Сабақтың тақырыбы : ХІХ ғасыр әдебиеті Сабақтың мақсаты

1. 
   1916 жылғы «Маусым жарлығы» неге шықты?
   
2. 
   Қазақ жігіттерінің қара жұмысқа алынуына не себеп болды?
   
3. 
   1916 жылғы көтеріліс туралы Ж.Жабаевтың қай шығармасын білесіңдер?
   

ә) оқушыларды адамгершілікке,имандылыққа,асыл қасиеттерге тәрбиелеу;

б) мәнерлі сөйлеуге дағдыландыру, ой-өрісін,ойлау қабілетін,шығармашылық ізденісін дамыту;

Сабақтың түрі : аралас сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап, түсіндіру, топтастыру

Сабақтың көрнекілігі : кітаптар т.б

Пәнаралық байланыс : тарих

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген тапсырманы сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын

ХХ ғасыр басы қазақ секілді бодан елдің бостандыққа қол созуына мүмкіндік береді.

а) Мағжан Жұмабаевтың «Мен кім?» өлеңінің негізгі идеясын таныту;

ә) оқушылардың ойлау,есте сақтау қабілеттерін дамыта отырып тақырып бойынша сөйлеу дағдыларын қалыптастыру;

б) өршіл де өжет,жігерлі болуды талап ету,үйрету;

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген тапсырманы сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Қазақ әдебиетінің 20 ғасыр басындағы жарқын жұлдыздарының бірі—Мағжан Жұмабаев.

Мағжан Жұмабаев кім,қандай ақын? Осы сұрақтың жауабын,яғни ақынның кім екенін,ақындық қуаты қандай екенін «Мен кім?» деген өлеңінен іздеп көрейік.

Өлеңді мәнерлеп оқып, ауызша талдау.

Жалын жолбарыс бұлт

арыстан

теңіз

Арыстан: азулы аң,аң патшасы.Жолбарыс: бұл да мықты.Бұлт: түйіліп тұрады,жаңбыр әкеледі. Күн: жер бетіне шуақ әкеледі. Теңіз: буырқанады,толқиды,тасады. Жалын: от,өртеп жібереді.

Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Венн диаграммасы бойынша «Мен кім?» өлеңін Сұлтанмахмұттың «Шығамын тірі болсам,адам болып» өлеңімен салыстырады.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10

а) М.Жұмабаевтың ақындық ерекшелігіне тоқталу;

ә) Мағжан өмірі мен «Сүйемін» өлеңінің байланысын ашу;

б) Мағжан туралы деректерді кеңірек түсініп,ұғынуға дағдыландыру;

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген тапсыпманы сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Мағжанның қандай шығармаларын білесіңдер?

Мағжанға айып тағылғанда қандай айып тағылған еді?

Мағжан Жұмабаев (1893-1938)

1.Ақын 2. Зерттеуші 3. Аудармашы

өлеңдері	поэмасы
«Өмір», «Анама», «Сырым»	«Батыр Баян» «Тоқсанның тобы»	«Педагогика» «Бернияз Күлеев»	«Ақбозат» «Большевик баласы»

А)

Ә) Өлең құрылысына талдау.

Күлдей күңгірт шашы бар, а

Тоқсан бесте жасы бар, а

Көз дегенің сұп-сұр көр, ә

Тасбиқ санап бүгіліп, б

Жерге қарап үңіліп, б

Көрсе ауыр күрсінер, а

Менің бір қарт анам бар, а

Неге екенін білмеймін, в

Сол анамды сүйемін. в

(1 шумақ , 9 тармақ, , 7 буын аралас ұйқас)

Б) Өлең мазмұны

І қатар. Ана,өмірдің алтын кіліті сенде ғана

ІІ қатар. Жар-ердің тірегі.

ІІІ қатар. Туған елін сүйе алмаған,

Сүйе ала ма туған жерін.
Деңгейлік тапсырмалар

І

Сөздер	Мақал-мәтел
Ата-ана	Жанұя- шағын мемлекет. Әке көрген оқ жонар. Ата-ананың ақылы-қакзулы қара жолмен тең.
Жар	Ерге жаққан әйел елге де жағады. Әйел-үйдің көркі. Жақсы әйел-ырыс. Алған жарың жақсы болса,айтың-тойың не керек.Жақсы әйел жолдасың,Жоқтан құрап тойғызар.
Туған ел
Туған жер

ІІ

теңеу	Эпитет
Күлдей Жыландай Құрандай	Күңгірт Сұп-сұр көр Жабайы жар Ұйқы басқан қабағы

ІІІ.Шығармашылық (әңгіме,өлең, сурет салу)

Топтастыру жүйесі:

Жанұя құрметтеу ата-ананы жақсы көру достарды сыйлау

Махаббат

1. 
   «Махаббат» деген ұлы ұғымды ауызға алғанда біздің бойымызда қандай адамдық қасиеттер қалыптасады деп ойлайсыңдар?
   
2. 
   Біз осындай адамгершілік ұлы қасиеттерімізді кімге және нелерге арнауымыз керек?.
   

ә) өлеңнің,сөздің астарына,қыр-сырына мән беруге,идеясын түсініп,бағалай білуге баулу;

б) оқулық және қосымша материалдар деректерін тиімді пайдалануға,ойын еркін айтуға,өз пікірін қорғап,айқын да айшықты тілмен сөйлеуге машықтыру;

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, жинақтау,мәнерлеп оқу, баяндау, т.б

Сабақтың көрнекілігі:, кітаптар,тірек сызба,сурет т.б.

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі,тарих

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген тапсырманы сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

МағжанЖұмабаевтың өміріне шолу жасау.

1. 
   «Қысқы жолда» өлеңін мәнерлеп оқып шығу.
   
2. 
   Түсінік беру
   
3. 
   Мәтінмен жұмыс
   

1. 
   «Қысқы жолда»
   
2. 
   Өлең.
   
3. 
   5 шумақ
   
4. 
   21 тармақ
   
5. 
   8 бунақ
   
6. 
   7-8 буын
   
7. 
   аралас ұйқас (а-а-б-б-в-б-г-в)
   
8. 
   а)Эпитет «Құлағын қайшыландырып».
   

б) Теңеу. «Аңдай ұлып»

9. Қаракөк-аттың аты

10. Өлең табиғаттың қаталдығы адамға, малға қауіпті екенін білдіреді.

4. Сонымен «Қысқы жолда» өлеңінде қай мезгіл туралы айтылған?

Қазір жылдың қай мезгілі?

2. Шыққан сөйлем арқылы сабақты қорытындылау

ә) өлеңнің,сөздің астарына,қыр-сырына мән беруге,идеясын түсініп,бағалай білуге баулу;

б) оқулық және қосымша материалдар деректерін тиімді пайдалануға,ойын еркін айтуға,өз пікірін қорғап,айқын да айшықты тілмен сөйлеуге машықтыру;

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, жинақтау,мәнерлеп оқу, баяндау, т.б

Сабақтың көрнекілігі:, кітаптар,тірек сызба,сурет т.б.

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі,тарих

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген тапсырманы сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Міржақып Дулатов 1885 жылы 25 қарашада қaзipri Қостанай облысының Жанкелдин ауданына қарасты "Қызбел" ауылында дүниеге келеді. Әкесі Дулат өзіне жетерлік дәулеті, ескіше сауаты бар адам болады. Балаларын жастайынан оқуға береді. Алғашқыда бала Міржақып ауыл молдасынан оқып, хат таниды. Молдадан екі жыл оқығаннан кейін, 1897-1902 жылдары, ауыл мектебінде орысша оқытатын Мұқан мұғалімнен дәріс алады. Бұл мектеп Міржақьштыц білімін толықтырумен қатар, азамат ретінде қалыптасуына да аса зор ықпал жасайды, Мұқан мұғалім ұлы ағартушы Ыбырай Алтынсарин іргетасын қалаған оқу орнының, дәлірек айтқанда, Торғай қаласындағы уездік орыс-қазақ мектебінің тулегі болатын. Өз шәкірттеріне де ол осы рухта тәлім-тәрбие, терең білім береді.

1. 
   М.Дулатовтың қандай шығармаларын білесіңдер?
   
2. 
   «Оян қазақ» шығармасы не себепті қоғамда ерекше әсер қалдырып,неліктен елді дүр сілкіндірді?
   

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10

ә) өлеңнің,сөздің астарына,қыр-сырына мән беруге,идеясын түсініп,бағалай білуге баулу;

б) оқулық және қосымша материалдар деректерін тиімді пайдалануға,ойын еркін айтуға,өз пікірін қорғап,айқын да айшықты тілмен сөйлеуге машықтыру;

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, жинақтау,мәнерлеп оқу, баяндау, т.б

Сабақтың көрнекілігі:, кітаптар,тірек сызба,сурет т.б.

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі,тарих

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген тапсырманы сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1909 жылы Петербургте М. Дулатовтың "Оян, қазақ!" атты өлеңдер жинағы жарық көреді.

Өзінің алғашқы өлеңдерінен бастап туған халқының тағдырындағы қиындықтар мен ауыртпалықтардың сырына үңіліп, оның әлеуметтік тамырын әшкерелеуді мақсат еткен ақын Міржақьш "Оян, қазақ!" атты тұңғыш өлеңдер жинағьн мынандай өлең жолдарымен бастайды:

Көзіңді аш, оян, қазақ, көтер басты,

Өткізбей қараңғыда бекер жасты.

Жер кeттi, дін нашарлап, хал һарам боп,

Қазағым, енді жату жарамас- ты.

Ресей патшасының отарлау саясаты, қазақ жұртының хал-жағдайы, өнер-білімнің аздығы, басқа да түрлі қacipeттep осы төрт жолға сыйып тұрған секілді. Онын үстіне бұл жолдарды Міржақып шығармашылығының өне бойына тартылған темірқазық, идеяның басты бағдардың көрінісі деуге де болады. Ақын үшін халқының өмірін жырлаудан асқан мәртебелі тақырып жоқ. Көп өлеңдерінде ол қазақ елінің ауыртпалықтағы, отарлық езгідегі жағдайын баяндай келіп, елдің мүддесіне қызмет ету—әpбip азаматтың парызы деген тұжырым жасайды.