Сабақтың тақырыбы : Халық ауыз әдебиеті
Зере – байсалды ақыл иесі,сабырлы ел анасы,ұрпағына мейірбан,аздап аңқаулау мінезі бар,Абайдың сүйікті әжесі. Ұлжан
жүктеу/скачать 2,38 Mb.
|
Зере – байсалды ақыл иесі,сабырлы ел анасы,ұрпағына мейірбан,аздап аңқаулау мінезі бар,Абайдың сүйікті әжесі. Ұлжан – асқан сабыр иесі,ұстамды,Құнанбайдың адал ақылдас өмірсерігі,Абай даналығының бастау бұлағы. Күңке – Құнанбайдың бөлек ауыл отырған бәйбішесі,мінезінің шайпаулығынан жұртқа жұғымсыз,тілді жан. Айғыз – құнанбайдың тоқалы,төркіні кедей болғандықтан қазақ-ошақ маңында қалған. Нұрғаным – жасы Абапйдан кіші Құнанбайдың ерке тоқалы.Мінезі батымды,ірі істерге лайық.Құнанбайды билеп алған.Өз теңіне қосылмаған Нұрғаным тағдырға деген өшін,Құнанбайға деген қыжылын ешқашан жасырмай,әр ісіне батыл қарсы шығып отырған.Сол үшін де Базаралымен жақын болған.Қазақтың көп бақытсыз қызының бірі,қалңмал құрбаны. Қаражан – Тәңірбергенннің бәйбішесі,Абайдың жеңгесі.Мінезі қытымыр,қатал,сараң,тек қара басын ойлайтын Тәкежанның өзіне сай әйел. Мәніке – Ысқақтың әйелі.Ақылды,тәсілқой,айтқыш болғанымен өрескел сезімсіздігі бар,күйеуіне айтқанын істететін,өз бағасын білетін,паң,еркетотай әйел. Еркежан,Зейнеп,Торымбала – Оспанның әйелдері.Бәрі де – малға сатылған,тағдырына еріксіз көнген,қазақтың ибалы да көнбіс мінез әйелдері. Сарыапаң – Құнанбай маңайында Құнанбайдың абыройын сақтаған,ұлжанның күтушісі,егде әйел. Керімбала,Үмітей – бақыты үшін күресуге дайын,бірақ арманына жете алмай кеткен қазақтың мұңлық қыздары. Салтанат – Абайды сүйген,сол үшін де ол қамалғанда абақтыға жүз сом беріп құтқарып,азаматық,достық пейіл көрсеткен,Абай құрмет тұтқан ер мінез қыз. Мәкен – Абайдың досы Дәрменнің сүйген жары,Абайдың ара түсуімен бақытын тапқан қыз. VI. Білім бекіту кезінде «Хат» тапсырмасы беріліп,оқушыға ой салған Абай мен әйел-аналарға деген толғаныстарына уақыт табамын. VII. Үйден «Абай жолы» роман-эпопеясын тиянақтап оқуды,оның адам болу жолындағы ұлағаты мен тәрбиесін естен шығармауды тапсырамын. VIII. Сабақты қорытындылау кезінде көпке танымал,Абайдың Әйгерімге арналған «Көзімнің қарасы» әнін оқушылармен бірге айтып шығамын.Оқушылардан алынған жауаптарды бағалап,бүгінгі сабақты қорытындылаймын. Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 9 Сабақтың тақырыбы: Ілияс Жансүгіров өмірі мен қызметі,шығармашылығы Сабақтың мақсаты: Ілияс Жансүгіров қызметі,өмірі,шығармаларының тақырыбы мен негізгі ойы туралы өз беттерімен және топпен білім алуға үйрету. Сабақ міндеттері: білімділік – Ілияс өмірі мен қызметі,шығармашылығы туралы өз беттерінше білім алуларына жағдай жасау,бастауыш сыныптағы шығарамаларын талдата отырып,мәнерлеп оқуға үйрету; дамытушылық - оқушылардың сөздік қорларын,шығармашылық қабілеттерін,ой-өрістерін дамыту; тәрбиелік – Ілияс шығарамаларын талдау арқылы эстетикалық тәрбие қалыптастыру,еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың типі: жаңа материалды меңгерту,практикалық іскерлік дағды қалыптастыру. Оқытудың формасы:ұжымдық оқыту. Сабақта қолданылатын әдіс: ЖИГСО,көрнекілік,талдау-жинақтау,кластер т.б. Сабақтың барысы. І.ұйымдастыру бөлімі: 1)оқушылармен амандасу; 2) топқа бөлу. ІІ. Жаңа сабақ. 1.Сабақ мақсатын хабарлау. 2.Кіріспе. «Бізде балалар әдебиеті жасалмаған әдебиет. Бізде әсіресе техника,өнер жайында шығармалар туған жоқ.Енді бұл кетікке кірпіш қалауымыз керек». ЖИГСО әдісі арқылы 4 топ !лияс Жансүгіровтың өмірі және қызметі,балаларға арналған шығарамаларының тақырыптары,ақынның танымдық сипаты,ақын өлеңдеріндегі эстетикалық идеал тақырыптарындағы мәтіндерді эксперименттік топта талқылап,түсініп алады.Сонан соң жанұялық топтарына барып бірінші бөлімнен бастап кезек-кезек әр оқушы өздерінің оқып келгендерін айтып түсіндіреді.Осы әдіс бойынша берілген мәтіннің мазмұнымен барлық оқушы танысып шығады. «сандар сыр шертеді» кестесі бойынша Ілияс өмірі,қызметіне шолу жасайды. С 1905-1911 андар сыр шертеді
1912 1938
1934-1936 1925-1928 1920-1921 1915 
Балаларға арналған шығармаларының тақырыптары. (Кестені әр топтан оқушылар шығып толтырады). І Оқу білім Табиғат Еңбек лиястың балаларға арналған өлеңдерінің тақырыптары Алған білімдерін бекіту. №4 практикалық жұмыс. Практикалық бөлімде І.Жансүгіровтың бастауыш сынып оқулықтарына енген шығармаларын талдаймыз. (Әр топқа 1-4 сынып «Ана тілі» оқулықтары таратылып беріледі). 1-топқа тапсырма: 1-сынып. «Жазғы шілде» 1.Өлеңді мәнерлеп оқу. 2. Өлеңді ұйқасына,құрылысына талдау. 3.Өлеңнің тақырыбын анықтау. 2-топқа тапсырма: 2-сынып. «Малта» 1.Өлеңді мәнерлеп оқу. 2.Өлеңнің негізгі ойын анықтау. 3. Өлеңді құрылысына талдау. 3-топқа тапсырма: 3-сынып «Шәркей» 1.Әңгімені рөлге бөліп мәнерлеп оқу. 2.Әңгіменің тақырыбын анықтау. 3.Әңгіме кестесін толықтыру. Әңгіме кестесін толықтыр. 1.Әңгіменің тақырыбы. 2.Әңгіме кейіпкері 3.Оқиға болған жер. 4.Әңгіме бізді неге үйретті? 4-топқа тапсырма: 3-сынып. «Жазғытұрым» 1.Өлеңдегі суреттеме сөздерді табу. 2.Өлеңді құрылысына талдау. 3.Өлеңді мәнерлеп оқу. Сабақты бекіту. І.Жансүгіровтың бастауыш сынып оқулықтарына енген шығармалары. 1-сынып 2-сынып 3-сынып 4-сынып «Жазғы шілде» «Күн шыққанда» «Жазғытұрым» «Шәркей» «Көкшетау»
Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 9 Сабақтың тақырыбы: Шерменде өткен өр тұлға. Сабақтың мақсаты: Ілияс Жансүгіровтың «Құлагер» поэмасында тарихи тұлғаны сомдауы,талант пен дарынсыздың тартысын,Ақанның трагедиялық образ екендігін және дәуір шындығын ашуы. Тәрбиелік мәні: саңлақ сазгер,дүлдүл әнші,елінің еркесі Ақан серінің өнегелі өмірін үлгі ете отырып,қызғаншақтық,күншілдік,көреалмаушылық сияқты жаман мінездерден сақтандыру. Дамытушылық мақсаты: оқушының сыни көзқарасын қалыптастыру.Ашық,еркін сөйлей білуге баулып,тілін дамыту.Басқа да өнер иелерінің қиын тағдыры туралы айта келіп, «Ортасын олқы көрген ол бір дара» тақырыбына ойтолғау жазу. Әдісі: Сұрақ-жауап,ой қорыту,сын тұрғысынан ойлау. Түрі: сабақты қорытындылау және білімді жүйелеу. Пәнаралық байланыс: тарих пәні. Көрнекілігі: Ақанның портреті. Сабақтың барысы. 1.Ұйымдастыру. 2.Үй тапсырмасын тексеру. І.Жансүгіровтың «Құлагер» поэмасы бойынша берілген сұрақтарға жауап алу. 1.Ақын «Құлагер» поэмасын қалай жазды? Негізгі тақырыбы,идеясы. 2.Поэмада ащы сатира,улы ирония бар ма? 3.Құлагер мен Ақан трагедиясы поэманың қай бөлімінде шешіледі? 4.Поэмадан өзің ұнатқан үзіндіні жатқа мәнерлеп оқы. Жаңа сабақты түсіндіру. - Балалар,біз кейінгі ұрпаққа заман сырын терең ашқан «Құлагер» поэмасымен таныстық.Бүгінгі сабақта Ақанның трагедиялық образ екендігін ашуымыз керек. Кезінде Мәшһүр Жүсіп «Ақан – заманның сұңқары,қызыл тіо\лдің ділмәрі,жігіттің құлпы жібегі,сөздің ағытылған тиегі» деген екен.Заманынан озып туған дүлдүл әнші,майталман орындаушы Ақан сері неге трагедиялық образ болады?Саңлақ мініп,сұлу сүйген Ақанның трагедиясы неде?Сол бір келмеске кеткен дәуір шындығын ашуымыз керек.Сабағымыздың негізгі түйінін ашып,ойымызды топтастыру әдісімен жинақтайық.
сұм заманда қара күште
айрылуында Құлагердің мерт болуы
дарынсыздар талантты
тұқыртты Ақандай өнер адамын бағалай алмауында
лығында
Жігіттің бағланы,жұртының ардағы,тіл біткеннің шешені,суырылып сөйлер көсемі болған Ақанда теңіздей терең ой қалды.Ақанның трагедиясы қара күште,сұм заманда,пасық жандарға бас ие алмаған қайсарлығында. -Қалай ойлайсыңдар,қазіргі өнер адамдарына қастандық жасала а? .. - Біз өнер адамдарын бағалаймыз,олармен мақтанамыз. Аяқ-қолы байланған Біржан сал,кісен салынған Құрманғазы, Жаяу Мұса,Мәдидің тағдырлары да аянышты. «Ортасын олқы көрген ол бір дара» тақырыбына ойтолғау жазу.
С.Жүнісовтың «Ақан сері» романын оқу. Шығарма жұмысына дайындық. Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 9 Сабақтың тақырыбы: Мұхтар Әуезов Сабақтың мақсаты: оқушыларға Мұхтар Әуезовтың балалық шағынан мәлімет бере отырып,оның өнегелі өмірімен оқушыларды таныстыру.Оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне ықпал ету,сөздік қорын молайту,тіл байлығын дамыту,ой өрісін,дүниетанымын кеңейту.туған жердің табиғаты мен тарихын сүйе білуге тәрбиелеу. Сабақтың түрі: танымдық сабақ. Сабақтың өту әдісі: баяндау,сұрақ-жауап,сызбамен жұмыс. Көрнекілігі:Мұхтар Әуезов бейнесі,тақырыптық суреттер. Пәнаралық байланыс: тарих,дүниетану,қазақ тілі. Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру. 2.Өткен сабақты пысықтау. Жаңа сабақ. 1.Кіріспе әңгіме. М.Әуезов 1897 жылы Семей облысы Абай ауданында дүниеге келген.Оның арғы атасы Қаратау өңірінде туған.Мұхтардың атасы Әуез,әжесі Дінәсіл.Жастайынан Абайдың өлеңдерін жаттап өскен.Алғаш Абай ауылындағы бастауыш мектепті,сосын Семей қаласындағы орыс мектебінде оқып,содан кейін білімдерін әр түрлі оқу орындарында жалғастырады. Мұхтардың ең құнды шығармасы – «Абай жолы» эпопеясы. М.Әуезовтің өлкемізге келу тарихымен таныстыру. М.Әуезов өлкемізде. Зерттеу жұмыстарының тағы бір тарихи тұлғасы ұлы жазушымыз М.Әуезов 1927 жылдары біздің өлкемізде болған.М.Әуезов сол жолы өлкемізге келіп 1916 жылғы Қарқара жәрмеңкесінде болып Албандар көтерілісі туралы жазған (М.Әуезов «Қилы заман» Алматы,1975.10-бет) Ауданымызда болған жерлердің карта схемасымен таныстыру. Сабақ өту барысында мәтін бойынша жұмыс істеледі. 3.Әңгімені қысқаша баяндау.(мұғалім) 4.Әңгімені оқушыларға әр абзацтан кезектестіріп оқыту. 5.Сұрақтар арқылы оқушылардың мәтін мазмұнынан түсінгендерін тиянақтау. 1.Бала Мұхтарды атасы неліктен «Қоңыр қозым» деп атады. 2.Атасы Мұхтарды қайда апармақшы болды? 3.Бала Мұхтар ойынға неге араласпады? 4.Ол назарын не нәрсеге аударды? Мәтінмен жұмыс. а) Мәтіннен Мұхтар ауылының суреттелген жолдарын тапқызу. ә) Абай ауылының көрінісі суреттелген жолдарды тауып,оқыту. б) Бала Мұхтарға мінездеме беру. Дәптермен жұмыс. Қаздар көгілдір толқынды көлге қонып,қанаттарын сабалай қағып,жүзіп ала жөнелді. (Сөйлемдегі зат есімнің астын бір,сын есімнің астын екі сызыңдар). Мәтінді мұғалім басынан аяғына дейін мәнерлеп оқып,оқушылар іштей ілесіп отыруын тапсырады.
1.Әңгіме кім туралы? 2.Олар қайда келеді? 3.Бала Мұхтар қандай екен?, т.б. Бағалау.
Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 9 Сабақтың тақырыбы: Ілияс Жансүгіровтың «Күйші» поэмасы. Сабақтың мақсаты: Ілия с Жансүгіровтың өнер тақырыбындағы қаламының шеберлігін таныту. Сабақтың міндеттері: білімділік – шығарманың идеясы мен тақырыбын ашу; дамытушылық – шығармадағы өнер құдіреті арқылы адамдар арасындағы психологиялық тартысты,оқиға шиеленістерін зерделеуге үйрету; тәрбиелік - өнер құдіретін сезінуге,халықтық өнерді сүюге тәрбиелеу. Оқытудың әдісі: түсіндірмелі,практикалық. Типі: білік пен дағдыны қалыптастыру. Пәнаралық байланыс: саз өнері. Қолданылатын технология: ұжымдық оқыту технологиясы. Сабақтың барысы. І.Ұйымдастыру бөлімі. Оқушылармен амандасу,бөлменің және оқушылардың сабаққа даярлығын бақылау,балалардың сабаққа қатысымын тексеру. ІІ. Жаңа сабаққа бет бұру кезеңі. Ілияс ақынның шығармашылығының өзіндік сипаты қандай? Оған қандай шығармалары дәлел бола алады? Мысалдармен длелдеңдер. Ақын шығармашылығы туралы кімдердің пікірін білесіңдер? (Ақын шығармашылығына шолу жасалады.) ІІІ.Жаңа сабақ. Ұжымдық оқыту технологиясының талабы бүгінгі оқытудың негізгі мақсатымен үндеседі.Оқушыны үнемі жұмысқа дағдыландыруға үйретеді.Технологияның ерекшелігі оқушылар жұптаса жұмыс жүргізген кезде бір-бірінің білімін толықтырып,өз беттерінше жұптаса жұмысқа үйренеді.Алғашқы тапсырма үш жұпқа беріледі.Қалған тапсырмалар әр жұпқа жеке беріледі. Поэма бойынша жоспар.
