Қазақ тілі
|
Сынып 6 «А»
|
19.01.2016ж
|
Сабақтың атауы
|
Сабақты және салт етістіктер
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Такта,флипчарт,оқулық, сұрақтарға жауап беру, салыстыру, постер салу, дәптермен жұмыс,рефлексия жасау
|
Жалпымақсаттар
|
а) білімділік: оқушыларға етістіктердің мағынасына қарай сабақты етістік пен салт етістіктер болып бөлінетіндігі жайлы толық мәлімет беру.
ә) дамытушылық: ой - өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, сауаттылыққа баулу, олардың ой - пікірін қалыптастыру.
б) тәрбиелік: елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ.
Сабақтың әдісі: СТО стратегиялары. Венн диаграммасы
Пәнаралық байланыс: әдебиет.
Сабақтың көрнекілігі: кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар, семантикалық карта.
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
Оқушыларға психологиялық ахуал туғызу
|
«Қара жорға » биін билету арқылы сыныпта психоло-гиялық ахуалды қалыптастыру
|
Ортаға шығып «Қара жорға» биін билеу арқылы көңіл күйлерін көтеру
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Үй тапсырмасы жазылған дәптерлерін тексеру
|
Мағынаны тану
|
Асылды қайрақ ұштайды.
Ақылды білім ұштайды.
Нені қайрақ ұштайды?
Нені білім ұштайды?
Ақылды, асылды қай септікте тұр?
Берілген мақал жолдарындағы етістіктің /ұштайды/ алдына келген (асылды, ақылды) сөздердің табыс септігінде тұрғанын байқадыңдар ма?
Етістіктер мағынасына қарай сабақты етістік және салт етістік болып екіге бөлінеді. Мағынасы жағынан тура объектіні, табыс септіктегі сөзді қажет етіп тұратын етістіктер сабақты етістіктер деп аталады. Сабақты етістіктер кімді? нені? (кейде табыс септіктің жасырын түрі — не?) деген сұрақтарға жауап беретін табыс септіктегі сөзбен байланысады. Мысалы: Сөзді сен баста. Бүл сөйлемдегі баста деген етістік сөз деген сөздің табыс септікте тұруын талап етіп тұр. Кейде ондай сөздер табыс септіктің жасырын түрінде тұруы да мүмкін. Ондайда екі сөздің (табыс септікті сөз бен етістіктің) арасына басқа сөз келтіріп қолданып көру керек. Мысалы: Өлең айт — өлеңді айт, т. б. сонда табыс септігі айқын байқалады. Кейде тура объект мәнін білдіріп тұратын табыс септіктегі сөз сөйлемде қолданылмауы да мүмкін. Ондайда етістіктен сұрақ қою керек. Етістіктен кімді? нені? деген сұрақ қоюға болса, онда ол — сабақты етістік. Мысалы: айт, көр, оқы, т. б. етістіктерден кімді? (нені?) айт? деп сұрақ қоюға болады. Мыс: Мен өз елімді сүйемін. Не істеймін – сүйемін етістік. кім сүйтін? Мен - бастауыш. Кімді сүйемін? Елімді – толықтауыш. Қай елді сүйемін? өз – анықтауыш.
Бұл сөйлемдегі сүйемін - сабақты етістік. Отанымды қорғаймын.
Мағынасы жағынан тура объектіні — табыс септіктегі сөзді қажет етпейтін етістіктер салт етістіктер деп аталады. Салт етістіктер барыс, жатыс, шығыс, көмектес септіктегі сөздермен тіркесе беруі мүмкін, бірақ табыс септіктегі сөзбен байланыспайды. Мысалы: қаладан қайт немесе түсінде келді, т. б. болып қолданылса да, нені (ауылды, т. б.) қайт, нені түсінде, т. б.) келді деп айтуға болмайды. Сондықтан да бұлар — салт етістіктер.
Кейбір етіс жұрнақтары салт етістіктерді сабақты етістіктерге немесе сабақты етістіктерді салт етістіктерге айналдыру қызметін атқарады. Мысалы: өзгелік етіс жұрнақтары: - ғыз, - гіз, - қыз, - кіз, - дыр, - дір, - тыр, - тір, - ыр, - ір, - р, - т салт етістікке жалғанса, оны сабақты етістікке айналдырады: шам сөнді — шамды сөндірді, т. б. ал ырықсыз (кейде өздік) етіс жұрнақтары сабақты етістікке жалғанып, оны салт етістікке айналдырады: әңгімені айтты — әңгіме айтылды, т. б.
Досыма (кімге?) бардым, төрде (қайда?) жатыр, мектептен (қайдан) шықтым, анаммен (кіммен?) сырластым.
А. с. кітап, анасы, әкем.
І. с. кітаптың, анасының, әкемнің.
Б. с. кітапқа, анасына, әкеме.
Т. с. кітапты, анасын, әкемді.
Ж. с. кітапта, анасында, әкемде.
Ш. с. кітаптан, анасынан, әкемнен.
К. с. кітаппен, анасымен, әкеммен.
Сабақты етістік Салт етістік
Кітап оқы /нені т. с жал жасырын күйде тұр/
Гүлді жұлма
Малды суар
Мақаланы жаз Досыма бардым /барыс септігі/
Төрде жатыр /жатыс септігі/
Мектептен шықтым /шығыс септігі/
Анаммен сырластым /көмектес септігі/
Кітаппен жұмыс
|
Сергіту сәті
|
Иiлiп оңға бiр, иiлiп, солға бiр.
Жаттығу жасаймын.
Оң аяқ, сол аяқ, оң аяқ , сол аяқ
Жаттығу оңай-ақ.
Оқушылар денелерін жатықтырады
|
Ой толғаныс
|
«кім жылдам?» сабақта етістік пе, салт етістік пе? деген тақырыпта білім жарыстыр
1 - топ 2 - топ
Айт – сабақты, Кел – салт,
Айтқанға көн – салт Сабақты біл – сабақты
Аспанға қара – салт Мектепке кір - салт
Алысқа жүгір – салт Мақаланы жаз - сабақты
Нәтижеге қуан - салт Онынан тұр - салт
Биді биле – сабақты Тамақты жаса
Біліммен жарыс – салт Үйге кір - салт
Жұмысты аяқта – сабақты Ойынды баста – сабақты
Мақсатқа жат - салт Жерде жатыр - салт
Ойыңды жасыр - сабақты Жұмысынды тапсыр - сабақты
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау
|
Үй тапсырмасын білу, түртіп алу
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын үлестіру
|
Өзін өзі бағалау
|
Кері байланыс
|
Достарыңызбен бөлісу: |
