Сабақты жоспарлау және оған дайындалу кезеңдері; Сабақты талдау және өз сабағына талдау жасау

1. 
   Сабақты жоспарлау және оған дайындалу кезеңдері;
   
2. 
   Сабақты талдау және өз сабағына талдау жасау;
   
3. 
   Қорытынды жасау, ұсыныстар әзірлеу.
   

1. 
   Оқу сабақтарының кестесі;
   
2. 
   Бағдарламалар, күнтізбелік сабақ жоспары жатады.
   

• 
  белгілердің бірыңғай жүйесін қолдану, сабақтың құрылымды элементтері рим цифрларымен /І,ІІ,ІІІ,ІҮ/ оны ашатын бөліктері араб цифрларымен /1,2,3/ одан әрі қарай көбіне кіші әріптермен белгіленеді.
  
• 
  сабақ жоспарына арнаулы бір дәптер басталады, ондағы әрбір жаңа сабақ жаңа беттен басталады.
  
• 
  мұғалімнің міндетіне кіретін кейбір элементтерді толықтай жазу қажет емес, мысалы оқушылардың сабаққа қатысуы, үлгерімі, жүріс – тұрысы, киінуі сияқты мәселелер жалпы түрде дәптерге жазылмай-ақ қарастырылады.
  
• 
  егер паралелль сыныптарға ортақ бір тақырыптағы материал өтілсе, онда оларға ортақ бір ғана сабақ жоспары жасалады, жеке –жеке сабақ жоспарының жасалуы қажет емес.
  

Сабақ талдауға ғылыми көзқарас – психологиялық-педагогикалық ғылым мен озық педагогикалық тәжірибеге сүйенеді.

Талдаудың жан-жақтылығы мен тереңдігі – сабақ құрылымындағы кезеңдердің байланыстылығын, дидактикалық қабысуы мен логикалық жүйелілігін ескере отырып бағалау. Жаңа тақырыпты өткен сабақ тақырыбымен байланыстыра қарастыру. Талдау барысында оқу материалдарының меңгерілу дәрежесін, білім сапасының тереңдетілу жағдайын, оқушылардың танымдық дамуын анықтайтын сабақтың басты жақтарына көңіл бөлінеді.
Сабақты талдау және өзіндік талдау түрлері

(9-10 слайд)

1 – қысқа талдау (анализ) (баға қоятын) – бұл сабақтың білімділік, дамытушылық, тәрбиелік мақсаттарын шешетін оқу-тәрбиелік қызметіне, олардың орындалуына жалпы баға беру;

2 – құрылымдық талдау (кезеңдік) – бұл сабақтың басым құрылысын (элементін) анықтау, олардың оқушы танымдық қабілеттерін қамтамасыз ететін қажеттілігін бағалау;

3 – жүйелі талдау – бұл сабақтың дамытушылық мақсатын шешетін дидактикалық міндетін орындауына, оқушылардың білім, білік, дағдыларын қалыптастыруды қамтамасыз етуіне, оқушылардың білім алу тәсілдерін игеруіне жағдай жасайтын бірыңғай жүйе ретінде қарастыру;

4 – толық талдау – бұл сабақ міндеттерінің іске асырылуын, оқушылардың білімді игеру деңгейі мен ой еңбегінің тәсілдері сияқты оқу іс-әрекетінің түрі мен мазмұнын, оқушылардың даму деңгейін, сабақ нәтижелілігін, дидактикалық принциптерін бағалайтын аспектілі талдау жүйесі;

5 – құрылымды-мерзімді талдау – бұл сабақтың әр кезеңінде уақытты қолдануды бағалау;

6 – құрама (комбинированный) анализ – сабақтың негізгі дидактикалық мақсаты мен құрылымдық элементтерін бағалау;

7 – психологиялық талдау – сабақтың психологиялық талаптарының орындалуын талдау (оқушылардың дамытушылық үлгідегі танымдық әрекетін қамтамасыз ету);

8 – дидактикалық талдау – негізгі дидактикалық категорияларды талдау (дидактика принциптерін жүзеге асыру, оқушыға білім беру әдісін, тәсілін, құралын таңдау, сабақтың оқу материалын дидактикалық өңдеу, оқушылардың өздігінен жұмысына педагогикалық жетекшілік жасау, т.б.);

9 – аспектілі талдау – сабақтың бөлек бір жағын немесе мақсатын белгілі бір бұрыштан бөлшектеп, жан-жақты оқушы әрекетінің нәтижесімен байланыстыра қарастыру.

