Сабақтың «Қазақ батырлары тақырыбы: Сұраулы сөйлемдерді қайталау.»

Сабағымызда кім бар, кім жоғын тексерейік, Кезекші, бүгін кім жоқ?

1) орыс тілінде жазған сөздерді қазақ тілге аударып, мақалдарды дұрыс оқу;

2) мақалдарға орыс тілінде эквивалент беру;

3) мақалдар не туралы айтылады;

4) орыс сөздерін хабарлы және сұраулы сөйлемдер құрастыру.

1. 
   2.
   

Ер жігіт (край) үшін туады, Батыр-елдің сәулеті,

(край) үшін өледі. (мед) құрақ-көлдің сәулеті.
Болат қайнауда шынығады, (Истина) батыр сын үстінде таңылар.

(воин) майданда шынығады.

живут, а не на словах. бьет, о том слава не умрет.

за край свой насмерть стой. повторяет.

солдат на поле брани.

3) Мақалдарда ерлік туралы, батыл туралы айтылады. Батыр адамдар өз халқың сүйіп, өз елін сүйіп, Отанды қорғау үшін өліп те қалады. Шын батыр өз үшін емес, халық үшін, Отан үшін күреседі.
4) Менің жүрегім аурады. Менің атам батыр болған

Астана-Еуразияның жүрегі. Елімізде батырлар көп.

Қазақстан-менің туған елім Бал-менің жақсы тағамым

Менің елім-Бірлік ауылым. Балда витаминдер көп.

1. 
   Сұраулы сөйлем-ол қандай сөйлемдер?
   
2. 
   Олар не арқылы жасалынады? (сұраулы есімдіктер және сұраулы шылаулар арқылы жасалынады).
   
3. 
   Сұраулы сөздер және шылаулар сөйлемнің қай орында қойылады? (сөйлемнің аяғына қойылады).
   
4. 
   Сұраулы сөйлемдер қандай интонациямен, дауыс ырғағымен оқылады? Қандай белгі қойылады?
   

3. 
   Сабақтың мәліметін презентациясы.
   

1. Сабақтың мақсатын қою.

Дұрыс. Батырлар деп аталады. Әр халықта, әр заманда, әр уақытта өз батырлар, батыл кісілер ер жүректер, қаһармандар болған да, бар да. Біздер үшін, ел үшін, еркіндік үшін күрескен батырлар, хандар болғандығын айта білу аса қажетті іс. Біздің қазақ халқымызда сондай кісілер батырлар деп аталды. Орыс халықта да өз батырлар бар! Орыс халықта батырлар қалай аталады? Богатыри ғой! Богатырь деп аталады. Сенднр қалай ойлайсыңдар, бұл екі сөздің мағыналары бірдей ме? Әрине. Батыр-богатырь сөздердің лексикалық мағынасы дәл бірдей, яғни, сөз құрамы да ұқсас, бірдей деп айтуға болады.

Сөйтіп, біздің сабағымыздың тақырыбы «Қазақ батырлары. Сұраулы сөйлемдерді қайталау»-дәптерлерді ашып жазыңдар.
2. Кластер жасау.

-Енді мынандай тапсырма: Әрбір топқа жұлдыз салған сөздермен сөйлемдер құрастырып, дәптерлерге жазыңдар. Өте жақсы сөйлемдерді тақтаға шығып жазамыз.

• 
  Балалар, енді сендердің назарларыңызға 2 бала, 2 оқушы өз сөздерін дайындап, тақтаға шығып, сөйлейді. Біз сол сөздер арқылы экскурсия жасап шығамыз. Экскурсияның тақырыбы «Отанымыздың Ұлы қорғаушылары .»
  

көшейік!
4. Мәтінмен жұмыс.

Бөгенбай-қазақ халқының адал ұлы, ол халқын құрып кету қаупінен сақтап қалған, ұлтарақтай жерін жауға бермеген хас батыр. Бөгенбай Ақшаұлы қазіргі Ақмола облысындағы Ерейментау төңірегінде туған. Бөгенбай батырдың нағыз бейнесі Мағжан Жұмабаевтың «Батыр Баян» поэмасында тамаша сүреттелген. Бөгенбайдың ел ішіндегі беделін «Жігіттік, ерліктік айтсаң, Бөгенбайды айт!»-деген Тәттіқараның бір жол өлеңі сипаттап береді. Ол ақылды, алайлы қолбасшы және дипломат болған.

1725-27 жылдары Бөгенбай Абылай ханмен бірге жауды Жоңғар Алатаунан асырып тастайды. 1756-58 жылдары Шығыс Түркістанның Талқы деген жерінде Қытай басқыншыларына соққы беріп, оларды Үрімшіден асыра қоған осы Бөгенбай басқарған күш Бөгенбай батырдың қолы жоңғарларға күйрете соққы беріп, 1750 жылы Аяқ деген жерде жеңіске жетті. Жоңғарлар жеңілгендіктерін мойындайды. Бұдан былай қазақ хылқымен жауласпау шартына қол қойып, келісім жасайды. Сөйтіп, қазақ халқы ғасыр бойы созылған күресін жеңіспен аяқтайды.
2) Мәтінді талдау. Сол үшін, сендер мәтінді оқуған соң, мәтінде не туралы айтылады? Нені білдіңдер?-соны қазақ тілінде айтасыңдар.
3) Енді орыс тілінде мәтіннің идеясын, не түсіңгенің айттыңдар.
4) Ойын «Дұрыс-бұрыс». -Енді, балалар сендер шөршәдіңдер шығарсыңдар, сондықтан мынандай ойын ойнайық,ойының аты «Дұрыс-бұрыс».

