ІІІ.ТЕРМОДИНАМИКА І ЗАҢЫН түрлі процесстерде қолдану. Оқушылар мұғалімнен алынған ақпаратты кестеде жазады. (Түсініктеме: кестенің нысаны алдын-ала таратылады, мұғалім басқармада жұмыс істейді).
Қосымша 2.
Мұғалім әрекеті: оқушылардың жауаптарын қадағалайды.
Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:
- нені білдім, нені үйрендім
- нені толық түсінбедім
- немен жұмысты жалғастыру қажет
|
Сабақтыңсоңы
|
Үйге тапсырма:№ 2.271-2.276 (80-бет) Е.Ж-10
Ескерту:
W = толық сыныппен жұмыс жасау
G = топпен жұмыс
I = жеке жұмыс
E = оқу тәжірибелері
D = мұғаліммен демонстрация
f = қалыптастырушы бағалауға мүмкіндік беретін әрекет
Т= мұғалімнің іс- әрекеті
= қауіпсіздікті сақтау бойынша кеңес
|
Физика-10 Оқулық;
Есептер жинағы 10-сынып ;
Дидактикалық материалдар-10 сынып;
|
Саралау –оқушыларғақалайкөбірекқолдаукөрсетудіжоспарлайсыз? Қабілетіжоғарыоқушыларғақандайміндетқоюдыжоспарлапотырсыз?
|
Бағалау – оқушылардыңматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?
|
Денсаулықжәнеқауіпсіздіктехникасыныңсақталуы
|
Саралауіріктелгентапсырмалар, нақтыбіроқушыданкүтілетіннәтижелер, оқушығадербесқолдаукөрсету, оқуматериалдарыменресурстарыноқушылардыңжекеқабілеттерінесепкеалаотырыпіріктеу (Гарднердіңжиындықзияттеориясы) түріндеболуымүмкін.
Саралаууақыттыұтымдыпайдаланудыесепкеалаотырып, сабақтыңкез-келгенкезеңіндеқолданылаалады
|
Бұлбөлімдеоқушылардыңсабақбарысындаүйренгенінбағалауүшінқолданатынәдіс-тәсілдеріңіздіжазасыз
|
Денсаулықсақтаутехнологиялары.
Сергітусәттеріменбелсендііс-әрекеттүрлері.
ОсысабақтақолданылатынҚауіпсіздіктехникасыережелерініңтармақтары
|
Сабақбойыншарефлексия
Сабақмақсаттары/оқумақсаттарыдұрысқойылғанба? ОқушылардыңбарлығыОМқолжеткіздіме?
Жеткізбесе, неліктен?
Сабақтасаралаудұрысжүргізілдіме?
Сабақтыңуақыттықкезеңдерісақталдыма?
Сабақжоспарынанқандайауытқуларболды, неліктен?
|
Бұлбөлімдісабақтуралыөзпікіріңіздібілдіруүшінпайдаланыңыз. Өзсабағыңызтуралысолжақбағандаберілгенсұрақтарғажауапберіңіз.
|
|
Жалпыбаға
Сабақтыңжақсыөткенекіаспектісі (оқытутуралыда, оқутуралыдаойланыңыз)?
1:
2:
Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?
|
процесс
|
тұрақтыпараметр
|
График
|
заң
|
Физикалық мағынасы
|
Изотермиялық
|
Т=const
|
|
Q=A'
|
|
Изохоралық
|
V = const
|
|
∆U=Q
|
|
Изобаралық
|
P = const
|
|
Q=∆U+A′
или
∆U=A+Q
|
|
Адиабаталық
|
Q = const
|
|
∆U=A
|
|
Мектеп:
|
Мұғалім:
|
Қысқа мерзімді жоспар
|
Күні:
|
Сынып10
|
БөлімГаз заңдары
|
Сабақ тақырыбы
|
Адиабаталық процесс
|
Оқу мақсаты
|
10.2.2.1 –идеал газ күйінің негізгі теңдеуін қолдану және изопроцестер графигтерін ажырату.
|
Сабақ мақсаты
|
Оқушылар біледі ...
Адиабаталық өтуді сипаттауды;
Адиабаталық теңдеуді анықтауды;
Адиабаталық өту мен изотермиялық ауысу арасындағы айырмашылықты сипаттайды;
Идеал газдар үшін дәйекті изопроцестерге қатысты сызбалар кестесін
|
Жетістік критерийлері
|
Оқушылар осы мақсатқа жету үшін:
Идеал газдар үшін дәйекті изопроцестерге қатысты сызбалар кестесін сызсса
адиабатикалық өтуді сипаттайды және адиабатикалық теңдеуді анықтайды;
изопроцестерге қатысты графикалық және мәселе есептерді шешу
изопроцестер кезінде өзгеретін байланысты айнымалыларды сипаттаңыз
|
Тілдікмақсаттар
|
Оқушылар: термодинамиканың және оның байланыстарының бірінші және екінші заңдарын сауаттылықпен түсіндіре алады;
Тақырыбы бойынша арнайы лексика және терминология жүйесі, ашық, жабық, ішкі, энергия, өзгеріс, жұмыс, кіріс, шығу, оң, теріс, айырмашылық, енгізу
Диалог / жазу үшін тіркестердің пайдалы жиынтығы
Термодинамиканың Бірінші Заңында ...;
Теңдеулердің шарттары ...;
Теріс жұмыс жасағанда ...;
Қысым тұрақты болғанда ...;
Жабықтың жалпы энергиясы ...;
Ішкі қуат ... егер;
Ішкі энергияның өзгеруі ...
Термодинамиканың екінші заңы ...
|
Пәнаралықбайланыстар
|
Ағылшынлексикасы, математика, ақпараттықтехнологиялар, дизайн және технология, химия, биология
|
АКТ қолданудағдылары
|
Смарт-тақтаны, ноутбуктардыпайдалану
|
Бастапқыбілім
|
ОқушыларФизикадан 8сыныпқадейіноқығанболуыкерек. Оларжылуэнергиясы (жылу) ментемператураарасындағыайырмашылықсияқтытүсініктерментанысболуыкерек. Оқушыларқаттызаттардың, сұйықтықтардыңжәнегаздардыңатомдықнемесемолекулалыққұрылымынжәнеоныңтемпературасынжоғарылататынзаттыңбөлшектерінеәсеретуікерек. Конвекция, конвекцияжәне (ИҚ) сәулеленутерминдерібалқыту, тоңазыту, қайнату, конденсация, буланужәнеоқшаулаусияқтыбелгіліболуыкерек. ОқушыларәртүрлітермометрлерментанысболуыкерекжәнетемператураменЦельсийменКельвинніңшкаласынкездестіреді. Белгілібіржылусыйымдылығыменнақтыжасырынжылудыңанықтамаларықажет.
|
Сабақ барысы
|
Сабақтың
жоспарланған
кезеңдері
|
Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет
|
Ресурстар
|
2минут
|
(W)Мүғалімсыныптықарсыалады, оқушылардытіркеукүнінжазып, тіркеледі.
|
Смарт тақта
|
3минут
|
(W)Бастапқы іс әрекет: Оқушылар бейне көруді https://www.youtube.com/watch?v=tggKMiIuyZo&t=1s
|
Смарт тақта
|
3 minutes
|
(W)МұғалімОқумақсатыменсабақмақсаттарынтаныстырады. Оқушыларөздерініңдәптерлеріне сабақмақсаттарынжазыпшығадыжәнесақтайды.
Мұғалім тапсырма парағын оқушыларға тапсырады, соданкейінсабақбарысындатолтырылады. Соңындабір-бірінбағалайды.
|
Сабақ жоспары көрсетіледі.
|
Жаңа сабақ
мин
|
(W)Мұғалімсабақтан алдыңғымағұлматтардыескетүсіреді.Сондан кейін мұғалім оқушыларға сөздік анықтамалар парақтарын береді. Оқушылар сөздіктерді теңестіріп, жұптармен салыстырады.
