§ 21. Майлар
10. Егер шығымы 74% болса, 4,6 г глицериннен неше грамм стеарин кышкылының триглицеридін алуга болады ?
Шешуі: 4,6 г m
1
3C17H35СООН + С3Н8О3 → С3Н5(ОСОС17Н35)3 + 3Н2О
92 г/моль 890 г/моль
44,5 г------100%
m2 ------ 74%
m2 = 32,9 г
11. 100 г натрий стеаратын (сабын) алу үшін неше грамм стеарин кышкылының триглицеридін гидролиздеу кажет ?
Шешуі:
m 100 г
С
3Н
5(ОСОС
17Н
35)
3 + 3NaОН → 3C
17H
35СООNa + С
3Н
8О
3
890 г/моль 918 г/моль
Бұдан: m = 96,95 г катты сабын алынады.
12. Егер құрамында 60% стеарин кышкылының триглицериді болса, 1 кг койдың майын гидролиздегенде түзілетін глицерин мен стеарин кышкылының массасын
есептеңдер.
Шешуі.
1кг------100% май
m------60% күрделі эфир
m = 0,6 кг = 600 г
m (С3Н8О3) = 0,674 моль · 92 г/моль = 62 г глицерин
m (
) = 2,03 моль · 284 г/моль = 574,3 г
V. Үй тапсырмасын беру кезеңі.
§ 20,21 , соңындағы жаттығулар. Есептер жинағынан тапсырмалар.
VІ. Оқушылардың білімін бағалау кезеңі.
Сабақта сұраққа мәнді де мағыналы жауап берген, қосымша сұрақтарға жауап беріп отырған оқушыларды бағалау.
VІІ. Қорытындылау кезеңі.
Жаңа материалды меңгеру дәрежесін тексеру үшін оқушыларға мынадай өзіндік жұмыс бойынша сұрақтар мен жұмбақтар беремін.
І-тапсырма. Сәйкестікті табыңдар.
1. Глицерин мен карбон қышқылдарының күрделі эфирі болатын май құрамындағы май қышқылдарының формуласы реттік санмен, аталуы әріптермен белгіленген. Жұпта.
1/ С17Н35С00Н А. олеин қышқылы
2/ С15Н31СООН В. линолеин қышқылы
3/ С17НззСООН С. пальметин қышқыльі
4/ С17Н31 СООН Д. линол қышқылы
5/ С17Н29СООН Е. стеарин қышқылы
Жауабы:
1. Майлардың құрамына қаныққан және қанықпаған жоғары молекулалы май қышқылдары кіреді. Реттік санмен май қышқылдарының формулалары, әріптермен олардың қаныққан не қанықпағандығы белгіленген. Жұпта.
1/ С17Н35С00Н А. қаныққан
2/ С15Н31СООН В. қанықпаған
3/ С17НззСООН
4/ С17Н31 СООН
5/ С
17Н
29СООН
Жауабы:
Сабақты аяқтап, балалармен қоштасамын.
