің көлемін анықтағаннан соң,
таразыға тартып массаларын өлшейміз.
(2- сурет). Суретте таразы
табақшаларындағы білеушелер мен гір
тастарының теңгерілгенін көреміз, біздің
мақсатымыз білеуше массаларын анықтау.
Жасалған тәжірибелерден масса мен көлем
қатынасынан білеуше өлшеміне тәуелсіз тұрақты сан шығады. Кіші білеушенің көлемі 4 *10 -6м3,
массасы 45,2*10-3кг болды. Үлкен білеушенің көлемі 1*10-5 м3, массасы 113*10-3кг болды.
Кіші білеуше 45,2*10-3кг /4 *10 -6м3=11,3кг/м3 және
Үлкен білеуше113*10-3кг/1*10-5м3=11,3кг/м3.
Тығыздық –зат массасының осы зат
көлеміне қатынасымен өлшене отырып, сол
затты сипаттайтын өте маңызды физикалық
қасиеттердің бірі. 
Заттың
тығыздығы – , дененің массасын - m, оның көлемі – V әріптерімен белгіленеді.
Заттың тығыздығы деп сол заттың көлем
бірлігіндегі массасына тең физикалық шаманы айтады.
Зат тығыздығының бірлігі үшін бірліктердің Халықаралық жүйесінде (ХБЖ) килограмның метр кубқа қатынасы (кг/м3) алынған. Бұл - көлемі
1 м3 болатын, массасы 1 килограмға тең біртекті заттың тығыздығы. 
Суреттер, есептеулер қорытындысы
|
12-17 мин
|
«Өзің байқап көр!» тәжрибе 
|
(Видео 1)
|
18-21 мин
|
Эксперимерттік есептер шығару
Енді алюминий және темірден жасалған
білеушелердің тығыздықтарын біле отырып массасын және көлемін тәжірибе арқылы анықтаймыз
Масса тобына
1.Тығыздығы 8,9 г/см3 мыс білеуіше және таразы берілген. Қандай шаманы анықтауға болады?
Берілгені: ХБЖ
m=100 г= 0, 1кг
𝜌=8,9 г/см3= 8,9*103кг/м
Табу керек: 𝑉 Шешуі: 
 =0,000011
Көлем тобына
2.Тығыздығы 7,8 г/см3 темір білеуше және сызғыш берілген. Қандай шаманы анықтауға болады?
Берілгені: ХБЖ
=7,8 г/см3 = 7,8*103 кг/м3
V=3см*2см*2см=12 =12*10-6 м3
Табу керек: Шешуі:
 *12* м3= 0,0936кг=
9,36*
|
Щтангенциркуль, көлемдері әртүрлі алюминий және темір білеушелер,иінді тарзы, гир тастары, пинцет
|
21-23 мин
|
|