Мұғалім смарт тақтаға дұрыс жауабын беріп, оқушылар бір-бірлеріне бағалайды. Мұғалім тексеріп,кері байланыс береді.
|
Ppd 4-6
Изопроцесс сөздік Domino (Мұғалім оқушылардың үлгеріміне байланысты 5 немесе одан да көп 10 немесе одан да көп анықтаманы қолдана алады )Ppd 7-8
|
5мин
|
(W)27 секунд бейнежазбаны көріңіз және анықтаманы жазыңыз.
Симулятор1
Жаттығу 1. Студенттер жұмыс парағына жауап береді.
Адиабаталықсығылукезіндегазпараметрлерініңқалайөзгеретіндігінбелгілеңіз. (Q – газғаберілгеннемесегазданалынғанжылумөлшері, p – қысым, T – температура, V – көлем)
2 бейнекөру 22 секунд
Жаттығу 2
Қайжағдайдыадиабаталықпроцессдепесептеугеболатынынкөрсетіңіз.
|
1 Бейне клип
Ppd10-11
Ppd 12-16
2 бейне клип
Ppd17-19
|
10мин
|
(D)P (V) графигіндекөрсетілгенадиабаталық процесс
Массасыөте аз поршенгеәсерететінкүштіңшамасынөзгертсек, сәйкесіншеыдыстағы газ қысымы да төмендегіформулағасәйкесөзгереді:
БұлжердегіSпоршенніңауданы.
Ыдысжылуданжақсыоқшаулайтынболғандықтан, бұл процесс адиабаталық процесс болады..
Симулятор
Қалыпты атмосфералық қысым жағдайындағы pатм = 105 Па. Көлемі V = 22 дм3 болатын ыдыста жылудан оқшауланған газ бар. Поршеньге әсер ететін күштің шамасын өзгертіп, газдың V көлемінің және Т температурасының өзгерісін бақылаңыз.
жаттығу 3
Жылуданоқшауланғантүтікте идеал газ бар. Ауданы 100 см2 поршеньменжабдықталғантүтіккеFкүштүсіріледі. Ыдыссыртындағықысымқалыптыатмосфералыққысымғаpатм = 105 Па теңболса, ыдысішіндегіқысымp = 1,5 ⋅ 105 Па-ғатең, газ көлеміV1 = 20 дм3-тен V2 = 18 дм3-ке дейінкішіреюіүшінқандаймөлшердегікүштүсірілуікерегін
Адиабаталар мен изотермалар
Адиабата мен изотерма қисықтарыбір-бірінежақынорналасқанымен, бір-біріменбеттеспейді.
3 бейне 20 секунд. 4 бейне 1 минут 12 секунд. 5 бейне 55 секунд.
Жаттығу4
Изотермиялықжәнеадиабаталықпроцестеркезінде газ көлеміекіесегеартты. Екіпроцесте де газдыңбастапқықысымы мен көлемібірдей. Қысымныңартуыжоғарыболатынпроцестібелгілеңіз
Мұғалімоқушыларғаграфикалықтапсырмаларбереді. Оқушыларкелесіекіоқушыларға процессті ауызша айтып,оқушыларбір-бірінбағалайды. Мұғалімбағалар мен ескертулердібереді.
|
Ppd20
Ppd 21-29
3,4,5 бейне клиптерді көреді.
Ppd 30-32
Ppd 32
|
8 minutes
|
(D)Оқытушыпрезентациядакейбіранықтамаларменформулалардыкөрсетеді.
Мұғалімтапсырманыорындағанкездеүлгімәселесінбередіжәнестуденттердіңжұмысынтексереді.
Қосымша есептер ертерек орындаған оқушыларға беріледі.
Бағалаукритерийлері:
Өтемықты (7-8 таңба)
Өтежақсы (5-6 балл)
Жақсы (4-5 белгі)
.
Қанағаттанарлық (3-4 балл)
|
G = топтықжұмысI = жекежұмыс
W = бүкілсыныпжұмысыE = оқушыны эксперимент
D = мұғалімніңдемонстрациясы (f) = қалыптастырушыбағалаудықолдайды
= қауіпсіздіккеңестері
|
Кері байланыс
2minutes
|
Мұғалімсұрақтарғажауапбереді:
Мұғалімоқушыларментүсіндірусұрақтарынсұрайтынсабақтыңмақсаттарынқарастырады. Оқушылартүсініктемебереді. Мұғалімәлікүнгедейінқамтылғанбарлықжұмыстартуралықысқашашолужасайдыжәнестуденттергекелесісабақтанеқамтылатынытуралыәңгімелейді
|
|
Үй тапсырмасы
|
Үй тапсырма қосымаша парағы
|
Оқытылатынсабаққакері байланыс
|
Сабақтыңжақсыөткенекіаспектісі (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралынені
білдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?
|
Мектеп:
|
Мұғалім:
|
|
Күні:
|
Сынып 10 «_»
|
Бөлім Сұйық және қатты денелер
|
Сабақтыңтақырыбы
|
Ауаныңылғалдылығы, шықнүктесі
|
Оқумақсаттары
|
10.2.4.1 - ауаныңсалыстырмалыылғалдылығынанықтау;
|
Сабақтыңмақсаты
|
абсолют және салыстырмалы ылғалдылық, шық нүктесі туралы ұғымды білу және олардың арасындағы айырмашылығын түсіну;
Ауаның ылғалдылығын анықтайтын құралдардың жұмыс істеу принциптерін сипаттай алу;
ауаныңсалыстырмалыылғалдылығынанықтау;
|
Бағалаукритерийлері
|
Оқушылар
абсолют және салыстырмалы ылғалдылық, шық нүктесі туралы ұғымға анықтама бере алады;
абсолют және салыстырмалы ылғалдылықтарды ажырата алады;
Ауаның ылғалдылығын анықтайтын құралдардың жұмыс істеу принциптерін сипаттай алады;
эксперимент жүзінде ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтай алады.
|
Тілдікмақсаттар
|
Пәндік лексика және терминология:
Ылғалдылық, ауаның абсолютті ылғалдылығы, салыстырмалы ылғалдылық, психрометр, гигрометр, шық нүктесі
Диалогқа/жазуға қажетті сөз тіркестері:
Температура мен қысымның әрбір мәніне қаныққан су буының тығыздығының мәні берілген ерекше кесте бар.
|
Пәнаралықбайланыс
|
География сабақтарында:
оқушылар жер ғарыштан көгілдір мұхиттар планетасы сияқты болып көрінетінін, оның бетінің 70% астамын су басып жатқанын біледі. Әр түрлі резервуарлардың беттерінен үздіксіз және кез келген температурада булану орын алады.Бұдан басқа, биология сабақтарда әртүрлі тірі организмдерде 50-ден 99,7% су бар, олар да буланып жатыр. Сондықтан Жердің атмосферасы әрдайым су буларын қамтиды.
|
АКТ-нықолданудағдылары
|
https://bilimland.kz/kk#lesson=10850
https://bilimland.kz/kk#lesson=10846
сайттарынан теориялық матералдарды қолдану
|
Алдыңғы білім
|
7 сыныпта жердің атмосферасын оқыған кезде оқушылар оның әртүрлі газдардың қоспасынан тұратындығын, сонымен қатар ауада су буы бар екенін, . тіпті шөлдің үстінде ауа мүлдем құрғақ болмайтынын еске түсіреді.
Физика 8-сынып: сұйықтардың молекулалық құрылысы және қасиеттері, ылғалдылық.
|
Сабақбарысы
|
Жоспарланған сабақ кезеңі
|
Сабақтағы жоспарланған іс-шаралар
|
Ресурстар
|
0-2 мин
|
(Т) Ұйымдастыру кезеңі
(W) «Ой шақыру»
Жұмбақта қандай құбылыс туралы айтылады?
Көкке шықса бұлт,
Жерге түссе шаңыт.
Қара таудың басында
Киік кетіп барады.
Қол-аяғы баурына
Тиіп кетіп барады.
Оқушылардың жауабы: Тұман.
Мұғалім:Тұман деген не?
(Тұман судың кішігірім тамшыларының жиынтығы), тұман көбінесе жазық жерлерде, жазықта, ауа-райында өте ылғалды жерлерде пайда болады.
- Бұл су, ылғал қайда болады? (ауада)
- Бүгін біздің өтететін тақырыбымыз не туралы деп ойлайсыз?
(Бүгін біз ауаның ылғалдылығы туралы әңгімелейтін боламыз.)
(W)Мақсатпен таныстыру.
Мұғалім оқушылармен бірге тақтаға сабақ жоспарын және бағалау критерилерін жазады.Сабақтың тақырыбын және мақсатын тұжырымдау
|
|
2-6мин
|
(W )Миға шабуыл
Мұғалім: Өздеріңіз білетіндей, ауа әртүрлі газдар мен белгілі бір су буларының қоспасынан тұрады. Тіпті шөлдің үстінде ауа ешқашан толық құрғақ болмайды. Ауа губка сияқты ылғалды жинақтай алады. Сіз өзіңіздің өміріңізде губка ылғал сіңіргенін көрген болуыңыз керек. Экспериментті жасайық, бірақ асықпай, сұйықтықтар мен шыны құрылғылармен жұмыс істеу кезінде нұсқауларды мұқият тыңдап, сақтық шараларын орындаңыз.
1. Губканы (сорғышты) алыңыз және оны қысыңыз. Не болды? (ештеңе)
2. Пипеткамен судың бірнеше тамшысын губкаға тамызып, қайтадан сығыңыз. Не болды? (ештеңе жоқ).
3. Губканы (сорғышты) суға салыңыз да, сәл күтіп, қайтадан сығыңыз. Сіз не көресіз? (Сығу кезінде сорғыштан су ағады немесе тамшылайды). Неліктен су тамшыланды? (суды көп сіңіреді)
4. Губканы (сорғышты) контейнерге қайтадан салып, оны сықпай, оны судан алмай екінші бетін қайта айналдырып суға салыңыз.Сіз қазір губканы көтерсеңіз не болады деп ойлайсыз? (Оқушылардың жауаптарын тыңдау).
5. Тексеріңіз. Сорғышты көтеріп, ыдыстың түбіне қарап тұрамыз. Неге губкаға қысым түсірмей ақ ,губкадан су тамшылай бастады? Бұл тәжірибені түсіндіруге тырысыңыз (Оқушылардың жауаптарын тыңдаңыз).
Екеуі де суды сақтау мағынасында ауаны губкамен салыстыруға болады. Құрғақ губка құрғақ ауаға ұқсайды. Бірнеше тамшы губканы ылғалдандыру үшін жеткіліксіз болды. Ол суды көбірек сіңірген сайын. Губка судың көп мөлшерін сақтай алмағандықтан, судың өзі тамшылай бастайды. Яғни ол қаныққан болатын. Ауадағы су буы, әдетте қанықпаған. Егер ауадағы су буы қаныққан болса, онда жер бетінде ешқашан кебу процесі жүрмеген болар еді. Шындығында да, ауадағы су буы неғұрлым қанықпаған болса, ауа соғырлым құрғақ болады.
Қандай буқаныққан бу деп аталады? (Өз сұйығымен динамикалық тепе-теңдікте болатын бу)
- «бу мен сұйықтық арасындағы динамикалық тепе-теңдік» деген не? (уақыт бірлігінде сұйықтықтан ұшып шыққан молекулалардың саны,сол уақыт ішінде оған қайта оралған молекулалардың санына тең болатын сәт)
|
|
Жаңаматериалдыигеру
6-16мин
16-25 мин
|
(W )Жаңа тақырыпты игеру.
Мұғалім әрекеті: оқушыларға bilimland.kz арқылы түсіндіреді.
Оқушы әрекеті: мұқият тыңдап, қажетті мағлұматтарды дәптерге түсіріп отырады
(W) Топтық жұмыс.Оқулықпен жұмыс. Оқушылар конденсациялық гигрометрдің жұмыс істеу принципін оқып, қысқаша айтып береді.
І топ : гигрометр
ІІ топ: психрометр
|
https://bilimland.kz/kk#lesson=10850
https://bilimland.kz/kk#lesson=10846
|
Жаңа тақырыпты бекіту
25-33 мин
|
Салыстырмалы ылғалдылығымен біз айналамыздағы ауа райының, ауаның күйін бағалауға болады.
Мұғалім: Аспаптың ылғалдылығын қалай өлшеуге болады, арнайы құрал болмаса, егер бөлме термометрі ғана бар болса?
Практикалық жұмыс
Құралдар:Зертханалық термометр, суы баркювета, бинт бөлігі.
Кабинеттегі ауаның салыстырмалы ылғалдылығын термометр арқылы анықтаңыз.
Мұны істеу үшін келесі әрекеттерді орындаңыз:
Сыныптағы ауаның температурасын өлшеп, дәптерге өлшеу нәтижелерін жазыңыз.
Құрғақ термометрдің t1 көрсетуін жазыңыздар.
Бинттердің бір бөлігін ылғалдандырып, темометрге айналдырып байлап, ылғал термометрдің көресетуін жазыңыздар. Төмен температура үшін қараңыз. Ол тоқтатылғаннан кейін оқуды жазыңыз.
Құрғақ және дымқыл (ылғал) термометрлер көрсетулерінің айырымын пайдаланып, психометрлік кестені қолданып, бөлмедегі ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтаңыз. Өлшеу нәтижелерін кестеге жазыңыздар.
Есіңізде болсын, термометр шыны болып табылады, оны күтіп-баптау керек. Тапсырманы орындағаннан кейін, термометрді қайта футлярға қоюға тырысыңыз. Температураны дәлірек анықтау үшін термометрді термометр шкаласына қарауда көз деңгейіне қойыңыз.
Қорытынды жасайық.
1. Ауада əрқашан су буы бар.
2. Мұндай жағдайларда су буының тығыздығы абсолютті ылғалдылық деп аталады
3. Температураға байланысты ауаның әртүрлі мөлшерде су буы болуы мүмкін; ауа температурасы неғұрлым жоғары болса, ауаның қанығуы үшін көбірек су буы қажет.
4. Ауа буынының су буы бар қанығу дәрежесі салыстырмалы ылғалдылық деп аталады немесе қатынасы ............
5. Егер қанықпаған ауа суыған болса, онда ол белгілі бір температурада қаныққан болады және конденсациялану басталады – шық түседі; Бұл жағдайда температура шық нүктесі деп аталады.
|
|
33-38 мин
|
Жеке жұмыс.Оқушыларға «Кестені толтыру» әдісі арқылы тапсырма беру
Құрғақ термометрдің көрсеткіші, 0С
|
Ылғал термометрдің көрсеткіші, 0С
|
Салыстырмалы ылғалдылық ᵩ, %
|
18
|
16
|
|
15
|
22
|
|
24
|
23
|
| Жұптық жұмыс.
Кестені алғашқы болып аяқтаған оқушыларға «Қапшықтағы тапсырма» арқылы кеңейтілген тапсырма беру, «ыстық орындық» әдісі арқылы қалған оқушылармен жұмыстану«Қапшықтағы тапсырма»
Құрғақ термометрдің көрсеткіші, 0С
|
Ылғал термометрдің көрсеткіші, 0С
|
Салыстырмалы ылғалдылық ᵩ, %
|
16
|
|
62
|
|
16
|
74
|
22
|
|
61
|
|
24
|
78
|
|
|
Рефлексия
38-39 мин
|
(W) Сабақ соңында оқушылар рефлексия парағын толтырады
Оқушылар үшін рефлексия сұрақтары:
- нені білдім, нені үйрендім
- нені толық түсінбедім
- немен жұмыстыжалғастыру қажет
|
|
Үй тапсырмасы:
39-40 мин
|
Үй тапсырмасын орындау үшін Edmodo пайдалану.
Тәжірибелік тапсырма: үйдегі ауаның ылғалдылығын анықтау және оның әртүрлі болуы мүмкін екендігін қарау.
|
|
Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?
|
Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?
|
Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
|
Сабақ бойынша рефлексия
Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?
Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?
Жеткізбесе, неліктен?
Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?
Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?
Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?
|
|
Жалпы баға
Бүгінгі сабағым ойдағы өтті
Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?
1:
Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?
|
Сабақжоспары 10сынып.
Ұзақмерзімдіжоспарбөлімі:10.2.С Термодинамиканегіздері
|
Мектеп:
|
Күні:
|
Мұғалімніңаты-жөні:
|
Сынып: 10
|
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
|
Сабақтақырыбы
|
Жылу қозғалтқыштары.
|
Осысабақтақолжеткізілетіноқумақсаттары (оқубағдарламасынасілтеме)
|
Жылу қозғалтқыштың жұмыс істеу принципі мен қолданылуын сипаттау;
|
Сабақмақсаттары
|
Оқушылар орындай алады:
Термодинамиканың негізгі заңдарын білу;
Жылу қозғалтқышының жұмыс жасау принципін және қолданылуын түсіндіру;
Жылу қозғалтқышының пәк формуласын қолдану.
|
Бағалаукритерийлері
|
Білу
Жылу двигателінің жұмыс істеу принципін біледі
Түсіну
Жылу двигателінің барлық түрлерін біледі.
Қолдану
ПӘК формуласын есептер шығаруда қолданады.
|
Тілдікмақсаттар
|
Пәндік сөздік қор/Пәндік лексика мен терминология:
Ішкі энергия, жылу, жұмыс
Термодинамиканың бірінші заңы
Термодинамиканыңекіншізаңы.
Диалогқа/жазуға қажетті сөз тіркестері :
Энергия ... нәтижесінде жоғалады.
Жүйеге берілген жылу.......жұмсалады.
Мәнгі қозғалтқышты жасау мүмкін емес.
|
Құндылықтардыдарыту
|
Физиканың тарихын, әртүрлі физикалық теориялардың дамуын бағалау.
|
Пәнаралықбайланыстар
|
Математика
|
АКТ қолдану дағдылары
|
Ноутбуктер, веб-сайттар, электронды калькуляторлар қолдану.
|
Бастапқы білім
|
8сынып: жылу мөлшері, меншікті жылусыйымдылық, газ жұмысы, пайдалы әсер коэффициенті.
10-сынып:температуралықшкалалар, газ заңдары, молекула-кинетикалық теория.
|
Сабақбарысы
|
Сабақтыңжоспарланғанкезеңдері
|
Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет
|
Ресурстар
|
Сабақтың басы
|
Сабақ басында мұғалім:
Сабақтың мақсаты және міндетімен таныстырады.
1.Қызығушылығын ояту.
(D) Оқушаларға бу қозғалтқышын демонстрациялайтын видео көрсетіңіз және оның жұмысы кезінде туындайтын энергияның түрленуін талқылатыңыз.
|
Буқозғалтқышы:
https://twig-bilim.kz/mindmap/1677/energy/
|
Сабақтыңортасы
|
2. Мағынаны тану
G) Оқушыларға жылу қозғалтқыштардың мысалдарын: іштен жану қозғалтқышы, жылу электростанциясы және бу машинасын т.с.с ұсыныңыз. Оларға бұл машиналардағы энергия «жоғалу» себептерін талдауды тапсырыңыз.
(T) Оқушылардан осындай нақты және идеалды қозғалтқыштардың ПӘК() үшін теңдеу жазуды сұраңыз:
және берілген формулаларды қолдануға деңгейлік есептер ұсыныңыз.
(І/f) Жылу қозғалтқыштарының ПӘК-ін есептеуге байланысты әртүрлі сұрақтарды қойыңыз.
Бекіту сұрақтары:
1.Жылу қозғалтқышы деген не?Жылу қозғалтқыштардың түрлерін ата.
2.Жылу қозғалтқыштардағы энергияның түленуіне сипаттама бер.
3.Іштен жану қозғалтқыштың негізгі бөліктерін ата.
4.Қай процесті циклдік деп атаймыз?
5.Қай цикл тура, ал қай цикл кері деп аталады?
6.Жылу қозғалтқыштың жұмыс істеу принциптері қандай?
7.Карноның идеал машинасы деген не? Ол қалай жұмыс жасайды?
8.Карно циклі деген не?
Есептер шығару:
1. Карно циклі бойынша жұмыс істеп жатқан қозғалтқыш бір циклде 735 кДж жұмыс атқарды. Қыздырғыштың температурасы 100 0С, ал салқындатқыштың температурасы 0 0С. Бір циклде қыздырғыштан алған жылу мөлшері қандай?
2. Қыздырғыштың температурасы 390 К, ал салқындатқыштың температурасы 300 К. Жұмыс денесі 1 с ішінде қыздырғыштан 6∙104 Дж жылу мөлшерін алса, онда жылу қозғалтқыштың ПӘКі мен қуаты қандай болғаны?
3. Жылу қозғалтқыштың жұмыс денесі қыздырғыштан алған әр килоджоуль энергиядан 300 Дж жұмыс жасайды. Салқындатқыштың температурасы 290 К. Қыздырғыштың температурасын және қозғалтқыштың ПӘКіп табыңдар.
4. Қыздырғыштың температурасы 800 К, ал салқындатқыштың температурасы 300 К. Қозғалтқыштың ПӘКін тап.
5. Қыздырғыштың температурасы 520 0С, ал салқындатқыштың температурасы 20 0С. Қыздырғыштан 107 Дж жылу мөлшерін алған қозғалтқыштың жұмысын тап.
6. 58 км/сағ жылдамдықпен келе жатқан мотороллердің қуаты 3,31 кВт және ПӘКі 20%. Мотороллер багінде 3,2 л бензин боса, ол сол жылдамдықпен қозғала отырып қандай жол жүре алады? (q б = 46∙106 Дж/кг; ρ б = 710 кг/м3
|
Жылу қозғалтқышының жұмыс істеу принципі:
https://www.youtube.com/watch?v=NDt2g7vsNY0
Буқозғалтқышы:
https://twig-bilim.kz/mindmap/1677/energy/
|
Сабақтың соңы
|
Үйге тапсырма:
§5.10,5.11. Жылулық қозғалтқыштар. Жылулық қозғалтқыштардың ПӘК. Есептер шығару
12-жаттығу. №8-15 , Оқулық «Физика-10»
Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:
- нені білдім, нені үйрендім
- нені толық түсінбедім
- немен жұмысты жалғастыру қажет
|
Оқулық «Физика-10»,
Есептер жинағы-10класс.
|
Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?
|
Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?
|
Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
|
Саралау іріктелген тапсырмалар, нақты бір оқушыдан күтілетін нәтижелер, оқушыға дербес қолдау көрсету, оқу материалдары мен ресурстарын оқушылардың жеке қабілеттерін есепке ала отырып іріктеу (Гарднердің жиындық зият теориясы) түрінде болуы мүмкін.
Саралау уақытты ұтымды пайдалануды есепке ала отырып, сабақтың кез-келген кезеңінде қолданыла алады
|
Бұл бөлімде оқушылардың сабақ барысында үйренгенін бағалау үшін қолданатын әдіс-тәсілдеріңізді жазасыз
|
Денсаулықсақтаутехнологиялары.
Сергітусәттеріменбелсендііс-әрекеттүрлері.
ОсысабақтақолданылатынҚауіпсіздіктехникасыережелерініңтармақтары
|
Сабақбойыншарефлексия
Сабақмақсаттары/оқумақсаттарыдұрысқойылғанба? ОқушылардыңбарлығыОМқолжеткіздіме?
Жеткізбесе, неліктен?
Сабақтасаралаудұрысжүргізілдіме?
Сабақтыңуақыттықкезеңдерісақталдыма?
Сабақжоспарынанқандайауытқуларболды, неліктен?
|
Бұлбөлімдісабақтуралыөзпікіріңіздібілдіруүшінпайдаланыңыз. Өзсабағыңызтуралысолжақбағандаберілгенсұрақтарғажауапберіңіз.
|
|
Жалпыбаға
Сабақтыңжақсыөткенекіаспектісі (оқытутуралыда, оқутуралыдаойланыңыз)?
1:
2:
Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?
|
Сабақжоспары 10сынып.
Ұзақмерзімдіжоспарбөлімі:10.2.С Термодинамиканегіздері
|
Мектеп:Қоғамдық-гуманитарлықбағытындағыжалпыбілімберетінмектеп
|
Күні:
|
Мұғалімніңаты-жөні:
|
Сынып: 10
|
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
|
Сабақтақырыбы
|
Жылу қозғалтқыштары.
|
Осысабақтақолжеткізілетіноқумақсаттары (оқубағдарламасынасілтеме)
|
Жылу қозғалтқыштың жұмыс істеу принципі мен қолданылуын сипаттау;
|
Сабақмақсаттары
|
Оқушылар орындай алады:
Термодинамиканың негізгі заңдарын білу;
Жылу қозғалтқышының жұмыс жасау принципін және қолданылуын түсіндіру;
Жылу қозғалтқышының пәк формуласын қолдану.
|
Бағалаукритерийлері
|
Білу
Жылу двигателінің жұмыс істеу принципін біледі
Түсіну
Жылу двигателінің барлық түрлерін біледі.
Қолдану
ПӘК формуласын есептер шығаруда қолданады.
|
Тілдікмақсаттар
|
Пәндік сөздік қор/Пәндік лексика мен терминология:
Ішкі энергия, жылу, жұмыс
Термодинамиканың бірінші заңы
Термодинамиканыңекіншізаңы.
Диалогқа/жазуға қажетті сөз тіркестері :
Энергия ... нәтижесінде жоғалады.
Жүйеге берілген жылу.......жұмсалады.
Мәнгі қозғалтқышты жасау мүмкін емес.
|
Құндылықтардыдарыту
|
Физиканың тарихын, әртүрлі физикалық теориялардың дамуын бағалау.
|
Пәнаралықбайланыстар
|
Математика
|
АКТ қолдану дағдылары
|
Ноутбуктер, веб-сайттар, электронды калькуляторлар қолдану.
|
Бастапқы білім
|
8сынып: жылу мөлшері, меншікті жылусыйымдылық, газ жұмысы, пайдалы әсер коэффициенті.
10-сынып:температуралықшкалалар, газ заңдары, молекула-кинетикалық теория.
|
Сабақбарысы
|
Сабақтыңжоспарланғанкезеңдері
|
Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет
|
Ресурстар
|
Сабақтың басы
|
Сабақ басында мұғалім:
Сабақтың мақсаты және міндетімен таныстырады.
1.Қызығушылығын ояту.
(D) Оқушаларға бу қозғалтқышын демонстрациялайтын видео көрсетіңіз және оның жұмысы кезінде туындайтын энергияның түрленуін талқылатыңыз.
|
Буқозғалтқышы:
https://twig-bilim.kz/mindmap/1677/energy/
|
Сабақтыңортасы
|
2. Мағынаны тану
G) Оқушыларға жылу қозғалтқыштардың мысалдарын: іштен жану қозғалтқышы, жылу электростанциясы және бу машинасын т.с.с ұсыныңыз. Оларға бұл машиналардағы энергия «жоғалу» себептерін талдауды тапсырыңыз.
(T) Оқушылардан осындай нақты және идеалды қозғалтқыштардың ПӘК() үшін теңдеу жазуды сұраңыз:
және берілген формулаларды қолдануға деңгейлік есептер ұсыныңыз.
(І/f) Жылу қозғалтқыштарының ПӘК-ін есептеуге байланысты әртүрлі сұрақтарды қойыңыз.
Бекіту сұрақтары:
1.Жылу қозғалтқышы деген не?Жылу қозғалтқыштардың түрлерін ата.
2.Жылу қозғалтқыштардағы энергияның түленуіне сипаттама бер.
3.Іштен жану қозғалтқыштың негізгі бөліктерін ата.
4.Қай процесті циклдік деп атаймыз?
5.Қай цикл тура, ал қай цикл кері деп аталады?
6.Жылу қозғалтқыштың жұмыс істеу принциптері қандай?
7.Карноның идеал машинасы деген не? Ол қалай жұмыс жасайды?
8.Карно циклі деген не?
Есептер шығару:
1. Карно циклі бойынша жұмыс істеп жатқан қозғалтқыш бір циклде 735 кДж жұмыс атқарды. Қыздырғыштың температурасы 100 0С, ал салқындатқыштың температурасы 0 0С. Бір циклде қыздырғыштан алған жылу мөлшері қандай?
2. Қыздырғыштың температурасы 390 К, ал салқындатқыштың температурасы 300 К. Жұмыс денесі 1 с ішінде қыздырғыштан 6∙104 Дж жылу мөлшерін алса, онда жылу қозғалтқыштың ПӘКі мен қуаты қандай болғаны?
3. Жылу қозғалтқыштың жұмыс денесі қыздырғыштан алған әр килоджоуль энергиядан 300 Дж жұмыс жасайды. Салқындатқыштың температурасы 290 К. Қыздырғыштың температурасын және қозғалтқыштың ПӘКіп табыңдар.
4. Қыздырғыштың температурасы 800 К, ал салқындатқыштың температурасы 300 К. Қозғалтқыштың ПӘКін тап.
5. Қыздырғыштың температурасы 520 0С, ал салқындатқыштың температурасы 20 0С. Қыздырғыштан 107 Дж жылу мөлшерін алған қозғалтқыштың жұмысын тап.
6. 58 км/сағ жылдамдықпен келе жатқан мотороллердің қуаты 3,31 кВт және ПӘКі 20%. Мотороллер багінде 3,2 л бензин боса, ол сол жылдамдықпен қозғала отырып қандай жол жүре алады? (q б = 46∙106 Дж/кг; ρ б = 710 кг/м3
|
Жылу қозғалтқышының жұмыс істеу принципі:
https://www.youtube.com/watch?v=NDt2g7vsNY0
Буқозғалтқышы:
https://twig-bilim.kz/mindmap/1677/energy/
|
Сабақтың соңы
|
Үйге тапсырма:
§5.10,5.11. Жылулық қозғалтқыштар. Жылулық қозғалтқыштардың ПӘК. Есептер шығару
12-жаттығу. №8-15 , Оқулық «Физика-10»
Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:
- нені білдім, нені үйрендім
- нені толық түсінбедім
- немен жұмысты жалғастыру қажет
|
Оқулық «Физика-10»,
Есептер жинағы-10класс.
|
Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?
|
Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?
|
Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
|
Саралау іріктелген тапсырмалар, нақты бір оқушыдан күтілетін нәтижелер, оқушыға дербес қолдау көрсету, оқу материалдары мен ресурстарын оқушылардың жеке қабілеттерін есепке ала отырып іріктеу (Гарднердің жиындық зият теориясы) түрінде болуы мүмкін.
Саралау уақытты ұтымды пайдалануды есепке ала отырып, сабақтың кез-келген кезеңінде қолданыла алады
|
Бұл бөлімде оқушылардың сабақ барысында үйренгенін бағалау үшін қолданатын әдіс-тәсілдеріңізді жазасыз
|
Денсаулықсақтаутехнологиялары.
Сергітусәттеріменбелсендііс-әрекеттүрлері.
ОсысабақтақолданылатынҚауіпсіздіктехникасыережелерініңтармақтары
|
Сабақбойыншарефлексия
Сабақмақсаттары/оқумақсаттарыдұрысқойылғанба? ОқушылардыңбарлығыОМқолжеткіздіме?
Жеткізбесе, неліктен?
Сабақтасаралаудұрысжүргізілдіме?
Сабақтыңуақыттықкезеңдерісақталдыма?
Сабақжоспарынанқандайауытқуларболды, неліктен?
|
Бұлбөлімдісабақтуралыөзпікіріңіздібілдіруүшінпайдаланыңыз. Өзсабағыңызтуралысолжақбағандаберілгенсұрақтарғажауапберіңіз.
|
|
Жалпыбаға
Сабақтыңжақсыөткенекіаспектісі (оқытутуралыда, оқутуралыдаойланыңыз)?
1:
2:
Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?
|
Cабақ/Lesson
Ұзақмерзімдіжоспарбөлімі:
Сұйықжәнеқаттыденелер
|
Мектеп: ХББ НЗМПетропавл қаласы
|
Күні:
|
Мұғалімнің аты-жөні: Касленкина Н.Е., Крючков В.Н., Rori Bua Ian
|
Сынып: 10
|
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
|
|
Сабақтақырыбы:
|
Сұйықтың беткі қабатының қасиеттері. Жұғу, капилярлық құбылыстар.
|
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме):
|
10.3.4.2 Сұйықтардағы беттік керілу коэффициентін әртүрлі тәсілдер арқылы анықтау
|
Бағалау критерийлері
|
Оқушылар:
Сұйықтың беткі қабатының қасиеттерін атайды;
Капиллярлық құбылыстардың не екендігін түсінеді;
Беттік керілу бойынша тәжірибелер жүргізеді.
|
Тілдікмақсаттар
|
Студенттер:/Studentscan:
Сұйықтың беткі қабаты, капиллярлар, дымқылдау, беттік керілу коэффициенті.
Диалог үшін пайдалы баянды сөйлемдер:
Беттік керілу құбылысы деп...
Беттік керілу құбылысын ... бақылауға болады
Беттік керілу ... сипатталады
|
Құндылықтарды дарыту
(жаһандық азаматтықтың маңызды белгілері) (АЖ)
|
Құндылықтарды дарыту арқылы оқушылардың бойында ұйымшылдық, ынтымақтастық, құрмет сезімдерін сіңіру. Мысалы топтық және жұптық жұмыстар барысында оқушылар арасында жауапкершілік және сыйластық тәрбиелері қалыптасады.
Нәтижелі қарым-қатынас дағдысын дамыту ,сыныптастарының көзқарастық пікірлеріне сыйластықпен қарау,функционалдық сауатылықты дамыту, өз біліміне деген жауапкершілік пен өзбетімен оқу дағдысын арттыру
АЖ білімі мен түсінігі: ұжымдық істеріне, әрекеттеріне жауапкершілік
АЖ бағалау:қоршаған ортаға деген дұрыс көзқарас, ұжымдық іс-әрекетке жеке жауапкершілік
АЖ дағды:диалог құра білу,басқалардың пікіріне сыйластықпен қарау
Тақырыптың шешуші сәттерін жұптық және топтық талқылау кезіндегі құндылықтарды дарыту
|
Пәнаралықбайланыстар
|
Химия пәнімен байланыс
|
АКТ қолдану дағдылары
|
Презентация PowerPoint
Рандомдық доңғалақ:
https://castlots.org/razdelit-na-gruppy/https://www.jamestease.co.uk/team-generator/
|
Бастапқы білім
|
Заттың ішкі құрылысы, сұйықтар.
|
Сабақбарысы
|
Сабақтыңжоспарланғанкезеңдері
|
Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет
|
Ресурстар
|
сабақ
|
Сабақтың басы
1 мин
|
Мұғалім мен оқушылардың өзара сәлемдесуі (алдымен мұғалім кезекпен оқушылардың саусақтарына өзінің сәйкес саусақтарын тигізеді, бас бармақтан бастап:
әрқашан (басбармақты тигізіп);
және әр нәрседе (указательными);
үлкен (средними);
жетістік (безымянными);
тілеймін (мизинцами);
Сәлеметсіздер ме! (толық алақанмен жанасу)
Әрі қара жұпта оқушылар дәл солай қайталайды.
Осылайша сыныпта бірлесе жұмыс істеу үшін жағымды орта туындайды.
Мұғалім сұрақ-жауап арқылы білімдерін актуалдауды ұсынады:
Заттың газ түрінен сұйық күйге ауысу процессі қалай аталады?
Кері процесс қалай аталады?
Сұйықтардың булану жылдамдығы қандай факторларға тәуелді?
Қаныққан бу дегеніміз не?
Қаныққан будың қысымы неліктен көлемге тәуелді емес?
Қанықпаған бу дегеніміз не?
Критикалық температура деп нені атайды?
Қайнау деп қандай процесті айтамыз?
Неліктен қайнау кезінде температура тұрақты болып қалады?
Қайнау температурасы сұйық бетіндегі ауа қысымына қалай тәуелді?
Мұғалім осылай оқушыларды жаңа тақырыпқа бағыттайды. Оқушылармен сабақ мақсаттары мен жетістік критерийлерін талдайды.
Сабақтың тақырыбы:
Сабақтың оқу мақсаты:
Сұйықтардағы беттік керілу коэффициентін әртүрлі тәсілдер арқылы анықтау
Бағалау критерийлері:
Оқушылар:
Сұйықтың беткі қабатының қасиеттерін атайды;
Капиллярлық құбылыстардың не екендігін түсінеді;
Беттік керілу бойынша тәжірибелер жүргізеді.
|
Слайд 1
Слайд 2-11
Слайд 12-15
|
Сабақтың ортасы
1мин
5 мин
10 мин
20 мин
|
Мұғалім рандомдық доңғалақ арқылы 2 топқа бөлінуді ұсынады https://castlots.org/razdelit-na-gruppy/ (немесе келесі сілтемені қолдануға болады https://www.jamestease.co.uk/team-generator/ )
Содан кейін оқушылар топтарда отырып, мұғалім әр топқа тапсырма береді:
1 топ:
1. «Беттік керілу» мақаласымен танысу.
2. Сұрақтарға жауап беру:
Беттік керілу деп қандай құбылысты атайды?
Беттік керілу құбылысын қайда бақылауға болады?
Беттік керілу қандай шамалармен сипатталады?
3. Тәжірибе орындау:
«Өмірлік жағдайларда сұйықтар пішінін зерттеу».
Құрал-жабдықтар: алюминий, мыс, шыны, парафинпластинкалар; күнбағыс және зәйтүн майы; судағы спирт ерітіндісі, сым, шприц немесе шыны түтік.
2 топ:
1. «Капиллярлық құбылыстар» мақаласымен танысу.
2. Сұрақтарға жауап беру:
Капиллярлық құбылыстар дегеніміз не?
Капиллярлық құбылыстарды қайда бақылауға болады? Капиллярлық құбылыстарқандай шамалармен сипатталады?Какими величинами характеризуются капиллярные явления?
3. Тәжірибе орындау: «Сұйықтың көтерілу биіктігінің капилляр диаметрі мен сұйық тегіне тәуелділігін зерттеу».
Құрал-жабдықтар: әртүрлі диаметрлі шыны түтіктер, су, сызғыш, тікбұрышты пішінді мөлдір ыдыс.
Тапсырмаларды орындаған соң, әр топ басқаларға орындалға жұсытары бойынш есеп береді. Екінші топ сұрақтар қояды және қажетті мәліметтерді дәптеріне жазады.
Зертханалық жұмыс орындау
Зертханалық жұмыс СҰЙЫҚТЫҢ БЕТТІК КЕРІЛУ КОЭФФИЦИЕНТІН ӨЛШЕУ»
Жұмыс мақсаты: беттік керілу құбылысын зерттеу; тәжірибе түрінде судың беттік керілу коэффициентін тұзақ және тамшы үзілу тәсілі арқылы анықтау.
Құрал-жабдықтар:ДПН типті динамометр; фронталды жұмыс үшін штатив; дистилденген су; миллиметрлік бөліктері бар 30 см өлшегіш сызғыш.
Мазмұны мен жұмысты орындау тәсілі
Тепе-теңдік күйінде сұйықтың еркін беті минимумға ұмтылады.
1-сурет
Жұқа L қабат пайда болу кезінде (1-сурет) сұйық беті шегі бойымен беттік керілу күші F әсер етеді
F=2 σl
(1)
мұндағы σ-беттік керілу; 2 көбейткішінің болу себебі, қабаттың екі беті бар.
Осыдан
(2)
Беттік керілу күші модуліFДПН типті сезгіш динамометрмен, ал сым тұзағы еніне тең қабат енінөлшегіш сызғышпен өлшейді. ДПН типті динамометр (2-сурет) ашық қысқышы 7бар түзу ұшты өлшегіш серіппе 5 бар корпустан 3.Қысқыш тұзақты 8динамометрдің өлшегіш серіппесімен жалғау үшін қажет. Өлшегіш серіппе шкаласында мәндерді өлшеу үшін стрелка 6 бар. Зерттелетін сұйық шыны ыдысқа 9 құйылады.
