Тапсырма №5
Тапсырма №6
Ұзақмерзімдіжоспарбөлімі: Газдардың молекулалық- кинетикалық теория негiздерi
|
Мектеп:
|
Күні:
|
Мұғалімнің аты-жөні:
|
Сынып:9
|
Қатысқандарсаны:
|
Қатыспағандар саны:
|
Сабақтақырыбы
|
Идеал газ
|
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)
|
10.3.1.2 -идеал газ моделін сипаттау;
10.3.1.3 -МКТ-ның негізгі теңдеуін есептер шығаруда қолдану;
|
Сабақ мақсаты
|
Ғалымдар өмірін білу, идеал газ моделін сипаттау және МКТ-ң негізгі теңдеуін қолдану
|
Бағалау критерийлері
|
ғалымдар өмірін біледі;
идеал газ моделін сипаттай алады;
МКТ-ң негізгі теңдеуін қолдана алады;
|
Тілдік мақсаттар
|
Пәндік сөздік қор/Пәндік лексика мен терминология:
бөлшектің (кинетикалық) моделі
|
particle (kinetic) model
|
Қатты заттар
|
Solids
|
сұйықтықтар
|
Liquids
|
газдар
|
gases
|
микроскопиялық жылу энергиясы
|
microscopic thermal energy
|
макроскопиялық жылу энергиясы
|
macroscopic thermal energy
|
кинетикалық энергия
|
kinetic energy
|
|
Құндылықтардыдарыту
|
Оқушылар жұптық және топтық тапсырмаларды орындау барысында оларды өз беттерінше ізденуге, өзгенің ойын тыңдай отырып, қарсы пікір айтуға дағдыландыру.
|
Пәнаралықбайланыстар
|
Пән
|
Кезең
|
Химия
|
алған білімдерін идеал газды сипаттауда қолдана алу
|
|
Бастапқы білім
|
Атомдар мен молекулалар. Заттардың молекула-кинетикалық теориясы.
7 класс
|
Сабақбарысы
|
Сабақтыңжоспарланғанкезеңдері
|
Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет
|
Ресурстар
|
Сабақтың басы
2 минут
|
Ұйымдастыру. Сынып ішіндегі тазалық пен сынып оқушыларының сабаққа қатысымын қадағалау.
Бүгінгі сабақтың тақырыбы және мақсатын жариялау.
Бүгінгі сабақта қолданылатын терминдердің қазақша және ағылшынша аудармаларымен таныстыру
|
Презентация
1-3-слайд
|
Сабақтың ортасы
|
Сабақтың ортасы
4 минут
15 минут
15 минут
|
«Ой қозғау» Оқушыларға жаңа сабақтың тақырыбын ашу мақсатындақойылатынсұрақтар:
1.Заттың атомдары мен молекулалары қандай элементар бөлшектерден тұрады?
2. Молекула- кинетикалық теорияның қандай негізгі қағидалары бар?
Жаңа сабақ. (3-4 оқушыдан тұратын 3 топқа бөліп, оқушыларға топтар бойынша тапсырма алып, дайындалып бірін -біріне түсіндіреді)
1-топ:«Ғалымдар өмірінен»(МКТ-ның дамуына үлес қосқан ғалымдар жайлы мәліметтер беріледі.)
