Осы сабақтақолжеткізілетіноқумақсаттары (оқубағдарламасынасілтеме)
10.3.4.4 -серпімді деформация кезіндегі Юнг модулін анықтау;
Сабақмақсаттары
- Созылу кезіндегі қайтымды және қайтымсыз құрылымдық өзгерістерді түсіну;
- Серіппелердің жүктемесі, ұзаруы, серпімділік шегі, Гук заңы сипаттай алу
- Механикалық кернеу, салстырмалы ұзару және Юнг модульді анықтау;
Жетістіккритерийлері
- материалдың пайдалы қасиеттерін анықтайды және түсіндіре алады (морттық, полимерлі, серпімді)
- механикалық кернеу мен салыстырмалы ұзару шамалапрын саралай алады, түсінеді
- механикалық кернеу, салыстырмалы ұзару және Юнг модуліне әсер ететін факторларды беледі.
- механикалық кернеу, салыстырмалы ұзару және Юнг модуліне байланысты есептерді шығара алады.
Құндылықтардыдарыту
Жұмыс істеу барысында өза ара ыңтымақтастық, сыйластық және акдемиялық адалдық қасиеттерін дамыту.
Пәнаралықбайланыстар
Математика, химия
Бастапқы білім
8сыныпжылулық физика
САБАҚ БАРЫСЫ
Сабақтыңжоспарланғанкезеңдері
Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет
Ресурстар
Сабақтың басы
5мин
Ой қозғау
Экрандағы суреттерді көрсету.
Проблеммалық жағдай туғызу:
«Неліктен нақты бір матеиалдардың белгілі бір мақсаттар үшін пайдаланылады?»
Көрсетілген суреттерге оралыңыз. Келесі сұрақтарды қоюы мүмкін:
1. Неліктен велосипед бөлшектері металлданжасалады? Неге оны болат, мыс немесе алтын, күміс немесе басқа металлдарданжасамайды?
2 Неліктен машина шинасы металл немесе ағаш емес, резеңке болуы керек?
3 Көпірлерді жасау үшін қандай материалдарды қолданар едіңіз? Неліктен болат және бетонды қолдану керек?
5 Сыныптағы кез келген бір нәрсені атаңыз және ол неге сондай материалдан жасалғанын түсіндіріңіз.
(мысалы: металл шкафтар - метал шкафтар берік болатындай етіп жасалады)
Осы сұрақтарды талдау арқала сабақ тақырыбына шығу және мақсаттарын айқындай.
Оқушылар келесі сабақ критерийлерін өздері айқындайды:
- материалдың пайдалы қасиеттерін анықтай және түсіндіре алау (морттық, полимерлі, серпімді)
- механикалық кернеу мен салыстырмалы ұзару шамалапрын саралай алады, түсіндіре алау
- механикалық кернеу, салыстырмалы ұзару және Юнг модуліне әсер ететін факторларды белу.
- механикалық кернеу, салыстырмалы ұзару және Юнг модуліне байланысты есептерді шығара алу.
Тақта
Кеспе қағаз 1
Сабақтыңортасы
5 мин
20 мин
8 мин
Оқушыларға жұппен механикалық кернеу, салыстырмалы ұзару және Юнг модулі жайлы қысқа мәтін беріп өздік белгі қоя отырып оқу тапсырмасын беру. Түсінбеген жерлері мен сұрақтары бойынша оқушыларға жұптарын ауыстырып бір-бірімен талдауға рұқсат беріледі. Ең соңында бүкіл кластың түсінбеген сұрақтары болса мұғаліммен бірігіпи талдау.
Берілген жұмыс параға бойынша зертханалық жұмысты топпен орындау.
Жасалған жұмыстың қорытындысын жалпылама талдау.
Симулятормен жұмыс
Студенттер жұпта жұмыс істейді және веб-сайтқа кіреді https://phet.colorado.edu/sims/html/hookes-law/latest/hookes-law_en.html
Мұғалім:
«Егер еске түсірсек, Хоукстың заңы кеңейтудің бұлақтарға қолданылатын күшке тікелей пропорционалды екендігі туралы айтады. Бірақ серіппелер бір-бірімен байланысты болса не болады? Параллельді ме? Көктемнің тұрақты болуымен не болады? Осы симуляцияны жасайық және анықтаймыз»
Теориялық материал, маркерлер
Дәптер, ноутбук
Сабақтыңсоңы
2 мин
Сабақсоңындаоқушылар рефлексия жүргізеді:
- ненібілдім, неніүйрендім
- ненітолықтүсінбедім
- немен жұмысты жалғастыру қажет
Саралау
Бағалау – қалыптастырушы бағалау, зертханалық жұмыс істеу барысында өз ара бағалау
Денсаулықжәнеқауіпсіздіктехникасыныңсақталуы
Барлық оқушылар
Молекулалық-кинетикалық теория негізінде қатты дененің, сұйықтық пен газдың үлгісін сипаттай алады
Көпшілігі:Металл, полимер және аморфты денелер мысалында кристалдық және кристалдық емес қатты заттардың құрылымын айыра алады
Кейбір оқушылар:микроскопиялық тұрғысы негізінде пайдалануын түсіндіре алады
Өзін өзі бағалау
Бірін бірі бағалау
Физика кабинетінде қауыпсіздік техника ережесін сақтау керек.
