- Жәңгір ханның тұсындағы Қазақ хандығының дамуын анықтау
Бағалау критерийлері
Қолдану:XV ғасырдың басындағы Қасым хан тұсындағы Қазақ хандығының аумағын,шекарасын кескін картаға түсіру
Зерттеу:XVI ғасырдың басындағы Қазақ хандығының ішкі,сыртқы саясаты туралы дерек мәтінін оқып,Қасым ханның мемлекетті нығайтудағы ролі туралы қажетті ақпаратты іріктеп алады,сұрақтарға жауап береді.
Анализ:Қасым ханның қасқа жолының бес бөлімінің атауын жазады және талдайды.
Тілдік
мақсаттар
1. Қасым хан саясатын талдау мақсатында ролдік ойынға қатысады, сұрақ қояды (айтылым дағдысы).
2. ХVІ ғасырдағы Қазақ хандығы Хақназар ханның өлім алдындағы билігі туралы ақпарат бар карточкалар сүйене отырып, негізгі ой түйінді шығарады (оқылым дағдысы).
Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінгі күнге дейін. 5 томдық. ІІ том. Атамұра, 2010., 373-384 бб.
Қазақ елі. Қазақстан тарихы.Kazak eli. 3 seriya. Бейнематериал.
https://www.youtube.com/watch?v=mT3gMlq26S0
Қасым хан.
https://www.youtube.com/watch?v=
Сабақтың ортасы
30 мин
Б.Тұрсын ханмен жүргізген соғыстан басталады.
О.Сабақ басында Есім ханға қатысты ақпаратпен танысады
Б. Мәтінмен танысқаннан кейін оқушылар оның мазмұнын талқылайды.
О. Есім ханға мінездеме беруге тапсырма беріледі.
Б. Есім ханға қатысты дерекпен танысқан соң, оқушыларға сұрақ қойылады: Есім хан мен Тұрсын ханның арасында неліктен қарама – қайшылық пайда болды? Оқушылардың болжамдарын тыңдап, мұғалім жауабымен толықтырылады.
М.Картаны пайдалана отырып саяси шиеленісті түсіндіреді.
О. Алған білімдеріне негізделе отырып, кескін картаға Тұрсын хан мен Есім ханға қараған жерлерді түрлі бояулармен белгілеуге тапсырма беріледі.
М. Біртұтас қазақ хандығының екіге бөлінуінің зардаптарын деректі материалдан анықтауға тапсырма беріледі.
5 мин
Сергіту сәті
Оқушылар
Сабақтың ортасы
25 мин
О. Оқушыларға төмендегі фактілерді талдауға тапсырма беріледі:
- «1613 ж. Имамкули хан қазақ сұлтаны Тұрсынды Ташкент билеушісі деп жариялады. Өз атынан теңгесін соғып, жер салықтарын өз пайдасына ала бастады».
- «Есім хан қалмақтарды шабуға кеткенде, Тұрсын сұлтан жағдайды пайдаланып, басып алу және оның адамдарын қырып салу үшін Түркістанға, Есім ханның ордасына әскерін жіберген. Жауынгерлер көптеген адамдарды қырып, Есім сұлтанның әйелдері мен балаларын қолға түсірген».
Ж. Оқушыларға Тұрсын ханның іс-әрекетіне «опасыздық, сатқындық, адалдық, елжандылық» ұғымдарын қолданып ауызша баға береді.
Б. Берілген фактілерді талдау нәтижесінде оқушылар Есім ханның Тұрсынды неліктен өлтіргенін түсінеді.
Б. Есім хан Қазақ хандығының тұтастығын қалай сақтап қалды? деген сұраққа оқушылар дәйектерді келтіре отырып, жауап береді.
Осы сұраққа жауап беруде «Есім ханның ескі жолы» заңының ықшамдалған мәтінін беріледі.
Зерттеу сұрақтары:
Есім хан қандай тұлға, оның Түркістандағы ескерткішін көруге неге халық жиі барады?
Оның билігі кезінде хандықта қандай оқиғалар орын алды?
Қандай қиын жағдайларды шешу қажет еді?
Есім хан Қазақ хандығының біртұтастығын қалай сақтап қалды?
https://szh.kz/student/127/esim-khan/
Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінгі күнге дейін. 5 томдық. ІІ том. Атамұра, 2010, 425-428 бб.
Казахско-русские отношения в XVI-XVIII вв. - Алма-Ата: Изд-во АН КазССР, 1961.
Султанов Т.И. Поднятые на белой кошме. Потомки Чингиз-хана. – Алматы, 2001.
Артыкбаев Ж.О. Материалы к истории правящего дома казахов. Алматы, 2001.
Құдайбердіұлы Ш. Түрік, қырғыз-қазақ һәм хандар шежіресі. Астана, 2008.
