Сабақтың тақырыбы : Аян лирикалық қаһарман әрі трагедиялық бейне (С. Мұратбековтің «Жусан иісі» повесі), 7-сынып

Аян! Сенің тұрағың дүниенің қай түкпірінде екенін білмесем де, осы хатты өзіңе арнап жазайын дедім. Қолыма қаламымды алдым. Неден бастасам екен? Амансың ба? Қайда болсаң да, қандай қалыпта болсаң да, әйтеуір бармысың? Бұрын жүзің сынық, аяғың ауыратын еді. Енді қалайсың? Біз сені сағындық. Жусанның иісін де. Не жайлы айтсам екен деп бірсыпыра ойландым да. Жетімдер тағдыры қатты ойландырды. Соғыста емес бейбіт күнде баласын тастап кететін аналар көбейіп келеді. Оларға тек мейірім жетіспейді. Адамдар, неге қатыгез. «Адамдар, қаталсыңдар! Одан әлі зардап тартарсыңдар!» деген Фариза ақынның сөзін неге жарнамаламайды? Мүмкін кездесетін де шығармыз. Деніңнің саулығын тілеймін. Жеңістің 70 ж мерейтойына шақырамыз. Сәлеммен 7-сынып оқушысы Төлеген. Алматы қаласы. 17.04.15.

Қиялшыл бала еді жас шағынан.

Соғыстың зардабынан жетім болып,

Жалғыздықтан интернатқа тасталынған.

Мөлдіреген көздері жасқа толған.

Ешқашан да жетіммін деп ойламаған,

Ертегі әлеміне ерте қонған.

Достары оның бар ма екен? -Ер жетіп, үйлі болып, Ақын болып жүр ме екен? Айым: Мен Аянның прототипі – Науқан Керімовті «Айтуға оңайдан» көрдім.

Науқан атаға хат

С. Мұратбеков Бұл повесінде:

1. Реализм, яғни Ұлы Отан соғысы жылдарындағы балалардың өмірі, ауылдағы қоңырқай тіршілік шын өмірде болған жағдайлар айтылады. 2. Оптимистік рух баяндалады. Қиындықты жеңе білу жолында өршіл бейненің болашақтан күтетін үміті мен мақсаты, сондай-ақ, шығармашылық қасиеті айтылады. Мысалы: Ылди-өрде бірдей сырғанайтын рульді шана туралыболжай білуі.

5. Лиризм- Көкше бір таудың биігі-ай, Алыстағы бауырдан хат келудің қиыны-ай!-деп әйелдер ішкі шерлерін ән арқылы жеткізеді.

Адамның жан тебіренісіне әсер ететін қарама-қарсы сезімдер айтыла ма? Мысалы:

Шыдамдылық пен қайсарлық
Қуаныш пен ... қайғы

Мейірім мен ... қаталдық

Осындай шынайы сезімдер адамды ғажап сезімге бөлейді.

Мысал келтір. Мысалы:Аянның аяғын салғызудағы ... шыдамдылығы.

Әже өлімін көре тұра қайсарлық танытуы.

Тұржанның қаталдығына торықса да, болашақтан үміт күтуі. 2.Қандай көркем сөз маржаны бар? Айғаным:

“Жаман ит үргіш келеді”(көп сөйлегіш)

“Жақсыдан қалған тұяқ”(тегі жақсыұрпақ)

Көркем тіркестер: “Ат қойып, зираттан қайту”—ауыр қайғылы жайт.

“Топырағың торқа болсын” – о дүниелік болған адамға арналған сөз.

“Жер құйқасы майға бөккендей туырылып жатады”-жаңа жыртылған жердің сипаты. (Теңеу)

“Байғұс бала көкпеңбек тұлыптай қозғала алмай жатқан көрінеді”– баланың соққыдан денесі ісінген, көгеріп кеткен келбеті. (теңеу) Мадина:

Повестен өзіңе ұнаған тараудаың суретін салу берілген болатын Сурешілер бар ма?

1) - Әй, анау кім ,ей?

(Садықтың Аянды ең алғаш атыспақ ойнап жүргенде көрген кезі)
2) – Барлық әріптерді неге тезірек үйретпейді екен?

(Аянның мектепке барып жүргендегі сөзі)

(Бапайдың кемпірінің ертегі тыңдап отырған балаларға айтқан сөзі)

(Есікбайдың анасы, Аянды Тұражан сабап тастағанда сүт апарып беретін кезі)

(Аян аяғын салдыруға барған дағы Асылдбек шалдың айтқан сөзі)

(Тұражанның жер жырту науқанындағы балаларға көрсеткен қорлығы)

1-топ: Соғыс зардабын тартқан жетім балалар Бала боп қуанып ойнамады. Жеңісті күтті. Әкелерін сағынды. Тірі келеді деп үміттенді. Тойып тамақ ішпеді. Бүтін киім кимеді. Бәрі тапшы болды. Бір үзім нанның қадірін білді. Бірақ олар мектеп-интернатта жақсы тәрбиеленді. Олар – С. Мұратбеков сияқты тұлғалар.

2-топ: Бейбіт күндегі тастанды балалар Біздің елде балаларын жетімдер үйіне тастап кететіндер көбейіп келеді. Заңды күшейту керек.

Бағалау парағы бойынша оқушы білімін еске алу: Жеңген топты марапаттау. Мадақтау. Басшылар топтарының бағасын балмен бағалайды. Оқиды. Мұғалім бақылайды, түзету керек болса, не үшін екенін айтып, дәлелмен бағалайды.

Әқрқашан күн сөнбесін,