1. 
   Бөгенбай қазақ халқының адал ғалым болған, солай ма?
   
2. 
   Ол Қарағанды облысында туған, дұрыс па?
   
3. 
   Ол Мағжан Жұмабаевтың «Батыр Баян» поэмасында суреттелген, солай ма?
   
4. 
   Тәттіқара ақынымыз Бөгенбайды өз өлеңде сипаттап береді, солай ма?
   
5. 
   Бөгенбай батыр Абылай ханмен бірге елін қорғады, солай ма?
   
6. 
   1725-27 жылдары Бөгенбай немістерді Жоңғар Алатауынан асырып тастайды, дұрыс па?
   
7. 
   1756-58 жылдары Бөгенбай батырдың қолы жоңғарларға күйрете соққы береді, солай ма?
   
8. 
   1750 жылы Аяқ деген жерде Бөгенбай батыр орман отырғызды, солай ма?
   
9. 
   Қазақ халқы қытайшыларменен мемлекет құру шартына қол қойып, келесім жасады, дұрыс па?
   
10. 
    Қазақ халқы ғасыр бойы созылған күресін жеңіспен аяқтайды, солай ма?
    

5. «Қалын ара» ойыны. (Топ жұмысы).

2 топқа бостандық

3 топқа ерлік

сөздерге синоним және антоним талдау.

1. 
   Қаһарман-батыр, ер жүрек, палуан, сарбаз.
   

2. 
   Бостандық-еркіндік, тәуелсіздік, егемендік.
   

2. 
   Ерлік-батылдық, батырлық.
   

1. 
   Қазақ халқының бостандығы үшін үлкен үлес қосқан ерлердің бірі-Райымбек батыр.
   
2. 
   Бөгенбай батырдың нағыз бейнесі Мағжан Жұмабаевтың «Батыр Баян» поэмасында тамаша сүреттелген.
   
3. 
   Қазақ халқының басында қиын күн туғанда жан алмай арпалысқан қаһармандардың бірі-Қаракерей Қабанбай.
   

6. «Мен кіммін?» ойыны.

Менің есімім неше әріптен турады?

Мен қашан тудым?

Мен қайда тудым?

Мен кіммен бірге өмір сүрдім?

Менің шын аты кім?

Мен неше жаста атқа міндім?

Сол кезде қай хан мемлекет басқарды?

Бірінші әріп қандай?

Соңғы әріп қандай?

-Дұрыс. Жеңіс күніні қашан қарсы аламыз?

-Дұрыс. Биыл Ұлы Отан соғысының жеңісіне қанша жыл толады?

-Дұрыс. Ұлы Отан соғысының жеңісіне 65 жыл толады. Сондықтан біз бүгін батырлар

туралы әңгімелеп отырмыз.

-Ұлы Отан соғысы нешінші жылы басталды? (Ұлы Отан соғысы 1941 жылы басталды)

-Бұл соғыс неше жылға созылды? (5 жылға созылды)

-Қазақстаннан кімдер өз елін жаудан қорғады?

(Бауыржан Момышұлы, Талғат Бигелдинов, Әлия Молдағұлова, Мәншүк Маметова сияқты батыр ұл-қыздарымыз елін жаудан қорғады).

8. Өлең айту.

Тыңдандар!

Ешбір адам ұмытпайтын мәңгі есім.

Ұрпақ үшін тозбайтұғын бітпейтін,

Ардагерлер-естелігі соғыстын.

4. 
   Қорыту кезеңі.
   

-Балалар, бүгін елімізде ұлы ғұлымдарды, үлкен кісілерді, батырларды сыйлау, құрметтеу

үшін тағы қандай мерекеміз бар?

-Дұрыс. Бүгін бейбітшілік уақытта да біздің елімізде батырларымыз көп. Олар бүкіл күшін

салып біздің Отанымыз өркендеу жолында көп жұмыс жариялап жатады.

Сендердің де мақсаттарын-жақсы адам болу: жақсы оқу, тәртіпті болу, отаншылық,

патриотшылық тәрбие алу.

Отан сүю, Отанға болысу, Отанды қорғау міндеттеріне алу керексіңдер.

Бұл отаншылық, патриотшылық тақырыбы 9 мамыр алдында қызыл тізімен өтеді. Бұл жыл біздің отандарымызға өте маңызды жыл, өйткені Ұлы Отан соғысының жеңісіне 65 жыл толады. Бұл тұралы біздің Президентіміз, Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев жаңа Қазақстан халқыны жолдауында 2010 жылдың 29 қаңтарда «Жаңа онжылдық-жаңа экономикалық өрлеу –Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» деген былай айтады:

«...біз Ұлы Отан соғысыңдағы Жеңістің 65 жылдын атап өтеміз. Бұл біздің ортақ тарихымыздағы маңызды дата.

Бұл біздің әкелеріміз бен аталарымызға олардың біздерге бейбіт өмірді

қамтамасыз еткендері үшін көрсетілген құрмет.»
VI. Үй тапсырмасы.
-Жарайсыңдар. Енді үй тапсырманы жазыңдар:

1. Батырлар туралы диолог құрастыру;

4. 
   Оқушылардың еңбектерін бағалау кезеңі.