1. 
   Сабақ мақсаттарын талдау. Оқу материалының ерекшелігін ескере отырып, сабаққа қойылған мақсаттары мен міндеттерінің дұрыс-бұрыстығына, осы сабақтың тақырып бойынша сабақтар жүйесіндегі орнына, сыныптың дайындығына баға беру. Сабақ идеясының қойылуы мен оқушы санасына жеткізе алуы. Сабақ мақсатына жету деңгейі.
   
2. 
   Сабақ құрылымы мен ұйымдастыруын талдау. Сабақ құрылымының мақсатына сәйкестігі. Сабақ түрінің, құрылымының, логикалық жүйелілігінің, кезеңдерінің байланыстылығының ойластырылғандығы. Уақытты үнемдеп қолдануы. Оқыту түрлерінің тиімділігі. Сабақ жоспарының болуы және мұғалімнің оны орындауды ұйымдастыруы. Сабақта қолданылған көрнекіліктер мен құралдар. Оқушы мен мұғалім іс-әрекетін тиімді ұйымдастыру деңгейі.
   
3. 
   Сабақ мазмұнын талдау. Сабақ мазмұнының мемлекеттік бағдарлама талаптарына сәйкестігі. Баяндаудың толықтылығы, нақтылығы, түсініктілігі, ғылымилығы. Сабақтың тәрбиелік бағыты, адамгершілік ықпалының деңгейі. Сабақтың (тақырыптың, курстың) негізгі идеяларының айналымға түсуі. Сабақтың политехникалық бағыттылығы, өмірмен, кәсіби тәрбиемен, еңбекпен байланысы. Танымдық, қызығушылық пен өзіндік ойлауды дамыту жолындағы белсенді оқу әрекетін қалыптастыру мақсатындағы сабақтың дамыту мүмкіндіктерін іске асыру. Оқушылардың жаңа білімді қабылдамауы. Жаңа материалдың негізгі идеясын нақтылау. Жаңа түсініктер қалыптастыру. Тіректі білімдерін жаңғырту. Оқушылардың өз бетінше жұмысын ұйымдастыру. Бекіту жаттығуларының мінездемесі, өзбетінше жұмыс түрлері, қиындық деңгейі, көпнұсқалылығы, сынып оқушыларының дайындық деңгейін ескеру. Мұғалімнің тапсырманы түсіндіруі мен көмегі. Жаңа материалды игеру деңгейі (қолданылған әдіс-тәсілдердің тиімділігі). Жаңа тақырыптың өткен тақырыптармен байланысы. Қайталау (ұйымдастырылуы, түрі, әдіс-тәсілдері, көлемі).
   
4. 
   Сабақты өткізу әдісін талдау. Сабақ беру әдістерін, тәсілдерін, көрнекіліктері мен құралдарының дұрыс таңдалуын, негізділігін; Олардың оқу материалының мазмұнына, сабақ мақсаттарына, сынып мүмкіндігіне, оқушы іс-әрекетін белсенділендіру міндетіне сәйкестігін, сабақтың әдістемелік аппаратының әр кезеңіне сайлығын, мұғалім қолданған әдіс-тәсілдердің алуан түрлілігін анықтау. Жаңа материалды түсіндіру кезіндегі эмоциялылығы. Таратпалы дидактикалық материалдар мен көрнекі құралдарды, техникалық жабдықтарды қолданудың тиімділігі. Мұғалімің әдістемелік жағынан қаруланғандығы мен педагогикалық техникасын бағалау.
   
5. 
   Оқушылардың іс-әрекеті мен тәртібін талдау. Сынып жұмысына жалпы баға беру. Зейіні мен тәртібі. Пәнге деген қызығушылығы. Сыныптың белсенділігі, оқушылардың сабақтың түрлі кезеңдеріндегі белсенділігі. Оқушының өзіндік жұмысының ұйымдастырылуы, оқушылардың оқу әрекетінің тиімді әдістерінің іске асуы. Қолданылған оқу әрекеті түрлерінің тиімділігі мен орындылығы. Жалпы білімділік, арнайы біліктері мен дағдыларын қалыптастыру. Жалпыға ортақ талаптарды орындауы. Білім деңгейі жоғары және төмен оқушылармен жеке жұмыс. Ұжымдық және жеке жұмыстарды біріктіру. Сыныптың тәртіптілігі және тәртіпті сақтау тәсілдері. Қарым-қатынас мәдениеті, мұғалімнің педагогикалық такт пен нормаларды ұстануы, мұғалімнің осы сыныпта ұйымдастырған моральдік-психологиялық ахуалына баға беру.
   

• 
  Талданып жатқан сабақтың оқытылып жатқан тақырыпта алатын орны;
  
• 
  Сабақ мақсаты мен міндеттерін негіздеу, жоспарланған іс-әрекеттердің орындалу деңгейі;
  
• 
  Сыныпқа мінездеме беріп, қолданылған оқу материалдарын таңдау себебін түсіндіру;
  
• 
  Оқушылар орындаған тапсырмалар мен жаттығулар жүйесіне педагогикалық, психологиялық баға беру, оқушылардың сабақтағы өзбетінше ойлау қабілетінің даму деңгейін бағалау. Сабақта қолданылған әдіс-тәсілдерді түсіндіру, осы тәсілдердің сабақ мақсатына, құрылымына, қойылға білімділік, тәрбиелік міндеттеріне сәйкестігін дәлелдеу;
  
• 
  Мұғалімнің сабаққа (оның кезеңдеріне) қанағаттануы немесе қанағаттанбауы. Аталған кемшіліктерді жою жолында іске асырылатын іс-шаралар, сабақта қол жеткізген жағымды нәтижелерге баға беру, түсіндіру.
  

• 
  мектеп, сынып, сабақ өткен күн;
  
• 
  сабақ тақырыбы мен міндеттері;
  

• 
  мұғалім сабақ берудің қандай тәсілдерін қолданды;
  
• 
  көрнекі құралдар мен техникалық жабдықтар дайындалған ба;
  
• 
  сынып тақтасы сабаққа қалай дайындалған;
  

• 
  сабақ мазмұны бағдарламаға, сабақ міндеттеріне сай ма;
  
• 
  оған дидактикалық өңдеу жасалған ба;
  
• 
  қандай білім, білік, дағдыларды қалыптастыруға бағытталған;
  
• 
  оқушылар қандай материалдармен алғаш жұмыс жүргізді, сабақта қандай білім, білік, дағдылар қалыптастырылды және бекітілді;
  
• 
  сабақ материалы оқушылардың шығармашылықтарын дамытуға қалай ықпал етті;
  
• 
  қандай жалпы білімділік және арнайы дағдылар дамытылды;
  
• 
  пәнішілік байланыстар іске асырылды ма;
  
• 
  сабақ құрылымы оқушылардың қызығушылығын арттыруға жағдай жасады ма.
  

• 
  сабақтың қандай түрі таңдалып алынған, оның тиімділігі;
  
• 
  сабақтың тарау бойынша сабақтар жүйесіндегі орны;
  
• 
  сабақтың өткен сабақтармен байланысы қалай жүзеге асырылды;
  
• 
  сабақ кезеңдері, олардың логикалық байланысы мен жүйелілігі;
  
• 
  сабақ құрылысының берілген түрге сәйкестігі;
  
• 
  сабақтың тұтастығы мен аяқталғандығы қалай іске асырылды.
  

• 
  білім берудің міндеттерді комплексті шешуге бағытталу принципі;
  
• 
  білім берудің ғылымилығы, өмірмен, тәжірибемен байланысы қалай орындалды;
  
• 
  білім берудің түсініктілігі принципі қалай жүзеге асырылды;
  
• 
  әр көрнекілікті қолдану мақсаты;
  
• 
  білім, білік, дағдыны қалыптастырудағы жүйелілік, бірізділік қалай орындалды;
  
• 
  оқушылардың саналылығына, белсенділігіне, өз бетіншелігіне қалай қол жеткізілді, оқушылардың білім алуы қалай басқарылды;
  
• 
  оқушылардың сабақтағы дамуы қандай деңгейде болды;
  
• 
  танымдық әрекеттік қандай түрі үстем болды (репродуктивті, ізденушілік, шығармашылық);
  
• 
  білім беруді даралау мен деңгейлеу қалай іске асырылды;
  
• 
  оқушылардың білім алуға оң көзқарастары қалай ынталандырылды.
  

• 
  қолданылған әдістер сабақ міндеттеріне қандай деңгейде сай болды;
  
• 
  олар қандай дағды әрекетін қамтамасыз етті;
  
• 
  оқушылардың білім алуын қарқындандыруға қандай тәсілдер көмектесті;
  
• 
  өздік жұмыс қалай жоспарланып, өткізілді, ол оқушылардың танымдық дербестігін қамтамасыз етті ме;
  
• 
  қолданылған әдіс-тәсілдердің тиімділігі неде
  

• 
  сабақтың әр кезеңінде білімділік міндет қалай қойылды;
  
• 
  жұмыс түрлері: жеке, топтық, сыныптық, қалай үйлестірілді;
  
• 
  оқушылардың түрлі іс-әрекетінің кезектесіп ауысуы іске асырылды ма;
  
• 
  оқушы әрекетін бақылау қалай ұйымдастырылды;
  
• 
  оқушылардың білімдері мен біліктері дұрыс бағаланды ма;
  
• 
  мұғалім оқушыларды қалай дамытты (логикалық ойларының дамуы, сын тұрғысынан ойлауы, салыстыру, қорытындылау қабілеттері);
  
• 
  оқушыларды ұйымдастыруда мұғалімнің қолданған әдістері;
  
• 
  сабақ пен оның кезеңдерін қалай қорытындылады
  

• 
  сабақты жалпы ұйымдастыр алуы: уақытты үнемді қолдануы, бір кезеңнен екінші кезеңге өтуінің байланыстылығы, оқушылардың білім алу әрекетін басқаруы, сыныпқа ие болуы, тәртіп сақтауы;
  
• 
  оқушыларға білім алудың тиімді жолдарын көрсету;
  
• 
  сабаққа қажетті оқу материалын таңдауы;
  
• 
  мұғалімнің сабақта өзін-өзі алып жүруі: сөйлеу мәнері, такты, эмоциялылығы, кабинеттегі орны, сырт пішіні, қарым-қатынас түрі (демократиялық, авторитарлық), баға қоюдағы әділдігі;
  
• 
  қажетті моральдік-психологиялық ахуал жасаудағы мұғалімнің рөлі.
  

• 
  сабақтың барлық кезеңдеріндегі белсенділік пен ұйымшылдық;
  
• 
  эмоциялық жауаптардың орындылығы;
  
• 
  жұмыс әдістері мен тәсілдері, олардың қалыптасу деңгейі;
  
• 
  мұғалімге, пәнге, сабаққа, үй тапсырмасына қатынасы;
  
• 
  негізгі білім мен мілікті игеру деңгейі;
  
• 
  білім, білік, дағдыларын шығармашылықпен қолдана алу қабілеті.
  

• 
  сабақ жоспарының орындалуы;
  
• 
  сабақтың білімділік, тәрбиелік, дамытушылық міндеттерінің орындалу деңгейі;
  
• 
  оқушылардың іс-әрекетінің, білімді игеруінің деңгейі:
  

2-ші – ұқсас жағдайда қолдану;

3-ші – жаңа жағдайда (шығармашылықпен) қолдану;

• 
  сабақ нәтижесі мен тиімділігінің жалпы бағасы;
  
• 
  сабақ сапасын жоғарылату үшін ұсыныстар беру.
  

Жасалған қорытындылар мен берілген ұсыныстар негізінде мұғалімге өздігінен даму үшін ұсыныстар беру.