Сабақтың тақырыбы : Ас қорыту жолдары. Ас қорыту мүшелері мен асқорыту бездері

Тақырыбы:

Орал, 2015

Әдіс-тәсілдер: Сұхбат, бейнетаспа, топтық, жеке жұмыс, кестелерді және суреттерді көрсету.

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі Оқушыларды топқа бөлу. ( бағалау қағазын беру)

II. Үй тапсырмасын тексеру

«Зымыран сұрақтар» ой жинақтауға арналған.

1. 
   Адам организмі үшін тамақтың ролі қандай?(Организм қалыпты тіршілік әрекеттері үшін жасушалары мен ұлпаларына үнемі қоректік заттар керек)
   
2. 
   Адам бір тәулікте 4 мезгіл тамақтануы қажет. Неге?(Себебі біздің асқорыту жүйеміз жақсы жұмыс істеу үшін әруақытта қоректік заттар болу керек)
   
3. 
   Ал қоректік заттар дегеніміз не?( нәруыз,көмірсу,май, минер тұз ,су мен витамендер)
   
4. 
   Азықтық заттардың, қоректік заттардан айырмашылығы неде?( Құрамында нәруыз,май,көмірсулар бар өсімдіктекті және жануартекті өнім.нәруыз,май,көмірсу ,тұз, су күрделі өңдеуге ұшырайтын орг қосылыстар)
   
5. 
   Тағамдық заттар қандай қызмет атқарады?(энергия көзі және құрылыс материалы )
   
6. 
   Ас тағамдары әр түрлі болуы керек. Себебін айт?(үнемі бір түрлі тағамдар ішкенде оның сіңімділігі төмендейді және адамның тамаққа тәбеті тартпайды)
   
7. 
   Адам организіміндегі нәруыз, көмірсу, майлар мен витаминдердің рөлі қандай?( нәруыз-құрылыс материалы,майлар-энергия көзі, құрылыс материалы, көмірсу-энергия көзі,витамин-алмасу процесіне қатысады.)
   
8. 
   Ас қорыту дегеніміз не?( тамақ өнімдерінің едәуір қарапайым,организмге сіңірілетін заттарға ұсақталу және ыдырау процесі)
   
9. 
   Ферменттердің ролі қандай?( нәруыз текті заттар. Олар ас қорыту жолында заттарды ыдыратады ,химиялық реакцияларды тездетеді.Фермент белгілі бір затқа әсер етеді)
   
10. 
    Су мен минералды тұздардың ерекшеліктері қандай?(Суды дұрыс пайдалану керек,суды артық пайдалану зиян.
    
11. 
    Тамақтануды дұрыс пайдалану ғылымы қалай аталады?(диетология)
    

1. Адам денесіндегі судың орташа мөлшері қандай?

А) 20-25% ә)0,6-5,0% б)60-65%

2. Мынадай қосылыстардың қайсысы аминқышқылдарынан тұрады?

А) майлар  Ә) көмірсулар  Б) нәруыздар 

3. Майлардың ыдырау өнімдері:

А) глюкоза  Ә) глицерин, май қышқылдары Б) нуклеотидтер

4. Ең жоғары энергиялық құнды заттар:

А) сиыр еті  Ә) ірімшік  Б) қант 

5.Адамға тәулігіне қажетті көмірсу:

А) 100г  Ә) 200-300г       Б) 400-500г

6. Адам организміне өзгеріссіз сіңірілетін зат:

А) көмірсу Ә) минералды тұз  Б) су

7.Майларды қай фермент ыдыратады?

А)Амилаза ә)Липаза б)Пепсин

8.Тамақты асығып ішудің зияны қандай?

А)Ас қорытылып үлгермейді ә)Ас дұрыс шайнап үлгермейді б)Ас қорыту сөлі нашар сіңіріледі.

9.Ас қорыту дегеніміз не?

А)физикалық озгеріске ұшырауы. Ә)химиялық өзгеріске ұшырауы. Б)асты сіңіру.

10.Нәруыздің қажетті тәуліктік мөлшері?

А)80-90 гр ә)100 гр б)400-500 гр

Жарайсыңдар балалар! Топ басшылары бағалау парағына бағаларын түсіріңдер. Ендеше, тақтадағы бейне көрініске назар аударайық. Көріністе не бейнеленген?

Салауатты өмір салтын сақтай білу- басты міндет. Сондықтан мен сендерге «Ас қорыту пирамидасы» бейнетаспасын ұсынамын.

Балалар, дұрыс тамақтану сендердің дағдыларыңа айналсын!

III.Жаңа білімді меңгерту .

Оқушыларға топтың аты жазылған қағазды суыру ұсынылады.

I-топ. «Денсаулық » Ауыз қуысы ,жұтқыншақ, өңеш

II-топ «Тағам» Асқазан, Ащы ішек, тоқ ішек

III-топ «Білім» Сілекей безі, бауыр , ұйқы безі

Сабағымызың тақырыбын жазамыз.

Біздің сабақтағы мақсатымыз не туралы білуіміз керек?
I «Ой қозғау» «Соғым»-ұлттық салтымыз, қонақжайлығымыздың белгісі.

(Өткен сыныппен байланыс)

Адам мен сүтқоректі жануарлардың ас қорыту жүйесінде ұқсастықтар бар. Оны жыл сайын соғым кезінде көресіңдер? Ал еске түсіріп, назар аударып көрелік. Ендеше,адам мен сүтқоректі жануарлардың ас қорыту жүйесінде қандай ұқсастықтар бар?.

І топ.-Сүтқоректілердің асқорыту жүйесі күрделі. Ауыз қуысына 3-4 жұп сілекей бездерінің өзектері ашылады. Ауыз қуысы – жұтқыншақ пен, ол өнеш арқылы қарын мен жалғасады. Қарындағы көптеген ұсақ бездер қарын сөлін бөледі.Мысалы: Сиыр да қарны көп қуысты. Олар 4 бөлімге бөлінеді.Үлкен қарын (таз қарын), жұмыршақ, қырық қатпар, ұлтабар.

I-топ. Ауыз қуысы ,жұтқыншақ, өңеш

II-топ Асқазан, Ащы ішек, тоқ ішек

III-топ Сілекей безі, бауыр , ұйқы безі

Жұтқыншақ Жылжыту

Өңеш Асты ұсақтайды. Ас қорыту жүйесіне өткізу

Асқазан Ас сіңіріледі

Аш ішек Ас қорытылады

Тоқ ішек Өт бөледі. Улы заттарды зиянсыздандырады

Ұйқы безі Сөл бөледі. Ішкі секреция қызметін атқарады

Бауыр Қорытылмаған ас қалдығы,ауру тудыратын микробтар

түскенде қабыну процесі пайда болады

II-топ Тиісті орнына сөздерді қой. (Флипчартпен жұмыс)

ІІІ топ. Сандарды сөйлет.

43.”Менің тамақтану мәдениетім”