Құрмалас сөйлемдердің құрамындағы жай сөйлемдердің араларына үтір қойылу ерекшелігін меңгерту, өз ойларын сауатты жазу, оқу дағдыларын дамыту.
Сілтеме:
Нұсқаулық, Қазақ тілі 9- сынып оқулығы «Арман-ПВ»2013 ж.
Оқушылар үшін оқу нәтижелері:
Топта, жұпта жұмыс жасай алады, диалог құрастыра алады. Оқушылардың сабаққа қатысуы, дайындығы тексеріледі.
Проблемалық жағдайлар мен күрделілік деңгейі артқан тапсырмаларды шешу кезінде дербес ойлана алуды дамытуға жағдай жасалынады.
Негізгі идеялар:
Оқушының өз бетімен ізденуін топтық жұмысқа бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.
Сабақта қолданылатын ресурстар:
Нақыл сөздер, суреттер, сызбалар, сергітуге арналған үнтаспа, құрмалас сөйлемдерге байланысты қойылатын үтір, тыныс белгілеріне арналған сөздерге демонстрациялық материал.
Оқыту әдістері:
Сын тұрғысынан ойлау.
Топтық жұмыс, диалогтік оқыту.
Интерактивті оқыту әдісі.
Оқыту үшін бағалау.
1.Жеке жұмыс
2.Топтық жұмыс
3.Жұптық жұмыс
4.Көшбасшылықты анықтайтын тренинг ойыны
Дерек көздері:
қосымша материалдар, ғаламтор.
Қолданылу аясы
Мәтіндерде,оқулықтарда қолданылады.
Негізгі қызметі
Айтылған ойды екі ұшты етпей дәл, түсінікті жеткізу.
Қосымша көмекші қызметі
Жалғаулықсыз ыңғайлас,себеп мәнді салалас құрмаластың арасына үтір қойылады.
Құрмалас сөйлемдердің құрамындағы жай сөйлемдердің араларына үтір қойылу ерекшелігін меңгерту, өз ойларын сауатты жазу, оқу дағдыларын дамыту.
Берілген ой-түйіндер:Ой қозғау сатысы.
«Кішіпейіл болсаң, кішірейіп кетпейсің». Осы сөйлемді , яғни, мақалды бүгінгі сабағымызға эпиграф етіп аламыз.Осы мақалдың мағынасын қалай түсінесіңдер?(Мүмкін жауап: кішіпейіл болуға, үлкенге ізет, кішіге құрмет көрсетуге, қайырымды болуға үйретеді.)
-Бұл сөйлемнің бүгінгі сабағымызға қандай қатысы бар?Сөйлем құрылысына, сөйлемде кездесетін тыныс белгілерге назар аударайық.
«Қызығушылықты ояту». Сабағымызда адам бойындағы жақсы қасиеттерге көңіл бөліп, сабағымызбен байланыстырып отырамыз.
Жетондар арқылы бағалау
Түсіну
Жаңа сабақты түсіндіру Ой тудыру. Да, де, та, те, әрі жалғаулықтары арқылы байланысса, жалғаулықтар -дан соң үтір қойылады
Мыс: Қайтарар жауабы көкірегінде қайнап тұрса да, Сұлтанмахмұттың үні шықпады.
Бірақ, дегенмен, әйтседе, сондықтан, өйткені, себебі жалғаулықтары арқылы байланысса, жалғаулықтардан соң үтір қойылады
Мыс: Әкесі мен қызы осы жерде бірінші рет кездесті, бірақ бірін – бірі танымады.
10 минут уақыт беріледі.
Постер құрады, өз сөздерімен қорғайды.
Балалар бір –бірінің жұмыстарына баға береді.1-5 баллды айтады.
Балалардың жауаптарын тыңдау.Қосымша сұрақтар беру.
Қолдану
Мәтінмен жұмыс
169-жаттығу Құрмалас сөйлемдердегі үтірдің қойылу мәнін түсіндіріңдер. Мәтіннің стилін анықтаңдар.
Қайталанып келгенде
Мыс: Кейде олар балаша шуласа, кейде сабырлы болады.
Жалғаулықсыз ыңғайлас, себеп мәнді салалас құрмаластар арасында
Мыс: Дауыс шыққан жаққа қарап едім, қол созым жерде елік тұр.
Үш топқа сөздер ұсынылады:адамгершілік, жақсылық, жамандық,өнеге. Осы сөздерді қатыстырып құрмалас сөйлем құрастырамыз және қыстырма, одағай сөздердің болуына мән береміз.
Сергіту сәті:
-Ал, балалар сергіту сәтін өткіземіз, әбден шаршаған боларсыздар.Орнымыздан тұрамыз, «Қызыл өрік»биін билейміз
І топ. 1-тапсырма.
173-жаттығу. Қыстырма сөздерді тауып, тыныс белгісін қойыңдар.
ІІ топ. 1- тапсырма.
177-жаттығу. Одағайларды мағынасына қарай орналастырыңдар.
ІІІ топ. 1-тапсырма.
179-жаттығу. Салалас құрмалас сөйлемдерді бөлек теріп жазып, тыныс белгісін қойыңдар.
Берілген сұрақтарға дұрыс жауаптарына тақтадағы бағалау парағына белгілер қойылады.
Синтез /Жинақтау/
а) Бүгінгі сабақта орындаған тапсырмаларды ой елегінен өткізіп, нақты ережеге сай кесте құру, ойларын жинақтап, түйін жасау.
Ойтолғаныс. Топтық тапсырма.
топтарға еркін сөйлеу мақсатында тақырып ұсынылады. Шағын әңгіме, ой толғау құрастыру.
Балалар Эдвард де Бонның «Ақылдың 6 қалпағы» әдісі арқылы Тыныс белгілерінің қасиеттерін айтып өтеді тақпақтар шығарады.
Жетондар арқылы бағалау.
Топтық бағалау.
Бағалау
Рефлексия «Сөйлемді аяқта»
Құрмалас сөйлем бойынша алған түсінігімді нығайттым.
Тыныс белгілерді дұрыс қоюды үйрендім.
Мен-сауатты шәкіртпін.
Қайырымды болуға үйрендім.
Әр топтан бір – бір оқушы тұрып, рефлексияны оқып береді немесе мұғалімге тапсырады.
Эссе жазуға ұсыну. «Қазақ тілі бүгін мен үшін...»
Тексердім____________________
Қазақ тілінен қысқа мерзімді жоспар
18.02.2015 ж.
Қазақ тілі
45 минут
9 сынып
Сабақ тақырыбы:
Одағайға байланысты қойылатын үтір
Жалпы мақсат:
Оқушылардың одағайға байланысты қойылатын үтірді жетік меңгеруге, өз ойын сауатты жазуға ықпал ету. Одағайға байланысты қойылатын үтірді ажырата алуға үйрету. Қарапайым, өміршең мысалдар арқылы білім негіздерін жүйелі қабылдауға мүмкіндік туғызу.
Сілтеме:
Нұсқаулық, Қазақ тілі 9- сынып оқулығы «Арман-ПВ»2013 ж.
Оқушылар үшін оқу нәтижелері:
Топта, жұпта жұмыс жасай алады, диалог құрастыра алады. Оқушылардың сабаққа қатысуы, дайындығы тексеріледі.
Проблемалық жағдайлар мен күрделілік деңгейі артқан тапсырмаларды шешу кезінде дербес ойлана алуды дамытуға жағдай жасалынады.
Негізгі идеялар:
Оқушының өз бетімен ізденуін топтық жұмысқа бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.
Сабақта қолданылатын ресурстар:
Нақыл сөздер, суреттер, сызбалар, сергітуге арналған үнтаспа, одағайдың тыныс белгілеріне арналған сөздерге демонстрациялық материал.
Оқыту әдістері:
Сын тұрғысынан ойлау.
Топтық жұмыс, диалогтік оқыту.
Интерактивті оқыту әдісі.
Оқыту үшін бағалау.
1.Жеке жұмыс
2.Топтық жұмыс
3.Жұптық жұмыс
4.Көшбасшылықты анықтайтын тренинг ойыны
Дерек көздері:
қосымша материалдар, ғаламтор.
Қолданылу аясы
Мәтіндерде,оқулықтарда қолданылады.
Негізгі қызметі
Айтылған ойды екі ұшты етпей дәл, түсінікті жеткізу.
Қосымша көмекші қызметі
Одағайға байланысты қойылатын үтір үш түрлі жағдайда қойылады.
Ойлау деңг.
Түрткі
(сұрақ, тапсырма, жағдаят)
Мұғалімнің
іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Бағалау
Білу
1. Сабақ мақсатымен таныстыру.
Оқушылардың одағайға байланысты қойылатын үтірді жетік меңгеруге, ықпал жасау.
Берілген ой-түйіндер:
Үтір ең көп қолданылатын тыныс белгісі.Үтір қойылмаған жағдайда ой бұлыңғыр,түсініксіз болып,оқырманның қабылдауы да қиын болады.
Одағай сөз сөйлемнің басында қаратпа сөзбен қатар келсе, үтір одан кейін қойылады
Мыс: Ау,ағайы,жол болсын!
Жетондар арқылы бағалау
Түсіну
Жаңа сабақты түсіндіру Ой тудыру. Үтір қаратпа, қыстырма, одағай, төл сөздерге және біріңғай мүше мен айқындауыш мүшелерге байланысты қойылады.
Б Үтір қойылатын жағдайлар:
Одағай сөз сөйлемнің ортасында келсе , үтір екі жағынан қойылады
Мыс:Ештеме болған жоқ, япырай, елді сонша дүрліктіргенің не?
10 минут уақыт беріледі.
Постер құрады, өз сөздерімен қорғайды.
Балалар бір –бірінің жұмыстарына баға береді.1-5 баллды айтады.
Балалардың жауаптарын тыңдау.Қосымша сұрақтар беру.
Топтық бағалау
Қолдану
Мәтінмен жұмыс
167-жаттығу Сөйлемнің ішіндегі тыныс белгілеріне назар аударып қойылу себебін түсіндіріңдер.
Одағай сөз сөйлемнің аяғында келсе, үтір алдынан қойылады.
Мыс: Оқиға аяқталып қалды-ау, ә?
Одағайға байланысты қойылатын үтірді ажырата отырып жаттығуды орындау.
Жетондар беру арқылы
Талдау
168-жаттығу. Адасқан тыныс белгілерін орнына қойыңдар
Сергіту сәті:
-Ал, балалар сергіту сәтін өткіземіз, әбден шаршаған боларсыздар.Орнымыздан тұрамыз, «Қызыл өрік»биін билейміз
Қарапайым, өміршең мысалдар арқылы білім негіздерін жүйелі қабылдау және жаттығу жұмыстарымен жұмыс жасауға мүмкіндік туғызу.
Берілген сұрақтарға дұрыс жауаптарына белгілер қойылады.
Синтез /Жинақтау/
а) Бүгінгі сабақта орындаған тапсырмаларды ой елегінен өткізіп, нақты ережеге сай кесте құру, ойларын жинақтап, түйін жасау.
169-жаттығу Құрмалас сөйлемдердегі үтірдің қойылу мәнін түсіндіріңдер.
Балалар Эдвард де Бонның «Ақылдың 6 қалпағы» әдісі арқылы Тыныс белгілерінің қасиеттерін айтып өтеді тақпақтар шығарады.
Жетондар арқылы бағалау.
Бағалау
Рефлексия «Сөйлемді аяқта»
Үйге тапсырма: Тілтаным бойынша кестені толтыру.
Әр топтан бір – бір оқушы тұрып, рефлексияны оқып береді немесе мұғалімге тапсырады.
Тексердім____________________
Қазақ тілінен қысқа мерзімді жоспар
11.02.2015 ж.
Қазақ тілі
45 минут
9 сынып
Сабақ тақырыбы:
Біріңғай мүшелерге байланысты қойылатын үтір .Қаратпа, қыстырма, оңашаланған айқындауышқа байланысты қойылатын үтір
Жалпы мақсат:
Оқушылардың сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілерді жетік меңгеруге, өз ойын сауатты жазуға ықпал ету.Біріңғай мүше мен оңашаланған айқындауышты ажырата алуға үйрету. Қарапайым, өміршең мысалдар арқылы білім негіздерін жүйелі қабылдауға мүмкіндік туғызу.
Сілтеме:
Нұсқаулық, Қазақ тілі 9- сынып оқулығы «Арман-ПВ»2013 ж.
Оқушылар үшін оқу нәтижелері:
Топта, жұпта жұмыс жасай алады, диалог құрастыра алады. Оқушылардың сабаққа қатысуы, дайындығы тексеріледі.
Проблемалық жағдайлар мен күрделілік деңгейі артқан тапсырмаларды шешу кезінде дербес ойлана алуды дамытуға жағдай жасалынады.
Негізгі идеялар:
Оқушының өз бетімен ізденуін топтық жұмысқа бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.
Сабақта қолданылатын ресурстар:
Нақыл сөздер, суреттер, сызбалар, сергітуге арналған үнтаспа, тыныс белгілеріне арналған сөздерге демонстрациялық материал.
Оқыту әдістері:
Сын тұрғысынан ойлау.
Топтық жұмыс, диалогтік оқыту.
Интерактивті оқыту әдісі.
Оқыту үшін бағалау.
1.Жеке жұмыс
2.Топтық жұмыс
3.Жұптық жұмыс
4.Көшбасшылықты анықтайтын тренинг ойыны
Дерек көздері:
қосымша материалдар, ғаламтор.
Қолданылу аясы
Мәтіндерде,оқулықтарда қолданылады.
Негізгі қызметі
Айтылған ойды екі ұшты етпей дәл, түсінікті жеткізу.
Қосымша көмекші қызметі
Мәтінді оқығанда адам көңіліндегі жан дүние өзгерістері мен ым ишара, кідіріс арқылы берілетін құбылыстарды білдіреді.
Ойлау деңг.
Түрткі
(сұрақ, тапсырма, жағдаят)
Мұғалімнің
іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Бағалау
Білу
1. Сабақ мақсатымен таныстыру.
Берілген ой-түйіндер:
1.Бар жақсылықтың басы-тіл.(М.Қашқари)
2.Шын сөз-бал, жалған сөз-жуа. (А,Йүгінеки)
3.Өткірдің жүзі,
Кестенің бізі,
Өрнегін сендей сала алмас.(Абай)
Оңашаланған айқындауыш сөздер.
Үтір айқындауыштың екі жағынан қойылады.
М:Сен, Қазыбек би, бұл елдің соты.
Осы елдің алға ұстары сен, Батыр Баян.
Жетондар арқылы бағалау
Түсіну
Жаңа сабақты түсіндіру Ой тудыру. Үтір қаратпа, қыстырма, одағай, төл сөздерге және біріңғай мүше мен айқындауыш мүшелерге байланысты қойылады.