 
2-сурет
Беттік керілуді өлшеу үшін сым тұзақты сұйыққа толықтай батырады, содан соң, баяу сұйықтан шығарады. Сол кезде тұзақта қабат пайда болады. Динамометр серіппесінің серпімділік күші модулі бойынша беттік керілу F күшіне теңескен кезде, қабат жарылады.
Беттік керілудің күштік сипаттамасы: сұйықтың беттік керілу коэффициенті σ сандық мәні бойынша фазалар бөлігі сызығы ұзынды бірлігіне әсер ететін күшке тең. Сұйықтың бетінің ауданы кішірейтуге ұмтылу қасиеті сұйықтың аз көлемі шарға жақын пішінді қабылдайды. Бұл жағдайда тамшыға әсер ететін ауырлық күші аз және тамшы пішіні беттік энергиямен анықталады. Салмақсыздық күйінде тамшылардың шартәрізді пішіні осымен түсіндіріледі. 2-суретте үзілу кезіндегі су тамшысы бейнеленген.
Сурет 2.
Тамшы үзілер алдында радиусы түтік радиусынан кіші мойынша пайда болады. Бұл мойынша айналасында жоғары бағытталған Fσ беттік керілу күші әсер етеді, үзілер мезетте ауырлық күшіне тең. Егер мойынша радиусы r = R, онда Fσ =2πRσ = m1g, мұндағы m1- сұйықтың бір тамшысының массасы. Сұйықтың бір тамшысының массасын біле отырып, σанықтауға болады: σ = m1g/2πR.
Штатифте краны бар жіңішке түтік (пипетка) сумен толтырылып, орнатылған. Түтік ұшының радиусы R= 0.7 мм. Сонымен қатар тамшыларды жинауға арнлаған ыдыс және электронды таразы бар.
Жұмыс орындау тәртібі
Тапсырма 1. Тұзақ үзілуі әдісі арқылы судың беттік керілуін өлшеу
ДПН динамометрі құрылысын зерттеңдер.
Өлшеу жүргізуге құралды дайындаңдар. Ол үшін ашық ашық қысқышқа 7 тұзақты 8 іліңдер (2-суретті). Орнатқыш винтті 1 ұстап тұрып, жапқыш винтті 2 бұрыңдар. Стақанды бұрып 4 және винттің 1 басын басып, динамометр стрелкасын шкаланың нөлдік бөлігіне қойыңдар. Тоқтақыш винтті бұрыңдар.
Ыдысқа9 дистилденген су құйыңдар және оны тіреуішке 10орнатыңдар. Ұстағыш винтін 11 бұрып, тұзақ суға толық бататындай етіп, ыдысты көтеріңдер.
Суы ба ыдысты баяу түсіріңдер. Ол үшін ұстағыш винтін 11 тұзақтан созылған сұйық үзілгенше дейін бұраңдар. Динамометр шкаласы арқылы қабаттың үзілу күшін байқаңдар.
Беттік керілуді формула (2) арқылы есептеңдер.
Өлшеулерді үш рет қайталаңдар. Беттік керілудің орташа мәнін есептеңдер.
Тәжірибе реті
|
F/ Н
|
l /м
|
/ Н/м
|
орт/ Н/м
|
1
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
3
|
|
|
|
Тапсырма 2.Тамшыларды үзу тәсілі арқылы судың беттік керілу коэффициентін анықтау
Тамшыны жинауға арналаған бос ыдысты электронды таразы арқылы массасын өлшеңдер; алынған масса m0 мәнін 1-кестеге жазыңдар(ыдыста су болмағандығына көз жеткізіңдер).
Кранды ашу арқылы, сұйықтың ағуы кезінде (басқа ыдысқа) жеке тамшылар үзілуініне қол жеткізіңдер.
Тамшына жинауға арналған ыдысты қойып, оған N тамшы тамызыңдар. Су тамшылар бір-бірімен бірігіп ақпауы қажет. Тамшылар саны кестеде берілген (өзгертуге болады).
Электронды таразыда массасы m суы бар ыдысты өлшеңдер. Мәнін кестеге жазыңдар.
Өлшеген соң, суды төгіп тастау, ыдысты құрғату қажет.
2-5 пунктерін берілген N мәні үшін орындаңдар.
Кесте
Өлшеу реті
|
Тамшылар саны
N
|
Бос ыдыс массасы m0, г
|
Суы бар ыдыс массасы
m, г
|
N су тамшысының массасы
mN, г
|
Бір тамшының массасы
m1, г
|
σ
Н/м
|
1
|
20
|
|
|
|
|
|
2
|
30
|
|
|
|
|
|
3
|
40
|
|
|
|
|
|
4
|
45
|
|
|
|
|
|
5
|
50
|
|
|
|
|
|
Өлшеу нәтижелерін сараптау.
1. Әр N (тамшы саны) үшін Nтамшылар массасын табыңдар. Ол үшін суы бар ыдыс масссасынан бос ыдыс массасын азацту қажет: mN =m - m0. Мәндерді кестеге жазыңдар.
2. Әр N үшін бір тамшы массасын есептеңдер: m1 = mN/N. Мәндерді кестеге жазыңдар.
3. Үзілер алдындағы тамшы мойнының шеңбер ұзындығына L=2πR тең фазалар бөлігі шекарасының ұзындығын есептеңдер. Мойын радиусы r түтіктің ұшының ішкі радиусына тең деп есептейміз R = 0,7мм.
4. Формула бойынша әр жағдай үшін сұйықтың беттік керілу коэффициентін σ есептеңдер. Есептеулерді ХБЖ-да жүргізіңдер. Мәндерді кестеге жазыңдар.
5. σорт орташа мәнін анықтаңдар.
Бақылау сұрақтары
Сұйықтың беттік керілуі дегеніміз не?
Неліктен (2) формулада 2 көбейткіші бар?
Судың беттік керілу күші модулін өлшеу неліктен түзусызықты бөлікпен емес, П-типті пішінге ие тұзақ арқылы өткізілді?
Беттіккерілукоэффициентіқандайфакторларғатәуелді?
Беттік-белсендізаттардеген не? Олардың қолданылуына мысалдар келтіріңдер.
Неліктен сыртқы күштер әсер етпегенде, сұйық тамшысының пішіні сфера тәрізді? Түсіндіріңдер.
Капиллярлық құбылыстар деген не? Жұғу кезінде капиллярлардағы сұйық деңгейінің көтерілу құбылысын түсіндіріңдер. Көтерілу биіктігі немен анықталады?
|
Слайд 16
1-топқа арналған карточкалар
2-топқа арналған карточкалар
|
Сабақтың соңы
3 мин
|
Өз бетімен жұмыс барысында не оқып- үйренгендері бойынша бірін-бірі толықтырады.
Рефлекия. Бағалау критерийлері (талдау)
Мұғалім сынпқа сұрақ қояды:
«Қандай қиындықтар болды? Әлі де нені қабылдау қиын?»
Қиындықтарға байланысты мұғалім үй жұмысын анықтайды.
Егер барлығы түсінікті болса, дәптер бойынша өткен тақырыпты қайталау жеткілікті.
Егер материалды түсінуде қиындықтар болса, қосымша ақпарат реітнде оқулыққа жүгінуді ұсынады.
|
Слайд 17
|
Сабақ соңы
2 минут
Үй жұмысы
|
Рефлексия. Бағалау критерийлері (оқу мақсаттарын талдау).
Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды:
«Сабақ барысында қандай қиындықтар туындады?Біз үшін әлі нені түсіну қиын?»
Қиындықтарды талдау.
Қиындықтарға байланысты мұғалім үй жұмысын анықтайды.
Егер барлығы түсінікті болса, дәптер бойынша өткен тақырыпты қайталау жеткілікті.
Егер материалды түсінуде қиындықтар болса, қосымша ақпарат реітнде оқулыққа жүгінуді ұсынады.
|
28-29 слайд
|
Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?
|
Бағалау – оқушылардыңматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?
|
Денсаулықжәнеқауіпсіздіктехникасыныңсақталуы
|
Барлық оқушылар:
Көпшілік оқушылар:
Кейбір оқушылар:
|
-сұрақ-жауап арқылы бағалау;
-екі жұлдыз – бір тілек арқылы топтық жұмысты бағалау;
-өзара бағалау.
|
Мектептегі қауіпсіздік техника ережелерінің түсіндірме жұмыстарын жүргізу;
|
Сабақбойынша рефлексия
Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қолжеткізді ме?
Жеткізбесе, неліктен?
Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?
Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?
Сабақжоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?
|
Бұлбөлімдісабақтуралыөзпікіріңіздібілдіруүшінпайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
|
Қойылған мақсаттар шынайы, оқушылар бұл тақырыпты 7 және8-ысыптарда апалық түрде оқыған, сондықтан оларда тақырыпты меңгеру ойынша қиындықтар туындаған жоқ, нәтижесіде ОМ –на жетті.
Дифференциация дұрыс жүрді, әр оқушыға жекеше назар аударылды (қажет еткен оқушыға )
Сабақтың мерзімдік бөлімдері ұсталған, жоспардан ауытқулар болған жоқ. Жоспраланған барлық әрекеттер іске асырылды.
|
Жалпыбаға
Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?
|
W = толық сыныппен жұмыс
G = топтық жұмыс
I = өздік жұмыс
E =оқушы тәжірибесі
D = мұғалімнің көрсетілімі
f = формативтік бағалау
= қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқаулар
Ұзақмерзімдіжоспарбөлімі:
10.2 D Заттардың фазалық күйлері.
|
Мектеп: Павлодарқаласындағы ХББ НЗМ
Мұғалімніңаты-жөні:Каратаева НК
|
Күні:
|
Сынып: 10
|
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
|
Сабақтақырыбы
|
Қатты денелердің механикалық қасиеттері
|
Осы сабақтақолжеткізілетіноқумақсаттары (оқубағдарламасынасілтеме)
|
Түрлі қатты денелер мысалында кристалл және аморф денелердің құрылымын ажырату;
|
Сабақмақсаттары
|
Металл, полимер және аморфты денелер мысалында кристалдық және кристалдық емес қатты заттардың құрылымын айыра алады;
|
Жетістіккритерийлері
|
-Қаттызаттардыңмолекулалыққұрылымыныңерекшеліктері мен қасиеттерінбіледі.
- Сұйықтықтардыңмолекулалыққұрылымыныңерекшеліктері мен қасиеттерінбіледі.
- Газдардыңмолекулалыққұрылымыныңерекшеліктері мен қасиеттерінбіледі.
|
Тілдікмақсаттар
|
Бөлшектіңмоделінің (молекула-кинетикалық) қалайесептелетінін, қалайқаттызаттыңбалқитынынжәнесұйықтықтыңқалайқайнайтынынауызшатүсіндіруүшіндиаграмманыпайдаланады (айтужәнетыңдаудағдылары)
Пәндік сөздік қор/Пәндік лексика мен терминология:
бөлшектің (кинетикалық) моделі, қаттызаттар, сұйықтықтар, газдар, микроскопиялық макроскопиялық жылу энергиясы кинетикалық энергия жылукездейсоқ, ретсіз вибрация байланыс балқыту қайнау
Диалогқа/жазуға қажетті сөз тіркестері:
Қыздыру... бөлшектердің кинетикалық энергиясын арттырады.
Бөлшектер ретсіз қозғалады.
Қатты және сұйық заттың арасындағы айырмашылық... болып табылады.
Сұйық және газ тәрізді заттың арасындағы айырмашылық ... болып табылады.
|
Құндылықтардыдарыту
|
Жұмыс істеу барысында өза ара ыңтымақтастық, сыйластық және акдемиялық адалдық қасиеттерін дамыту.
|
Пәнаралықбайланыстар
|
Математика, химия
|
АКТ қолдану дағдылары
|
АКТ-ныңкөмегіменкөріпесте сақтау дағдыларыдамыйды және ізденіс жұмысында пайдаланады
|
Бастапқы білім
|
8сыныпжылулық физика
|
САБАҚ БАРЫСЫ
|
Сабақтыңжоспарланғанкезеңдері
|
Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет
|
Ресурстар
|
Сабақтың басы
2 мин
6мин
|
Оқушыларды түгендеу.
Үй жұмысын тексеру
Қатты денелердің, сұйықтықтар мен газдардың негізгі қасиеттерін кинетикалық моделі арқылы түсіндіру үшін оқушыларға жұппен жасауға сәйкестіндіру тапсырмасы беріледі, талқыланады.
Бекіту мақсатында жұппен қарапайым процестің ауызша түсіндірмесін дайындау және оны сыныпқа бөлшек моделдерін есепке ала отырып түсіндіру беруге келесі сұрақтар беріледі:
Неліктен қатты заттардың балқуы үшін энергия қажет?
Неліктен сұйықтықтың қайнауы үшін энергия қажет?
Неліктен сұйықтар қайнау нүктесінен төмен буланады?
Неліктен қатты денелер мен сұйықтар көлемін сақтайды?
Неліктен газ берілген контейнердің барлық көлемін алады?
Егер шприцтің поршенін ығыстырса неліктен қысым артады?
|
Тақта
Кеспе қағаз 1
|
Сабақтыңортасы
4 мин
20 мин
5мин
|
Үстелдегі полимер, қатты денелер және аморфты денелерді классификация жасауға бағыттау. Оларды ортақ қасиет бойынша жинақтау тапсырмасы беріледі. Неліктен оларды солай жинақтағандарын сұрау. Талқылау
Осы берсы берілген суреттер бойынша топқа бөлу. Оқушыларға топпен презентация немесе постер жасау тапсырмасы беріледі.
Қызыл карточка- 1 топ- қатты кристалды дене
Жасыл карточка- 2 топ- полимер
Сары карточка - 3 топ – аморфты қатты дене
Тапсырма:
Презентацияны дайындауға 10 минут беріледі, слайд саны 3-тен аспау керек, баяндама 4 мин.
Макроскопиялық параметрлері бойынша денелердің қасиеттерін түсіндірініздер (қатаңдық, қаттылық , беріктік, сыртқы түрі
Электрондық микроскоптағы онлайн бейнесі арқылымакроскопиялық параметрлердің микроскопиялық құрылыммен байланыстырып, түсіндіріңіз.
Қасиеттері бойынша материалды қайда пайдалануға болатынын түсіндіріңіздер
Оқушылар сыныпқа баяндайды, сағат тілімен бірін бірі бағалайды, және топта әр оқушының үлесі бағаланады
Сабақтын ортасында жасаған классификацияларынын дұрыстығын талқылау
Сәйкестендәру тапсырмасын орындау.
|
Металдар, шыны, қыштан, полиэтиленн, каучук
Қағаз, маркерлер
Кеспе қағаз
|
Сабақтыңсоңы
3 мин
|
Сабақсоңындаоқушылар рефлексия жүргізеді:
- ненібілдім, неніүйрендім
- ненітолықтүсінбедім
- немен жұмысты жалғастыру қажет
|
|
Саралау
|
Бағалау – қалыптастырушы бағалау, зертханалық жұмыс істеу барысында өз ара бағалау
|
Денсаулықжәнеқауіпсіздіктехникасыныңсақталуы
|
Барлық оқушылар
Молекулалық-кинетикалық теория негізінде қатты дененің, сұйықтық пен газдың үлгісін сипаттай алады
Көпшілігі:Металл, полимер және аморфты денелер мысалында кристалдық және кристалдық емес қатты заттардың құрылымын айыра алады
Кейбір оқушылар:микроскопиялық тұрғысы негізінде пайдалануын түсіндіре алады
|
Өзін өзі бағалау
Бірін бірі бағалау
|
Физика кабинетінде қауыпсіздік техника ережесін сақтау керек.
|
Сабақбойынша рефлексия
Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттарыдұрысқойылғанба?
Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?
Жеткізбесе, неліктен?
Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?
Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?
Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?
|
Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
|
|
Жалпы баға
Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?
|
Достарыңызбен бөлісу: |