Шығараманың композициялық құрылысы
Күй аттарын теріп жаз. «Асанқайғы», «Терісқақпай», «Қорамсақ», «Сары өзен», Боз інген», «Ақ көбек», «Ақсақ құлан», «Қос келіншек», «Жау жорығы», «Қалмақ қыз», «Арша мерген», «Қара көбек», «Бала көбек», «Желмая», «Тәттімбет», «Кенже қара», «Тойтан салған», «Атылған аққу», «Күйген», «Суға кеткен», «Нар идірген», «Ой,бауырым!», «Азат». Күй туралы аңыздарды әңгімеле. Күй әуенінің түрлері Зарлы күй Ащы күй
Тәтті күй Мұңды күй Күй ырғағын берудегі ақынның градацияны қолданған тұстарына мысал келтір. Ақтарып,лекілдетіп,лепілдетіп,талдырып,тамшылатып,сығып,сарқып т.б. Ақынның Қарашаш портретін түрліше жасауына баға бер. Қара қас,қылаң қабақ,керқұба қыз, Қара шаш,алма сағақ,құралай қыз. Сырықтай ордадағы сымдай бойы. Тал шыбық,қыпша белдің өзі нағыз. ... Қарсылап қарсы алдында тұр мегежін. Бетінде Қарашаштың қызыл да жоқ. Шөп желке,шолақ бұрым қотыр-қотыр, Қыз емес,қарсы алдында албасты отыр. Жыландай жиырылған кесерткі қыз ... Күйшінің Қарашаш портретін деген сезімнің суреттелуі
Көмекші нұсқау Сыныпқа проблемалық сұрақтар Күйшінің қызға деген көңілі неге өзгерді? Қыздың сезімталдығы қандай әрекетінен байқалды? Қыз күйшіге неге бостандық берді? Қарашаш әрекетіне баға бер. (ойталқы) Бекіту жұмысы
Қорыту.Ілияс Жансүгіровтың шығармашылығына ғалымдар берген баға. «Жасынан ән-күйді терең сезініп,жанымен түсінетін Ілияс әдебиетке ән-күйдің, құдіретті күйшінің туын көтере келді» Қажым Жұмалиев. «Күйші» өлімді,зұлымдықты жеңген өнер құдіреті туралы симфониялық сарын,романдық қуаты бар, кең тынысты.асқақ әуенді күрделі шығарма» Рымғали Нұрғали. Қарасам өлең-дария ағысына, Көнермес көңіл толды табысыңа. «Құлагер»,»Күйші», «Дала» көтеріпті Атыңды ақындықтың ғарышына. Кәкімбек Салықов. Үйге тапсырма. Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 9 Сабақ тақырыбы: Айтыс шебері – Жамбыл Сабақтың мақсаты: білімділік – а) айтыскер ақын Жамбылдың өмір жолы,айтыс ақыны ретінде танылуы,айтыстарындағы сол кездегі әлеуметтік мәселенің көтерілуі, ә) Жамбылдың айтыстағы ақындық шеберлігі туралы мағлұмат беру; дамытушылық – а) оқушылардың әдеби дүниетанымын кеңейту,ақын туралы қосымша деректер келтіру арқылы пәнге қызығушылығын арттыру, ә) өзіндік пікір айту дағдыларын дамыту; тәрбиелік – ақын бойындағы ізгі қасиеттерден үлгі алуға,адамның жан дүниесін тани білуге,көркем әдебиетті сүйіп оқуға,өлеңді талдату арқылы елін,жерін құрметтеуге тәрбиелеу. Сабақтың типі: жаңа сабақ,танымдық сабақ. Сабақ әдісі: баяндау,мәнерлеп оқу,сұрақ-жауап,салыстыру,әңгімелеу,талдау,іздену,зерттеу. Сабақтың көрнекілігі: ілестірме қағаздар,тест тапсырмасы,ақын өмірі туралы буклет,тірек сызбалар,нақыл сөздер,фотослайдтар,көркем әдебиеттер. Пәнаралық байланыс:тіл,халықтық педагогика,тарих. Сабақтың барысы. І.Ұйымдастыру. Психологиялық дайындық жүргізіледі. Сынып үш топқа бөлінген.Әр топ жетекшісі өз топтарының сабаққа әзірлігін тексеріп шығады. Сабақ тақырыбы мен мақсаты хабарланады. ІІ.Үй тапсырмасын тексеру. Ақын,жазушы,Ілияс Жансүгіровтың өмірі мен шығармашылығы жөнінде жазып келген «Ілияс Жансүгіров – қазақ өнерінің жыршысы» атты тақырыпта шығармалары оқылады.Оқушыларға екі нұсқада тест жұмысы таратылып орындалады. жүктеу/скачать 2,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|