Молекулалық физиканың ең алғаш қалыптасқан бөлімі – газдардың молекулалық-кинетикалық теориясы. Бұл теория 1858 – 60 жылдары Дж.Максвеллдің, 1868 жылы Л.Больцман және 1871 – 1902 жылдары Дж.Гиббс еңбектерінің нәтижесінде классикалық - статистикалық физика болып қалыптасты. Мұнда газдардың, сұйықтықтардың және қатты денелердің құрылысы, олардың сыртқы әсерлердің (қысым, температура, электр және магнит өрістері) нәтижесінде өзгеруі, тасымалдау құбылысы (диффузия, жылуөткізгіштік, ішкі үйкеліс), фазалық тепе-теңдік және ауысу процестері (кристалдану және балқу, булану және конденсация, т.б.) заттардың кризистік күйі, әр түрлі фазалардың бөліну шекараларындағы беттік құбылыстар қарастырылады. 20 ғасырда молекулалық физиканың жедел қарқынмен дамуы нәтижесінде одан статистикалық физика, физ. кинетика, қатты денелер физикасы, физ. химия тәрізді ірі, өз алдына дербес салалар бөлініп шықты. Қазіргі ғылым мен техниканың жаңа заттар мен материалдарды кеңінен пайдалануының нәтижесінде заттар құрылысын зерттеудің сан алуан әдістері пайда болды. Заттардың және олардың зерттеу әдістерінің әр түрлі болуына қарамастан молекулалық физика заттар құрылысының микроскопиялық (молекулалық) сипатына негізделе отырып, олардың макроскопиялық қасиеттерін зерттейді. Д. И. Менделлев ғылым жолында заттардың ішкі құрлысын. Бөлшектерін, байланысу тәртібін, агрегаттық күйін экспериментті түрде жете зерттеп, теориялық деректер мен дәйектерді нақты дәлелдермен көрсете білді.Голланд физигі Я.Ван-дер-Ваальс нақты газдар мен сұйықтықтардың физ. қасиеттерін түсіндіру үшін молекула аралық өзара әсер ұғымын (1873) пайдаланып нақты газдардың күй теңдеуін (Ван-дер-Ваальс теңдеуі) қорытып шығарды.
2-топ:«Физикалық модель» (берілген физикалық модельдің мағынасын ашып , түсіндіріп береді. Олар, кристалдық тор моделі және Броундық қозғалыс моделі)
Кристалдық тор – кристалл заттардағы атомдардың, иондардың, молекулалардың белгілі бір ретпен орналасуы. Кристалдық тор статистикалық тұрғыдан тұрақсыз болады, атомдар мен иондар өзінің тепе-теңдік қалпынан белгілі бір амплитудада тербеліп тұрады.
1. Молекулалық кристалдық торлы заттар (ә) түйіндерінде молекулалар орналасқан, ал молекула аралық тартылыс күші өте аз болуына байланысты мұндай кристалдық торлы заттардың көпшілігі қалыпты жағдайда газ күйінде кездеседі. Оларды қыздырғанда оңай балқиды немесе температура әсерінен ыдырап кететін беріктігі нашар қосылыстарға жатады.
Тордыңтипі
|
Қүрылысбірлігі
|
Бөлшектердіңарасындағыбайланыстипі
|
Балқутемпературасы
|
Ерігіштігі
|
Мысалдар
|
Молекулалық
|
Молекулалар
|
Әлсізмолекулааралықбайланыстар
|
Төмен
|
Органикалықеріткіштер мен суда ериді
|
Барлықгаздар, жайзаттар, І2, Вr2, қышқылдықоксидтер, қышқылдар, органикалықзаттар
|
Броундық қозғалыс атомдар мен молекулалардың бей-берекет жылулық қозғалысы жөніндегі молекула-кинетикалық теорияның ең көрнекті дәлелі болып есептеледі.браундық қозғалыс — сұйық не газ ішіндегі ұсақ бөлшектердің қоршаған орта молекулаларыныңсоққысы әсерінен болатын бей-берекет қозғалысы. Мұны 1827 жылы ағылшын ғалымы Р. Броун (Браун) зерттеген.
Броундық қозғалыстың қарқындылығы уақытқа тәуелді емес. Бірақ ортаның температурасы жоғарылаған сайын және ортаның тұтқырлығы мен бөлшектердің мөлшері кеміген сайын Броундық қозғалыстың қарқындылығы артады.
3- топ:Виртуальды тәжірибе: «Газ молекуласының жылдамдығын анықтау» (виртуальды яғни компьютердегі тәжірибе арқылы, онда болып жатқан құбылысты түсіндіреді және жылдамдығын анықтайды)
Қорғау(топтар тақырыптары бойыншақорғау жасайды)
Бағалау критерийі
|
Дескриптор:
|
ғалымдар өмірін біледі;
идеал газ моделін сипаттай алады;
МКТ-ң негізгі теңдеуін қолдана алады;
|
ғалымдар жайлы мәліиеттер береді
|
идеал газдыңфизикалық моделін түсіндіріп береді.
|
компьютердегі тәжірибе арқылы газ молекуласының жылдамдығын анықтайды.
|
|
2-5слайд
Видео көрсетілім
5-6-слайд
1
|
Сабақтың соңы
6минут
|
Бағалау: Екі жұлдыз, бір тілек
Үй тапсырмасы: Идеал газ. МКТ.
Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:
- нені білдім, нені үйрендім
- нені толық түсінбедім
- немен жұмысты жалғастыру қажет
Оқушылар өздерінің жұмысы мен сыныптастарының жұмысын белгілі бір критерийлер бойынша бағалайды
|
7-8 слайд
|
Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюдыжоспарлапотырсыз?
|
Бағалау – оқушылардыңматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?
|
Денсаулықжәнеқауіпсіздіктехникасыныңсақталуы
|
Мұғалім сабақ барысында әрбір оқушыға жеке келу арқылы қолдау көрсетеді.
|
Сабақ барысында оқушылардың өзін-өзі бағалау, өзара бағалау және мұғалімнің тарапынан кері байланыс ұсынылу әрбір этапта жүзеге асады
|
Оқушылар өлшеуіш таспа және болат шармен жұмыс жасайтын болғандықтан, тапсырма орындау алдында оқушыларға қауіпсіздік ережелері таныстырылады
|
Жалпы баға
Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?
1:
2
Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?
|
МКТ негіздері
493. Идеал газды қыздырғанда молекулалардың орташа квадраттық жылдамдығы 4 есе артса, газдың абсолюттік температурасы қалай өзгереді?
А 2 есе артады
В 4 есе артады
С 8 есе артады
D 16 есе артады
E 12 есе артады
494. өзгермейтін концентрацияда идеал газ молекулаларының орташа квадраттық жылдамдығы 3 есе артса, газдың қысымы қалай өзгереді?
А 9 есе артады
В 3 есе артады
С 3 есе кемиді
D өзгермейді
E 9 есе кемиді
497. Екі дене жылулық тепе-теңдікте болмау үшін қандай физикалық параметрлері әр түрлі болуы керек?
А қысымдары
В молекулаларының орташа квадраттық жылдамдығы
С температуралары
D денелердің көлемдері
E денелердің массалары
502. Идеал газдың молекула-кинетикалық теориясының негізгі теңдеуін көрсетіңіз?
А
В
С
D
E
508. Қандай тұжырым молекула-кинетикалық теорияның негізгі қағидаларына жатпайды?
А Заттар бөлшектерден тұрады
В Бөлшектер хаостық қозғалыста болады
СБөлшектер бір-бірімен әсерлеседі
D Молекулалардың массасы мен өлшемдері аз
E жауаптар арасында дұрысы жоқ
511. Молекулалардың қозғалысын сипаттайтын қандай шамаға қысым тікелей тәуелді?
А Молекулалардың тартылыс күшіне
В молекулалардың кинетикалық энергиясына
С молекулалардың орташа еркін жолының ұзындығына
D молекулалардың соқтығысу санына
E жауаптар арасында дұрысы жоқ
512. Газдың абсолюттік температурасын 3 есе арттырса молекулалардың орташа квадраттық жылдамдығы қалай өзгереді?
А 3 есе көбейеді
В 9 есе көбейеді
С 6есе көбейеді
D есе көбейеді
E 2 есе көбейеді
513. Температура дегеніміз не?
А молекулалардың соқтығыс саны
В заттың агрегаттық күйінің сипаттамасы
С молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының көрсеткіші
D газдың істеген жұмысының көрсеткіші
E жауаптар арасында дұрысы жоқ
530. Егер молекуласының концентрациясы 3 есе артса, орташа квадраттық жылдамдығы 3 есе азайса, газдың қысымы қалай өзгереді?
А 3есе азаяды
В 9 есе артады
С 9есе азаяды
D өзгермейді
E 4 есе артады
540. Идеал газдың ыдыс қабырғасына түсіретін қысымы деген не?
А Молекулалар мен ыдыс қабырғасының тартылу нәтижесі
В Молекулалардың бірлік ауданға түсіретін орташа күші
С Молекулалардың өзара әсерлесу күші
D Бірлік бетке берілген молекулалардың энергиясының шамасы
542. Идеал газдың орташа квадраттық жылдамдығы 4 есе артқанда температурасы қалай өзгереді?
А 2 есе азаяды
В 16 есе азаяды
С 2 есе артады
D 16 есе артады
E 4 есе азаяды
554. Бір атомды газ үшін молекулалардың орташа квадраттық жылдамдығының формуласы қандай?
А
В
С
D
E
564.Идеал газдың абсолют температурасын 3 есе арттырғанда, оның молекулаларыныңижылулық қозғалысының орташа кинетикалық энергиясы қалай өзгереді?
А 3 есе артады
В 2 есе артады
С 9 есе артады
D 3есе кемиді
E 2 есе кемиді
566. Төмендегі формулалардың қайсысы молекула кинетикалық теорияның негізгі теңдеуі болып табылады?
А
В =
С
D
E
607. Қандай температурада гелийдің молекулаларының орташа квадраттық жылдамдығы 270 С-дегі сутегі молекулаларының орташа квадраттық жылдамдығына тең болады?
А 300 К
В 540 С
С 3270 С
D 600 К
E 327 К
608. Қызған кезде абсолют температурасы 2 есе артқан идеал газдың молекулаларының жылулық қозғалысының орташа кинетикалық энергиясының өзгерісі қандай болады?
А 16 есе артады
В 4 есе артады
С 2 есе артады
D есе артады
E есе артады
611. Егер температуралары бірдей болса, онда оттегінің молекулаларының орташа квадраттық жылдамдығы сутегінің молекулаларының орташа квадраттық жылдамдығынан неше есе артық (кем)?
А 4 есе кем
В 4 есе көп
С 8 есе кем
D 8 есе артық
E 16 есе кем
628. Жылулық тепе-теңдікте тұрған кез-келген екі дененің қандай физикалық параметрлері бірдей болады?
А температуралары
В қысымдары
С молекулалардың орташа квадраттық жылдамдығы
D көлемдері
E денелердің массалары
636. Абсолюттік температурасын 3 есе арттырғанда идеал газ молекулаларының жылулық қозғалысының орташа кинетикалық энергиясы қалай өзгереді?
А 3 есе артады
В 2 есе артады
С 9 есе артады
D 4,5 есе артады
E 5 есе артады
637. Егер орташа кинетикалық энергиясы тұрақты болып идеал газ молекулаларының концентрациясын 3 есе арттырса, идеал газ қысымы қалай өзгереді?
А 9 есе артады
В 3 есе артады
С өзгермейді
D 3 есе азаяды
E 9 есе азаяды
Жауаптары:
493
|
494
|
497
|
502
|
508
|
511
|
512
|
513
|
530
|
540
|
542
|
554
|
564
|
566
|
607
|
608
|
611
|
628
|
636
|
637
|
D
|
A
|
C
|
B
|
D
|
B
|
D
|
C
|
A
|
B
|
D
|
B
|
B
|
D
|
A
|
C
|
A
|
A
|
A
|
B
|
Достарыңызбен бөлісу: |
