Сабақтың тақырыбы: Функцияның туындысы.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік мақсаты: Бағдарлама талаптарына сай оқушыларға жаңа материалдарды түсіндіру, оқушыларды туынды ұғымымен таныстыру, шығу тарихымен хабардар ету, мысалдар келтіру арқылы есептер шығаруды үйрету.
Дамытушылық мақсаты: Оқушыларды дамыту мақсатында жұмыс жүргізу, жұмыстану қабілеттерін дамыту, өз бетімен есеп шығаруды үйрету, жаңа материалды меңгеруде қажетті білім, білік, іскерлік дағдыларын қалыптастыру.
Тәрбиелік мақсаты: Жаңа материалды түсіндіре отырып, отанға, өз ұлтына деген сүйіспеншілікке, жоғары адамгершілік қасиеттеріне тәрбиелеу, болашақта жақсы тұлға болып қалыптасуына жағдай жасау.
Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ. Жаңа материалды меңгерту кезеңі.
Сабақтың әдісі: Ұжыммен және жеке.
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, слайдтар.
Сабақ жоспары: І.Ұйымдастыру.
ІІ. «Ұшқыр ойдан- ұтымды жауап »
(үй тапсырмасын тексеру)
ІІІ. Жаңа сабақ.
ІV.Жаңа сабақты бекіту.
V. «Кім жылдам ?»- деңгейлік есептер.
VІ. Үйге тапсырма.
VІІ. Қорытындылау . Бағалау.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі: а) Оқушылармен амандасу;
ә) Сабаққа дайындау;
б) Оқушыларды түгендеу;
в) Кезекшімен жұмыс;
г) Назарын, зейінін сабаққа аударту.
ІІ.Ұшқыр ойдан- ұтымды жауап. (слайд)
1.Функция дегеніміз не?
2.Функцияның тарихы қалай?
3.Функция қалай белгіленеді?
4.Функция неше түрмен берілуі мүмкін?
ІІІ. Негізгі бөлім: Жаңа тақырыпты түсіндіру кезеңі.
Функцияның туындысы
Туынды және оның функцияларын қарастыратын математиканың негізгі бөлімі – дифференциалдық есептеу деп аталады. Айырманы көрсететеін түріндегі өсімше туындыларымен жұмыс істегенде елеулі орын алады. Сондықтан да жаңа есептеу cakculis differentialis (қазақша айырмаларды есептеу деп аударылады) атауында латынша differentia (айырма) түбірінің көрініс табуы орынды, бұл атау 12 ғасырдың аяғында физиканың, механиканың, математиканың кейбір есептерін шешу қажеттілігінен пайда болды. Әсіресе түзу сызықты бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығын және жазықтыққа жүргізілген жанама қисығын есептеу қажеттілігінен туындады.
Функцияның туындысына келтірілетін есептер.
Туындының механикалық мағынасы. Қандай да бір М материалдық нүкте түзу сызықтың бойымен қозғалатын болсын. Онда уақытының әрбір мәніне М материалдық нүктесінің жүріп өткен жолының ұзындығын сәйкес қоялық. Сонда бұл сәйкестік бірмәнді болғандықтан, белгілі бір функцияны анықтайды, яғни жүрген жол S-ті уақытқа тәуелді функция ретінде қарастыруға болады:
Осыдан функционалдық тәуелділікті біле отырып, М материалдық нүктесінің уақытта қаншалықты жол жүргенін табуға болады (1-сурет). функциясы М материалдық нүктесінің қозғалыс заңдылығын береді. Егер М материалдық нүкте бірқалыпты қозғалыста болса, яғни ол бірдей уақыт аралықтарында ұзындықтары бірдей жол жүріп өтетін болса, онда бұл қозғалыстың жылдамдығы тұрақты болады. Ал егер дене бірқалыпты емес қозғалыста болса, онда оның жылдамдығы тұрақты емес. Сондықтан мұндай қозғалыстар ретінде лездік жылдамдығын қарастырады. Бұл ұғымды қарастырудың алдында дененің белгілі бір уақыт аралығындағы орташа жылдамдығы ұғымын қарастырайық.
Анықтама: Айталық, заңымен қозғалсын. Егер , болса, онда
өрнегін -ден -ге дейінгі уақыт аралығындағы қозғалыстың орташа жылдамдығы деп атаймыз.
нүктесінде уақытқа өсімшесін беріп, мен уақыттары аралығындағы дененің орташа жылдамдығын табайық:
Онда дененің уақытындағы лездік жылдамдығы деп, оның мен уақыттары аралығындағы дененің орташа жылдамдығының ұмтылғандағы шегін айтамыз:
немесе болатынын ескерсек,
теңдігін аламыз, яғни уақытындағы дененің лездік жылдамдығы функциясының нүктесіндегі өсімшесінің уақыт өсімшесіне қатынасының ұмтылғандағы шегімен анықталады.
Достарыңызбен бөлісу: |