Сабақтың мақсаты: Оқушыларға тыңайтқыштар туралы қызықты мәліметтер бере отырып,олардың маңызын түсіндіру

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға тыңайтқыштар туралы қызықты мәліметтер бере отырып,олардың маңызын түсіндіру.

1) Оқушыларды минералды және органикалық тыңайтқыштарымен таныстыру (азотты,фосфорлы,калийлі);

2)Химия мен биология пәнінің арасындағы пәнаралық байланысты дамыту,тыңайтқыштарды үемді пайдалануды үйрету;

3) Оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақтың типі: Аралас сабақ

Сабақтың түрі: Кіріктірілген сабақ

Көрнекілігі: периодтық жүйе, тірек схемалар, кеспе қағаздар, тыңайтқыштар түрлері (фосфор ұны, калий тыңайтқыштар, азот тыңайтқыштары) селитралар, аммиак суы, аммоний нитраты)

Сабақтың өту барысы:

1. 
   Ұйымдастыру. Оқушыларды түгендеу, назарларын сабаққа аудару.
   
2. 
   Негізгі бөлім.
   

Тыңайтқыштар жайлы қысқаша мәлімет

Азот, фосфор және калий тыңайтқыштары

Жаңа сабақ түсіндіру үшін тақтаға тірек сызбалар ілінеді.

Құрамындағы қоректі эементтері болатын заттарды тыңайтқыштар дейміз. Қоректік элемент дегенімз өсімдіктің толық өсіп, өнім беру үшін қажетті элементтерді айтамыз. Фотосинтез кезінде өсімдіктер жапырағы арқылы және топырақтан алатын химиялық элементтерінің саны 50 шықты.

1 –слайд

Жай суперфосфат Са(N₂PO₄)₂*CaSO₄

Қос суперфосфат Са(N₂PO₄)₂*H₂O

Фосфарит ұны Са ₃(PO₄)₂

Преципитат Са HPO₄* 2H₂O

Диаммофос(NH₄)₂HPO₄

3. 
   Қазақстан жеріндегі бай фосфор қорын өңдеу жолын іздеу фосфорлы қосылыстар химиялық дамытуға негізі болады. Академик Бектуров Қаратуфосфортиттерінен әртүрлі фосфор тыңайтқыштарын алудың ғылыми негізін қалады. Қарату бассейннің фосфорит кенін Тараздың және Шымкент өндірістік бірлестіктері және басқа химия кәсіпорындары фосфор тыңайтқыштарын өндірді
   

Кез келген өсімдікке калий өте қажет. Калий жетіспесе фотосинтез қарқыны төмендейді. Калий жеткілікті болса, өсімдікте крахмал, қантты зат, май түзіледі.

Массасы 1 т жүгері топырақтан 14 кг азот, 2,5 кг фосфор, 3,5 кг калий, 1,5 кг күкірт әкеліп отырады. Сөйтіп топырақтың құнарлығы кемиді. Содан тыңайтқышты қоладану қажеттігі туады.

Калий тыңайтқышының негізгі шикізаты өсімдіктердің, ағаштардың күлдері, сиыр, жылқы малдарының қилары жақсы өнім алуға көмектеседі.

Қорытынды: Оқушылардың жергілікті жерлердің картоп салатын, жеміс салатын бақшаларын осы тыңайтқыштармен тыңайтуға үйрету.

Тыңайтқыштарды күз айларында шашу керек. Минералды тыңайтқыштарды тиімді пайдаланған дұрыс, оны көп шашуға болмайды. Себебі жемістердің ішіне тұз жиналады. Адамдардың денсаулығына зиян келтіреді. Онымен жұмыс жасағанда абайлау керек.

Үйге тапсырма:§22 №7 тұратын жердің топырағын сипатта./жергілікті материал/

1. 
   Химия- 9- сынып. Н. Нұрахметов. Алматы « Мектеп» баспасы 2009 ж
   
2. 
   Химия- 9- сынып. Н. Нұрахметов. Алматы « Атамұра» баспасы 2005ж
   
3. 
   Биология 6-сынып. Жүнісқызы К., Әлімқұлова Р., Жұмағұлова Қ. Алматы « Атамұра» баспасы 2006-2008ж
   
4. 
   « Химия Қазақстан мектебінде» №4 17-18 бет
   
5. 
   «Оқу тәрбие участогында өткізілген сабақтар» Алматы 1953ж