Сабақ тақырыбы:Газдардың молекула-кинетикалық теориясының негізгі қағидалары. Микроскопиялық көзқарас тұрғысынан макроскопиялық шамалар. Кристаллдық және кристаллдық емес заттар.
Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары
10.2.1.1-Газдардың молекула-кинетикалық теориясының негізгі қағидаларын білу;
10.2.1.2-Молекулалық-кинетикалық теория негізінде қатты дененің, сұйықтық пен газдың үлгісін сипаттай білу;
10.2.1.3-Металл, полимер және аморфты денелер мысалында кристалдық және кристалдық емес қатты заттардың құрылымын айыра білу;
Сабақтың
мақсаты
Барлық оқушылар: Қаттыденелер, сұйықтықтар мен газдарқұрылымыныңерекшеліктері мен қасиеттерінбіледі; МКТ негізгіережелерінбіледі;
Оқушылардың көбісі: Металл, полимер және аморфты денелер мысалында кристалдық және кристалдық емес қатты заттардың құрылымын айыра біледі; кристаллдану, балқу, конденсация, булану процесстерін түсіндіреді;
Кейбір оқушылар: Кристаллдану, балқу, конденсация, булану процесстерін МКТ негізінде түсіндіреді;
Жетістік
критерийі
Білу және түсіну
Анализ
Қатты денелер, сұйықтықтар мен газдар құрылымының ерекшеліктері мен қасиеттерін біледі;
Қатты денелер, сұйықтықтар мен газдардың қасиеттерін және оларды құрайтын бөлшектердің сипаттамаларын біледі;
Металл, полимер және аморфты денелер мысалында кристалдық және кристалдық емес қатты заттардың құрылымын айыра біледі;
Кристаллдану, балқу, конденсация, булану процесстерін МКТ негізінде түсіндіреді;
Тілдікмақсаттар
Оқушылар орындай алады:
Бөлшектің моделінің (молекула-кинетикалық) қалай есептелетінін, қалай қатты заттың балқитынын және сұйықтықтың қалай қайнайтынын ауызша түсіндіру үшін диаграмманы пайдаланады (айтужәнетыңдаудағдылары)
a) Тақтаға заттың үш күйінің бейнесін анықтау беріледі. Одан соң оқушылардан олардың қасиеттері мен құрайтын бөлшектерінің сипаттамалары сұралады.
b)Тақтаға заттың үш күйінің өзгеру диаграммасы беріледі.
(f) Жеке жұмыс.
Оқушыларға тапсырмалар белгіленуі мүмкін – қарапайым процестің ауызша түсіндірмесін дайындау және оны сыныпқа бөлшек моделдерін есепке ала отырып түсіндіру, мысалы,
• Неліктен қатты денелер мен сұйықтықтар бекітілген көлемдерге
ие?
• Неліктен газ контейнерді толтыру үшін ұлғаяды?
• Неліктен қатты заттардың балқуы үшін энергия қажет?
• Неліктен түрлі заттардың балқуы әртүрлі температурада жүреді?
• Неліктен сұйықтықтың қайнауы үшін энергия қажет?
• Неліктен сұйықты қайнату үшін қатты дененің балқуына
қарағанда көп уақыт кетеді?
• Неліктен әртүрлі заттардың қайнау нүктесі түрліше?
• Неліктен сұйықтар қайнау нүктесінен төмен буланады?
b) (I) Жеке жұмыс.
Мұзды қыздырып буға айналдыру кезіндегі температурасының уақытқа тәуелділік графигін сипаттау;
(G) Топтық жұмыс.
Зертханаға таңдалған материалдар мен қарапайым сынақ жабдықтарын орналастыру және оқушылардан топпен әрбір үлгінің физикалық қасиетін зерттей отырып 5-10 минут бақылау.(мысалы, тығыздық/сұйықтық/қаттылық/беріктік/сыртқы түрі және т.т.). үлгілер әртүрлі металдардан, шыныдан, қыштан, полиэтиленнен, каучуктен тұруы тиіс. Әрбір материал үшін үлгі әртүрлі формада (мысалы, металл сым, металл пластина, блок) ұсынылуы және кем дегенде, материалдың бір үлгісі сыну және созылуға қабілетті болуы тиіс.
(G)Топтық жұмыс.
Ұқсас материалдарды зерттеген оқушылардың тобы материалдың қасиетіне сипаттама беріп, түсіндіріп және осы қасиеттерді осы материалды жалпы пайдалануға байланыстыра отырып, постерін дайындау және түсіндіру.
(W) Сыныппен жұмыс. Видеокөрініс.
(P) Жұппен жұмыс.
Металдардың, полимерлер мен шынының/керамиканың (аморфты құрылымның) құрылымына дербес зерттеу жүргізу.
Оқушыларды жетістік критерийлері арқылы бағалау.
Осы ВВС сайты қатты денелердің, сұйықтықтар мен газдардың негізгі түсініктеріне қарапайым шолу береді:
Қатты денелердің деформациясын зерттеу. Топтық жұмыс
1-топ: Созылу кезінде резеңке және полиэтилен тәрізді полимерлердің тәртібі қызық және ұзын тізбекті молекуланың қарайпайым моделін есепке ала отырып түсінікті болуы мүмкін. Ол қарапайым экспериментпен қауіпсіз эксперимент әдістерін дамыту үшін жақсы мүмкіндік болып табылады.
2-топ: Болат серіппенің артық созылуы осындай қасиетті көрсетеді. Ол металдың пластикалық деформациясы болған кезде сызықтық тәуелділік (Гук заңы) қалай сызықтық емес болатынын көрсетеді. Оқушыларға сонымен қатар мыс сымның үзілетіндігін (пластикалық бұзылу) және үзілу алдында аққыштығын көрсетуге болады.
Қосымшаақпарат
Дифференциалды оқыту – Көбірекқолдаукөрсетуүшіннеістейсіз? Қабілетіжоғарыоқушыларғақандайміндеттер қоюды жоспарлайсыз?
Бағалау – Оқушылардыңберілгенматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексересіз?
Мұғалімдерегерресурстарсыныптарарасындабөлінсеғанабасқапәндіжүргізушімұғалімдерденконсультацияалуларықажет.Осысабақкезіндегіқызметоқушылардыңденсаулығыменқауіпсіздігінеқатертөндіреді, мысалыәйнектісындырукезінде. Бұлоқушыларүшінқатердімұқиятбағалауменнақтынұсқаудыталапетеді. Оқушыларбұлсабақкезінде АКТ саласындағы өз дағдыларын дамытпайды.
МКТ-ның негізгі қағидалары. Термодинамикалық параметрлер
Сабақбарысы
Сабақтыңжоспарланғанкезеңдері
Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет
Ресурстар
Сабақтың басы
0-2минут
2-7минут
І.Ұйымдастыру. Сынып ішіндегі тазалыққа, сынып оқушыларының сабаққа қатысымына назар аудару.
Үй тапсырмасын тексеру мақсатында оқушылар берілген кестені толтырады. Өзін-өзі бағалау жүргізіледі.
Бағалау критерийі
дескрипторлар
оқушылар…
Қатты дене, сұйық, газ күйін анықтау
Қатты дененің құрылымын біледі
Қатты дененің қасиеттерін біледі.
Қатты денеге мысалдар келтіре алады
Сұйықтардың құрылымын біледі
Сұйықтардың қасиеттерін біледі.
Сұйықтарға мысалдар келтіре алады
Газдардың құрылымын біледі
Газдардың қасиеттерін біледі.
Газдарға мысалдар келтіре алады
Қосымша 1
Сабақтың ортасы
7-9 минут
9-10 минут
9-25минут
25-30 минут
30-32 минут
32-38 минут
Оқушылар суретке қарап денедегі бөлшектердің орналасуын талқылайды. Берілген суретте қандай айырмашылық ба
Қатты денелер кристалл және кристалл емес (аморф) денелер болып екіге бөлінеді.
Оқушылармен сабақтың тақырыбы мен сабақ мақсаттарын талқылау.
Оқушылар 2 топқа бірігеді.
1-топ. Кристалл заттардың құрылысы
Берілген зат құрылымының ерекшеліктерін нақтылаңдар.
Заттың физикалық қасиеттерін қарастырыңдар.
Кристалдардың электронды микроскоптың көмегімен алынған кристалды күйдің кескіндерін қарап сипаттаңдар ( Интернет жүйесінің мүмкіндігін пайдаланыңдар).
Пайдалану салаларын анықтаңдар
2-топ. Кристалл емес қатты заттардың құрылысы
1. Берілген зат құрылымының ерекшеліктерін нақтылаңдар.
2. Заттың физикалық қасиеттерін қарастырыңдар.
3. Аморфты заттардың электронды микроскоптың көмегімен алынған кескіндеріне қарап сипаттаңдар (Интернет жүйесінің мүмкіндігін пайдаланыңдар).
4.Пайдалану салаларын анықтаңдар.
Оқушылар тақырыпты оқулықтан немесе интернет желісін қолданып талқылайды және постер қорғайды
Тапсырма 2.
1.Төменде көрсетілген заттардың қайсысына кристалдық құрылым тән:
