Сабақтың мақсаты Білімділік: студенттерді метан қатары көмірсутектерінің жалпы формуласы



Дата03.04.2020
өлшемі115 Kb.
#61407
түріСабақ
Байланысты:
user file 5899efbaeba5b

ПӘН:__Химия_________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ: Алкандар, гомологтық қатары, құрылысы, изомерленуі,______________ қасиеттері,алынуы. Циклоалкандар_______________________________________________________


Сабақтың мақсаты

Білімділік: студенттерді метан қатары көмірсутектерінің жалпы формуласы,

анықтамасы,гомологтық қатары, радикалдар, түрлері, изомерлердің формуласын

құрастыру ережесімен таныстыру, алкандардың алыну жолдары мен химиялық

қасиеттерін, қолданылуын түсіндіру. Циклоалкандар жайлы мәлімет беру.




Тәрбиелік: студенттерді оқуға саналы сезімге, жауапкершілікке, өз бетінше

Еңбектенуге, тез ойлап, тез қорытуға және сөйлеу мәнеріне тәрбиелеу.







Дамытушылық: алкандар бойынша есеп шығару, студенттердің тапсырмаларды

орындау қабілеттерін, табиғатты танып – білу және дүниетанымдық ғылыми

көзқарастарын одан әрі дамыту.



Сабақтың типі:_аралас сабақ___________ _________________________________________________ ______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

Сабақтың түрі:__лекция ________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


Пәнаралық байланыс

Бейорганикалық химия «IVА топша элементтері»

Информатика «Презентация құру»
















Сабақтың жабдықтары

Көрнекіліктер:______Презентация Х -10_________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________

Үлестірме материал:_№12 карточка (20) ___________________________________________________

______________________________________________________________________________________

Оқытудың техникалық жабдықтары___интерактивті тақта, компьютер_________________________

______________________________________________________________________________________

Әдебиеттер: негізгі__ Жалпы білім беретін жаратылыстану-математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық / Ә. Темірболатова, Н.Нұрахметов – Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007 ж

______________________________________________________________________________________

Қосымша_ К.Жексембина Химиядан әдістемелік нұсқау Алматы «Мектеп» 2007,________________



«Химия мектепте» ғылыми – педагогикалық журналы, Химия Анықтамалық құрал Алматы_______ «Атамұра»,2008________________________________________________________________________

Сабақтың барысы




Сабақтың кезеңдері

Жұмыстың түрлері

Уақыт

1

Ұйымдастыру кезеңі.


1.Сәлемдесу

2.Оқушыларды түгендеу

3.Оқушылардың оқу-құралдарын тексеру

4.Сабақтың мақсатын ашу




5 минут


2

Өткен оқу материалын қайталау

Фронтальды сұрау

Сұрақ-жауап.


1. Көмірсутектілердің жіктелуі.
2. Құрамына қарай жіктелуі.
3. Құрылысына қарай жіктелуі.
4. Номенклатура түрлері: тарихи, рационалды және халықаралық.
5. Молекулалық формулалары келтірілген қосылыстардың ішінен:С2Н6,СН3СІ,С8Н10,С6Н6,СН2СІ2 СНСІ3, ССІ4,С8Н16,С9Н20 , СН3ОН алкандардың формулаларын теріп жазып, оларды атаңдар.
6. Органикалық заттардың құрамына қандай элемент атомдары кіреді?
7. Сапалық құрамы бойынша органикалық заттар қалай жіктеледі?
8.Органикалык косылыстар кұрылыстарына байланысты калай топталады жөне әр топ тағы заттардың көміртекатомдары өзара калай жалғасады?



15 мин

2

Жаңа материалды оқу.

1.Қаныққан көмірсутектер

2. Алкандар. Алкандардың изомерлері мен атаулары

3. Алкандардың құрылысы. Табиғатта кездесуі мен алынуы

4. Алкандардың қасиеттері

5. Алкандардың жеке өкілдері және олардың қолданылуы

6.Циклоалкандар

Лекция оқу


Презентациялар арқылы түсіндіру

45 минут

3

Жаңа материалды бекіту.


№12 карточкамен жұмыс


20 минут


4

Қорытынды жасау, үй тапсырмасы.

