Сабақтың мақсаты «Молекулалық биология және биохимия»

жүктеу/скачать 12,29 Mb.

бет	31/36
Дата	27.04.2022
өлшемі	12,29 Mb.
	#140942
түрі	Сабақ

1 ... 28 29 30 31 32 33 34 35 36

Байланысты:
10 сынып БЖБ барлығы docx

4. Кестені толтырыңыз:

Мутация типтері	Сипаттамасы
Гендік
Хромосомалық
Геномдық

5. Сәйкестендіріңіз:

Аутосомалық геномдық мутация түрлері	Сипаттамалары
1. Даун синдромы	А) Тек ерлерге тән. Бұл ауру ер адамда қалыпты бір У-хромосома болған кезде, артық Х-хромосомадан туындайды. Науқастың кариотипі: ХУУ, ХХХУ не ХУУ болуы мүмкін. Яғни 47 хромосома.
2. Клайнфельтер	В) Синдром тек әйелдерге тән. Ол бір Х-хромосоманың жойылуынан не дамымауынан болады. Яғни науқастың кариотипі 45 (ХО) хромосома болады.
3. Шерешевский-Тернер	С) Хромосоманың 21 жұбы бойынша трисомия. Ұзақ өмір сүреді, аяқ-қолдары біршама қысқа, көздері, мұрны мен аузы монголоидты тип бойынша ерекше орналасады.
4. Эдвардс синдромы	Д) 13-жұп аутосомалар бойынша трисомияны көрсететін хромосомалық аномалия. Ұрық анасының құрсағында жатып өліп кетуі мүмкін не мұндай патологиямен туылған баланың өмірі ұзақ болмайды.
5. Патау синдромы	Е) Ақыл-есі кем, жыныстық жетілуі кеш, қозғалыс аз, ішкі мүшелерінде ақаулар бар. Бұл аурумен көбінде балалар ауырады.

Бағалау критерийі	Тапсырма №	Дескриптор Білім алушы	Балл	Жинаған балы
Модификациялық өзгергіштіктің заңдылықтарын зерттейді	1	лавршие жапырағының өзгермелі нұсқа қатарынан жоғарғы және төменгі цифрлар варианттарының кездесу жиілігін көрсетеді;	1
Модификациялық өзгергіштіктің заңдылықтарын зерттейді	1	лавршие жапырақтарының вариациялық қатарының статистикалық көрсеткішін анықтап, варианттардың өзгерісінің қисық сызығын құрастырады;	1
Дигибридті будандастыру, жыныспен тіркескен тұқым қуалау мен көп аллельділіктің цитологиялық негіздеріне есептер шығарады Аллельді және аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуін салыстырады Хуго де Фриздің мутация теориясын, мутагенез себептер, мутагенез себептерін және мутация түрлерін зерттейді	2	тиісті генетикалық белгілерді пайдаланып генетикалық сызбаны толтырады:	1
		ата – анасының генотиптері;	1
		Гаметалар	1
		Ұрпақ фенотиптері	1
		Ұрпақ генотиптері	1
	3 4	бірінші және екінші ұрпақтарды анықтайды; берілген есептегі гендердің әрекеттесу түрін көрсетеді; жауабын негіздейді; Мутация түрлеріне сипаттама береді	1 1 1 3
Хромосомалар санының ауытқуымен байланысты адамның хромосомдық ауруларын (аутосомдық және жыныстық) сипаттайды	5	хромосомалар санының ауытқуымен байланысты аурулардың түрлерін сипаттамасымен сәйкестендіреді.	2
Барлығы			15

ҚГБ 10 Б «Биология» пәнінен ІІІ-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
Күні: ______________ Білім алушының аты-жөні: _____________________________________________

1. 1-суретте жануардың гаметогенез сызбасы берілген.

Үдерісті сипаттаңыз: _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [2]
2) Гаметогенездің биологиялық маңызын түсіндіріңіз.
_____________________________________________________________________________________________ [1]
3. Қай тізбекте «молекулалық - генетикалық теломеразды теория» мен «нейрогендік теория» туралы тұжырымдама келтірілгенін анықтаңыз. [1]

	молекулалық - генетикалық теломеразды теория	нейрогендік теория
А	Ағза жасушасына таксондық заттардың әсер етуінен кері үдерістер туындап ағзаның қартаюына әкеледі.	ДНҚ тізбегінің соңында арнайы бөлік теломера бар және ол хромосоманың бөлінуі кезінде қысқара бастайды
В	ДНҚ тізбегінің соңында арнайы бөлік теломера бар және ол хромосоманың бөлінуі кезінде қысқара бастайды	Ағза жасушасына таксондық заттардың әсер етуінен кері үдерістер туындап ағзаның қартаюына әкеледі.
С	ДНҚ тізбегінің соңында арнайы бөлік теломера бар және ол хромосоманың бөлінуі кезінде қысқара бастайды	Жоғары жүйке жүйесінің функционалдық жұмысының бұзылуы
Д	Жоғары жүйке жүйесінің функционалдық жұмысының бұзылуынан қартаю процесі жүреді.	Ағза жасушасына таксондық заттардың әсер етуінен кері үдерістер туындап ағзаның қартаюына әкеліп соғады.

4. Қояндардың аталық және аналығымен шағылыстырғаннан кейін дүниеге келген ұрпақтары ақ түсті болып туылды. Уақыт өте келе кейбір қоянның балаларында қара түсті дақ пайда болды. Бұдан қандай өзгергіштікті анықтауға болады? Сипаттаңыз.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [1]

Cуретте көрсетілген табиғи жағдайдағы қоянмен мұз қойылған және А қоянның айырмашылығын түсіндіріңіз.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[2]
5. Вариациялық қатардың маңызды бір статистикалық көрсеткіші орташа арифметикалық шама. Оны табу үшін қолданылатын формуланы көрсетіңіз?
_____________________________________________________________________________________________[1]
Жүгері тұқымының кездесу жиілігін анықтау кестесі көрсетілген. Кестеде берілген мәліметтерді пайдаланып, белгілердің орташа көрсеткішін есептеңіз?

Тұқымның саны (вариация қатары)	14	15	16	17	18	19	20
Варианттардың кездесу жиілігі	2	7	22	32	24	8	5

_____________________________________________________________________________________________[1]
6. Қызанақ жемісінің қызыл түсі сары түсінен басым, қалыпты бойлысы аласа бойлыдан басым. Қызыл түсті, қалыпты қызанақты – сары түсті, аласа бойлы қызанақпен будандастырғанда, F 1- дегі ұрпағы мен ата – аналарының генотиптерін анықтап жазыңыздар.
_____________________________________________________________________________________________[1]
7. Гетерозиготалы қызыл, бойы қалыпты қызанақты сары әрі аласа қызанақпен будандастырғанда, ұрпақтарының фенотиптерін жазып көрсетіңіз?
________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________[1]
8. 3-суреттегі сызбадағы ата – аналарының генотиптерін пайдалан.

а) F1 ұрпақтың гаметаcын анықтап, жазыңыз. [1]
b) F1 – дегі ұрпақты өзара будандастырғанда алынатын ұрпақтың фенотиптік қатынасын анықтаңыз.
_____________________________________________________________________________________________[1]
9. Сызбаны аяқтаңыз: (А)
[1]

В) Түн аруы өсімдігінің қызыл және ақ түсін будандастырғанда, F ₂–де ата-анасының түстерімен бірге қызғылт түсті гүлдер пайда болған. Не себепті аралық фенотиптің пайда болғанын сызба арқылы көрсетіп түсіндіріңіз? Бұл құбылыс не әрекеттесудің қай түріне жатады?

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[2]
10. Төменде берілген ауру түрлерін мутацияның типтерімен сәйкестендіріңіз.
А) Хромосоманың бір бөлігінің оған ұқсас емес басқа бір хромосомамен ауысып кетуі;
В) Хромосома ұштарының жетіспеушілігі;
С) Хромосома санының гаплоидті жиынтыққа еселеніп өзгеруі
Д) ДНҚ молекуласындағы нуклеотидтердің орналасу ретінің өзгеруі;
D) трисомия ауру; Е) Автоплоидия; Н) Даун синдромы
F) дальтонизм; G) гемофилия G) Орақ тәрізді анемия ауруы [3]

	Тұжырымдама	Ауру түрлері
Хромосомалық
Гендік
Геномдық

11. Адамда ең белгілі аутосомалық геномдық мутацияға Даун синдромы жатады. Бұл аномолия ненің әсерінен пайда болады, көрсетіңіз:
А. хромосоманың 21 жұбы трисомия
В. хромосоманың 18 жұбы трисомия
С. хромосоманың 13 жұбы трисомия
D артық У жыныс хромосомасының болуы [1]
12.Эволюцияны қозғаушы факторлар мен биологиялық эволюцияның негізгі бағыттарын атаңыз
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[1]
13. Суретте түр түзілудің түрлері берілген.

а) Атаңыз:
А._______________________________________________________________________
В._______________________________________________________________________ [1]
b) Жоғарыда көрсетілген түртүзілу түрлерінің ұқсастықтары мен айырмашылығын анықтаңыз.
1- ___________________________________________________________________________________________
2-____________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________[1]
14. Биотехнология дегеніміз не, оның басты бағыттарын атап, қысқаша сипаттаңыз?
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[1]
15. Cуретті пайдалана отырып, Жер тарихының дәуіріне атау беріңіз және ұзақтығын анықтаңыз.
[1]

10 «Ә» - «В» сынып ЖМБ Эволюциялық даму және селекция негіздері. Тірі ағзалардың көптүрлілігі тарауына жиынтық бағалау БЖБ №3

жүктеу/скачать 12,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 28 29 30 31 32 33 34 35 36