(2) §3.1-3.6 64-83 бет

5 минут




1.Алкандардың табиғатта кездесуі. Метан – табиғатта көп тараған көмірсутек. Метан өсімдіктер мен жануарлар организмдерінің ауа қатыспай ыдырауы нәтижесінде түзіледі. Батпақты суларда, тас көмір шахталарында кездеседі. Табиғи газ, негізінен, метаннан тұрады. Мұнай өндіргенде бөлінетін газдың құрамында да метан көп болады. Көмірдің кен орындарында кездесетін метанның мөлшері табиғи газ құрамындағы метанмен салыстырғанда едәуір артық деп болжануда.

Шахталардағы қопарылыстың көбі метанның кесірінен болатындықтан, бұл газ ерте кезден «шахтерлердің қас жауы» деп аталады. Ағашты, шымтезекті, тас көмірді құрғақ айдаған кезде, мұнайды крекингілегенде метан түзіледі.

Алкандар, негізінен табиғатта кездеседі. Газ тәрізді алкандарды табиғи газ бен мұнайға серіктес газдардан алады. Сұйық алкандар мұнайдың, қатты алкандар мұнай мен озокериттің құрамында болады.

1. Алкандарды лабораторияда қанықпаған көмірсутектерді Ni, Pt, Pd катализаторы қатысында гидрлеп алады:


Н2С═СН2 + Н2→ Н3С – СН3
2. Вюрц реакциясы.

2СН3СІ + 2 Na→ С2Н6 + 2NaCl


3. Алкандарды көмірді гидрлеп алуады.
С + 2Н2 СН4 + 75 кДж
4.Көміртек (ІІ) оксиді мен сутектің қоспасын да пайдаланады:
пСО + (2п + 1)Н2 → СпН2п+2 + пН2О
5. Метанды лабораторияда натрий ацетаты мен натрий гидроксидін балқытып алады:
СН3СООNa + NaOH→ CH4 + Na2CO3

2. Алкандардың химиялық қасиеттері.

1. Жанады:


СН4 + 2О2 СО2 + 2Н2О + 880кДж
С3Н8 + 5О2 3СО2 + 4Н2О + Q

2. Қатты қыздырғанда көмірсутектер жай заттар – көміртегі және сутегіне ыдырайды:


СН4 С + 2Н2 – Q

С2Н6 2С + 3Н2 – Q

3. Галогендермен әрекеттеседі. Егер хлор мен метан қоспасын жабық шыны цилиндрде жарық күн сәулесіне қойса(тура күн сәулесіне қойса жарылыс болуы мүмкін), онда сары – жасыл түсті байқауға болады.
Метанның хлормен реакциясының жүйелі тізбегін мынадай қысқа сызбанұсқамен көрсетуге болады:
СН4 СН3Сl CH2Cl2 CHCl3 CCl4
Осыған ұқсас хлор басқа көмірсутектермен де өзара әрекеттеседі. Мысалы:
СН3 – CH3 + Cl2 CH3 – CH2Cl + HCl
CH3CHCl2 + HCl

CH3 – CH2Cl + Cl2

CH2Cl – CH2Cl + HCl

Алынуы:


1. Қазіргі кезде алкандарды негізінен мұнай мен басқа да табиғи көздерден алады. Ұнтақ тәрізді көміртегіні сутегімен никельдің қатысында қыздырған кезде метан және басқа көмірсутектер түзіледі:
С + 2Н2 СН4
2. Көптеген алкандарды алуға галогеналкандарды натриймен әлсіз қыздырып, өңдеуге негізделген Вюрц реакциясы пайдаланылады, мысалы:
2СН3СН2СН2Br + 2Na CH3(CH2)4CH3 + 2NaBr

Қолдану. Көмірсутектер жанған кезде көп жылу бөлінуі олардың отын ретінде пайдаланылуына себеп болады. Сұйық көмірсутектер машиналардың, ұшақтардың , т.б. іштен жанатын двигательдері үшін жанармай ретінде пайдаланылады.



АЛКАНДАР

Көмірсутектердің атаулары

Молекулалық формулалары

Құрылыс формуласы

Температурасы 0С

балқу

қайнау

Метан

СН4

Н – СН2 - Н

-182

-162

Этан

С2Н6

Н – (СН2)2 - Н

-183

-89

Пропан

С3Н8

Н – (СН2)3 - Н

-187

-42

Бутан

С4Н10

Н – (СН2)4 - Н

-138

-0,5

Пентан

С5Н12

Н – (СН2)5 - Н

-130

+36

Гексан

С6Н14

Н – (СН2)6 - Н

-95

+69

Гептан

С7Н16

Н – (СН2)7 - Н

-91

+98

Октан

С8Н18

Н – (СН2)8 - Н

-57

+126

Нонан

С9Н20

Н – (СН2)9 - Н

-54

+151

Декан

С10Н22

Н – (СН2)10 - Н

-30

+174



АЛКАНДАР

Көмірсутектердің атаулары

Молекулалық формулалары

Құрылыс формуласы

Температурасы 0С

балқу

қайнау

Метан

СН4

Н – СН2 - Н

-182

-162

Этан

С2Н6

Н – (СН2)2 - Н

-183

-89

Пропан

С3Н8

Н – (СН2)3 - Н

-187

-42

Бутан

С4Н10

Н – (СН2)4 - Н

-138

-0,5

Пентан

С5Н12

Н – (СН2)5 - Н

-130

+36

Гексан

С6Н14

Н – (СН2)6 - Н

-95

+69

Гептан

С7Н16

Н – (СН2)7 - Н

-91

+98

Октан

С8Н18

Н – (СН2)8 - Н

-57

+126

Нонан

С9Н20

Н – (СН2)9 - Н

-54

+151

Декан

С10Н22

Н – (СН2)10 - Н

-30

+174


АЛКАНДАР

Көмірсутектердің атаулары

Молекулалық формулалары

Құрылыс формуласы

Температурасы 0С

балқу

қайнау

Метан

СН4

Н – СН2 - Н

-182

-162

Этан

С2Н6

Н – (СН2)2 - Н

-183

-89

Пропан

С3Н8

Н – (СН2)3 - Н

-187

-42

Бутан

С4Н10

Н – (СН2)4 - Н

-138

-0,5

Пентан

С5Н12

Н – (СН2)5 - Н

-130

+36

Гексан

С6Н14

Н – (СН2)6 - Н

-95

+69

Гептан

С7Н16

Н – (СН2)7 - Н

-91

+98

Октан

С8Н18

Н – (СН2)8 - Н

-57

+126

Нонан

С9Н20

Н – (СН2)9 - Н

-54

+151

Декан

С10Н22

Н – (СН2)10 - Н

-30

+174


№12 карточка

Алкандар


А-деңгей
1. Молекуласында көміртегінің 18, 21, 28 атомы бар метан қатарындағы көмірсутердің молекулалық формулаларын құрастырыңдар.
2. Формулалары төменде келтірілген заттарды жүйелеу номенклатурасы бойынша атаңдар.
СН3 – СН – СН3 СН3 – СН – СН – СН3 СН3 – СН – СН2 – СН2 – СН3

СН3 СН3 СН3 СН2 – СН3


3. Гексанның С6Н14 изомерлерін жаз.



№12 карточка

Алкандар


1. а) 3-этилгептанның; ә) 2,4 – диметилгексанның; б) 2-метил – 3-этилгептанның; в) 3-метил-5-этилгептанның құрылымдық формулаларын құрастырыңдар.
2. Құрылысы СН3 – СН2 – СН2 – СН2 – СН3 болып келетін заттарға арнап, екі гомологы мен екі изомерінің құрылымдық формулаларын келтіріңдер.
3. Бром метанға хлор сияқты әсер етеді. Метанды біртіндеп бромдау реакциясының теңдеуін құрастырыңдар.





№12 карточка

Алкандар


1. а) 3-этилгептанның; ә) 2,4 – диметилгексанның; б) 2-метил – 3-этилгептанның; в) 3-метил-5-этилгептанның құрылымдық формулаларын құрастырыңдар.
2. Формулалары төменде келтірілген заттарды жүйелеу номенклатурасы бойынша атаңдар.
СН3 – СН – СН2 – СН – СН2 – СН3 СН3 – СН – СН – СН2 - СН – СН2 – СН2 – СН3

СН3 С2Н5 СН3 С2Н5 СН3


СН3

СН3 – СН – СН2 – СН2 – СН3


СН3
3. Деканның (С10Н22) изомерлерін жазыңдар.



Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет