Сабақтың тақырыбы: Етістіктің шақтары. Осы шақ. Қазақтың ұлттық ойындары. Мақсаты

ойындары туралы жалпы түсінік беру.

жеткізіп, білімдерін дамыту.

батылдыққа тәрбиелеу.

1. Әлімбек Г. «Қазақ тілі» «Сөздік –словарь» 2005жыл

2. Сауытов Т.А. «Қазақ тілі» Петропавл қ, 2002жыл

3. Шанбай Т.Самоучитель казахского языка«Аруна Ltd»,2005жыл

4. Кенжеахметұлы С. Жеті қазына «Атамұра» 2004жыл

5. Байсақалова Ұ.С. «Қазақ тілі» «Фолиант»2007жыл

1. Етістік дегеніміз не?

2. Етістік тұлғасына қарай нешеге бөлінеді?

3. Етістік құрамына қарай нешеге бөлінеді?

4. Етістіктің мағыналық түрлері.

5. Етістік тудыратын қандай жұрнақтарды білесіңдер?

5. Етістіктің райлары дегеніміз не?

6. Етістіктің рай түрлері.

7. Ашық рай, қалау рай дегеніміз не?

8. Бұйрық рай, шартты рай дегеніміз не?

Жуын, құшақтау, билеу, айт, қателесу, кел, ақылдасу, жат, қоштасу, көгеру, көмектесу, келме, есепте, ақылдас, ойына.

Мен институтта оқып жүрмін. Дастархан жаса. Сен бүгін киноға бар. Мен қонаққа бара жатырмын. Ол сұрақ қойып жатыр. Сіз терезені жуып жатырсыз. Емтиханға дайындал. Жиналыста сен сөйле. Асыл, кітапты оқы. Мен оған хат жазып отырмын. Ол сабаққа дайындалды.

Әркім өз ойымен отыр. Мен жазда Бурабай көліне барғым келеді. Марат шақырса барамын, шақырмаса бармаймын. Кітапты дауыстап оқы. Менің киноға барғым келді. Мен қыста Түкияға барғым келеді. Оның айтқысы келеді. Біз өзен жағасына келдік.

Бар, айт, жаз, шақыр, барғым келеді.

Оспан келсе, ... . Жомарт айтпаса, ... . Мен тұрсам, ... . Сіз телефон соқсаңыз, ... . Қазақ тілін үйренсең, ... . ... брғым келеді. Сен дәптерге ... . Сен ... , мен тындаймын.

Қазақтың ұлттық киімдері нешеге бөлінеді?

Бас киімдерге нелер жатады?

Сырт киімдерге нелер жатады?

Аяқ киімдерге нелер жатады?

Сәукеле, кимешек дегеніміз не?

Етістіктің осы шағы қимыл мен іс-әрекеттің қазіргі кезде орындалып жатқандығын білдіреді. Мысалы: Мен сабаққа дайындалып отырмын.

Осы шақтың екі түрі бар:

1. 
   Нақ осы шақ;
   
2. 
   Ауыспалы осы шақ.
   

Нақ осы шақ жалаң және күрделі болып келеді:

а)жалаң осы шақ жатыр, отыр, тұр, жүр етістіктері арқылы жасалады:

Мен отырмын. Сен отырсың.

б) күрделі осы шақ көсемше тұлғалы етістікке отыр, тұр, жүр, жатыр деген төрт етістіктің біреуінің тіркелуі арқылы жасалады: Мен жазып отырмын. Сен қарай тұр.

2.Ауыспалы осы шақ істің үзілмей дағдылы түрде болып тұратындығын білдіреді. Көсемшенің –а,-е жұрнағы арқылы жасалынады. Құс ұшады. Су ағады.

Мен биыл демалыста Астана қаласында боламын. Аға, түскі демалыста үйге келіп тұрыңыз. Жездем баяндама жазып отыр. Құс қанатымен ұшады, құйрығымен қонады.

Оқимын, сөйлейді, жанады, отырады, жүреді, келі жүреді.

Отыр, тұр, жүр, жатыр.

Қазақтың ұлттық ойындарын білесіңдер ме?

Қазақ халқы -ұлт ойындарына бай халықтың бірі. Олардың көпшілігі бүгінге жетпей ұмытылған. Халықтың ұлттық ойындары ерлік, батылдық, ептілік, шыдамдылық және дененің шынығуын қажет етеді. Ұлттық ойындар: ойын-сауық, тұрмыс салт ойындары, дене шынықтыру, спорт ойындары, ой дамыту ойындары болып бөлінеді.

«Белбеу тастау», «Сақина тастау», «Алтыбақан», «Айтыс ойындары»- ойын-сауық түрлеріне жатса, көпшілікке мәлім, «Ақсерек пе, көксерек пе», «Айгөлек», «Соқыр теке», «Жаяу жарыс», «Арқан тарту», «Теңге алу», « Тай, құнан жорға жарыстары», «Қазақша күрес», «Аударыспақ», «Қыз қуу», «Жасырынбақ», «Асық», тағы басқа дене шынықтыру, спорттық ойындар жатады. Ой дамыту ойындарға:«Санамақ», «Дойбы», «Тоғызқұмалақ», «Жұмбақ айтыс», « Жаңылпаштар» жатады.
Сөздіктер

сүйек- кость шыдамды-выносливый

асық-альчик дамыту- развивать

ерлік-храбрость баулу-воспитывать

ептілік –ловкость ойын-сауық- развлечение

1-тапсырма. . Сөз тіркестерінен сөйлемдер құраңыз.

Ұлттық ойын, қыз қуу, ат жарыс, спорт ойыны, қазақ халқы, салт-дәстүр.

2. Бас киімдерге нелер жатады?

3. Етістік құрамына қарай нешеге бөлінеді?

4. Сырт киімдерге нелер жатады?

5. Етістіктің шақтары.

6. Нақ осы шақ;

7. Қазақтың ұлттық ойындары неге тәрбиелейді?

8. Қандай ойын түрлерін білесіңдер?

9. Қазір қандай ұлттық ойындар кең тараған?
Үй тапсырмасы: Етістіктің шақтары. Осы шақ. Қазақтың ұлттық ойындары.

Бағалау:

Сабақтың тақырыбы: Етістіктің шақтары. Осы шақ. Қазақтың ұлттық ойындары.

Мақсаты:

Білімділік: Етістіктің шақтары. Осы шақ туралы жалпы түсінік. Қазақтың ұлттық

ойындары туралы жалпы түсінік беру.

жеткізіп, білімдерін дамыту.

батылдыққа тәрбиелеу.

1. Етістік дегеніміз не?

2. Етістік тұлғасына қарай нешеге бөлінеді?

3. Етістік құрамына қарай нешеге бөлінеді?

4. Етістіктің мағыналық түрлері.

5. Етістік тудыратын қандай жұрнақтарды білесіңдер?

5. Етістіктің райлары дегеніміз не?

6. Етістіктің рай түрлері.

7. Ашық рай, қалау рай дегеніміз не?

8. Бұйрық рай, шартты рай дегеніміз не?

Жуын, құшақтау, билеу, айт, қателесу, кел, ақылдасу, жат, қоштасу, көгеру, көмектесу, келме, есепте, ақылдас, ойына.

Мен институтта оқып жүрмін. Дастархан жаса. Сен бүгін киноға бар. Мен қонаққа бара жатырмын. Ол сұрақ қойып жатыр. Сіз терезені жуып жатырсыз. Емтиханға дайындал. Жиналыста сен сөйле. Асыл, кітапты оқы. Мен оған хат жазып отырмын. Ол сабаққа дайындалды.

Әркім өз ойымен отыр. Мен жазда Бурабай көліне барғым келеді. Марат шақырса барамын, шақырмаса бармаймын. Кітапты дауыстап оқы. Менің киноға барғым келді. Мен қыста Түкияға барғым келеді. Оның айтқысы келеді. Біз өзен жағасына келдік.

Бар, айт, жаз, шақыр, барғым келеді.

Оспан келсе, ... . Жомарт айтпаса, ... . Мен тұрсам, ... . Сіз телефон соқсаңыз, ... . Қазақ тілін үйренсең, ... . ... брғым келеді. Сен дәптерге ... . Сен ... , мен тындаймын.

Қазақтың ұлттық киімдері нешеге бөлінеді? Бас киімдерге нелер жатады? Сырт киімдерге нелер жатады? Аяқ киімдерге нелер жатады? Сәукеле, кимешек дегеніміз не?

Етістіктің осы шағы қимыл мен іс-әрекеттің қазіргі кезде орындалып жатқандығын білдіреді. Мысалы: Мен сабаққа дайындалып отырмын.

Осы шақтың екі түрі бар:

1. 
   Нақ осы шақ;
   
2. 
   Ауыспалы осы шақ.
   

Нақ осы шақ жалаң және күрделі болып келеді:

а)жалаң осы шақ жатыр, отыр, тұр, жүр етістіктері арқылы жасалады:

Мен отырмын. Сен отырсың.

б) күрделі осы шақ көсемше тұлғалы етістікке отыр, тұр, жүр, жатыр деген төрт етістіктің біреуінің тіркелуі арқылы жасалады:

Мен жазып отырмын. Сен қарай тұр.

2.Ауыспалы осы шақ істің үзілмей дағдылы түрде болып тұратындығын білдіреді. Көсемшенің –а,-е жұрнағы арқылы жасалынады. Құс ұшады. Су ағады.
1-тапсырма. Сөйлемдерді оқып, етістіктің осы шақ түрін анықтаңдар.

Мен биыл демалыста Астана қаласында боламын. Аға, түскі демалыста үйге келіп тұрыңыз. Жездем баяндама жазып отыр. Құс қанатымен ұшады, құйрығымен қонады.

Оқимын, сөйлейді, жанады, отырады, жүреді, келі жүреді.

Отыр, тұр, жүр, жатыр.

Қазақтың ұлттық ойындарын білесіңдер ме?

Қазақ халқы -ұлт ойындарына бай халықтың бірі. Олардың көпшілігі бүгінге жетпей ұмытылған. Халықтың ұлттық ойындары ерлік, батылдық, ептілік, шыдамдылық және дененің шынығуын қажет етеді. Ұлттық ойындар: ойын-сауық, тұрмыс салт ойындары, дене шынықтыру, спорт ойындары, ой дамыту ойындары болып бөлінеді.

«Белбеу тастау», «Сақина тастау», «Алтыбақан», «Айтыс ойындары»- ойын-сауық түрлеріне жатса, көпшілікке мәлім, «Ақсерек пе, көксерек пе», «Айгөлек», «Соқыр теке», «Жаяу жарыс», «Арқан тарту», «Теңге алу», « Тай, құнан жорға жарыстары», «Қазақша күрес», «Аударыспақ», «Қыз қуу», «Жасырынбақ», «Асық», тағы басқа дене шынықтыру, спорттық ойындар жатады. Ой дамыту ойындарға:«Санамақ», «Дойбы», «Тоғызқұмалақ», «Жұмбақ айтыс», « Жаңылпаштар» жатады.
Сөздіктер

сүйек- кость шыдамды-выносливый

асық-альчик дамыту- развивать

ерлік-храбрость баулу-воспитывать

ептілік –ловкость ойын-сауық- развлечение

1-тапсырма. . Сөз тіркестерінен сөйлемдер құраңыз.

Ұлттық ойын, қыз қуу, ат жарыс, спорт ойыны, қазақ халқы, салт-дәстүр.

2. Бас киімдерге нелер жатады?

3. Етістік құрамына қарай нешеге бөлінеді?

4. Сырт киімдерге нелер жатады?

5. Етістіктің шақтары.

6. Нақ осы шақ;

7. Қазақтың ұлттық ойындары неге тәрбиелейді?

8. Қандай ойын түрлерін білесіңдер?

9. Қазір қандай ұлттық ойындар кең тараған?
Үй тапсырмасы: Етістіктің шақтары. Осы шақ. Қазақтың ұлттық ойындары.

Сабақтың тақырыбы: Етістіктің шақтары. Осы шақ.

Қазақтың ұлттық ойындары.

Мақсаты:

Білімділік: Етістіктің шақтары. Осы шақ. Қазақтың ұлттық ойындары.

Дамытушылық:

Тәрбиелік:

Сабақтың түрі: аралас

Әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, топпен жұмыс, ой толғау, түсіндіру, талдау, жинақтау, деңгейлеп оқыту,

Көрнекілігі: интерактивті тақта, сөздіктер, кесте, жеке тапсырмалар, оқулық.

Пәнаралық байланыс: орыс тілі, әдебиет, тарих, этнопедагогика

Пайдаланған әдебиеттер:

Сабақтың барысы:

I Ұйымдастыру кезеңі:

а) түгендеу

ә) психологиялық дайындық жүргізу.

б) оқушыларға сабақтың тақырыбын, мақсатын, түрін, әдіс-тәсілдерін таныстыру.
II Үй тапсырмасын сұрау.

1. Етістік дегеніміз не?

2. Етістік тұлғасына қарай нешеге бөлінеді?

3. Етістік құрамына қарай нешеге бөлінеді?

4. Етістіктің мағыналық түрлері.

5. Етістік тудыратын қандай жұрнақтарды білесіңдер?

5. Етістіктің райлары дегеніміз не?

6. Етістіктің рай түрлері.

7. Ашық рай, қалау рай дегеніміз не?

8. Бұйрық рай, шартты рай дегеніміз не?

Жуын, құшақтау, билеу, айт, қателесу, кел, ақылдасу, жат, қоштасу, көгеру, көмектесу, келме, есепте, ақылдас, ойына.

Мен институтта оқып жүрмін. Дастархан жаса. Сен бүгін киноға бар. Мен қонаққа бара жатырмын. Ол сұрақ қойып жатыр. Сіз терезені жуып жатырсыз. Емтиханға дайындал. Жиналыста сен сөйле. Асыл, кітапты оқы. Мен оған хат жазып отырмын. Ол сабаққа дайындалды.

Әркім өз ойымен отыр. Мен жазда Бурабай көліне барғым келеді. Марат шақырса барамын, шақырмаса бармаймын. Кітапты дауыстап оқы. Менің киноға барғым келді. Мен қыста Түкияға барғым келеді. Оның айтқысы келеді. Біз өзен жағасына келдік.

Бар, айт, жаз, шақыр, барғым келеді, оқы.

Оспан келсе, ... . Жомарт айтпаса, ... . Мен тұрсам, ... . Сіз телефон соқсаңыз, ... . Қазақ тілін үйренсең, ... . ... брғым келеді. Сен дәптерге ... . Сен ... , мен тындаймын.

Келуім, айтуым, баруым, сөйлеуім, сұрауым, келмеуім.

Қазақтың ұлттық киімдері нешеге бөлінеді?

Бас киімдерге нелер жатады?

Сырт киімдерге нелер жатады?

Аяқ киімдерге нелер жатады?

Сәукеле, кимешек дегеніміз не?

Етістіктің осы шағы қимыл мен іс-әрекеттің қазіргі кезде орындалып жатқандығын білдіреді. Мысалы: Мен сабаққа дайындалып отырмын.

Осы шақтың екі түрі бар:

1. 
   Нақ осы шақ;
   
2. 
   Ауыспалы осы шақ.
   

Нақ осы шақ жалаң және күрделі болып келеді:

а)жалаң осы шақ жатыр, отыр, тұр, жүр етістіктері арқылы жасалады:

Мен отырмын. Сен отырсың.

б) күрделі осы шақ көсемше тұлғалы етістікке отыр, тұр, жүр, жатыр деген төрт етістіктің біреуінің тіркелуі арқылы жасалады:

Мен жазып отырмын. Сен қарай тұр.

2.Ауыспалы осы шақ істің үзілмей дағдылы түрде болып тұратындығын білдіреді. Көсемшенің –а,-е жұрнағы арқылы жасалынады.

Құс ұшады. Су ағады.

Мен биыл демалыста Астана қаласында боласмын. Аға, түскі демалыста үйге келіп тұрыңыз. Жездем баяндама жазып отыр. Құс қанатымен ұшады, құйрығымен қонады.

Оқимын, сөйлейді, жанады, отырады, жүреді, келі жүреді.

Отыр, тұр, жүр, жатыр.

Қазақтың ұлттық ойындарын білесіңдер ме?

Қандай ойындар бар?
Қазақтың ұлттық ойындары.

Қазақ халқы -ұлт ойындарына бай халықтың бірі. Олардың көпшілігі бүгінге жетпей ұмытылған. Халықтың ұлттық ойындары ерлік, батылдық, ептілік, шыдамдылық және дененің шынығуын қажет етеді. Ұлттық ойындар: ойын-сауық, тұрмыс салт ойындары, дене шынықтыру, спорт ойындары, ой дамыту ойындары болып бөлінеді.

«Белбеу тастау», «Сақина тастау», «Алтыбақан», «Айтыс ойындары»- ойын-сауық түрлеріне жатса, көпшілікке мәлім, «Ақсерек пе, көксерек пе», «Айгөлек», «Соқыр теке», «Жаяу жарыс», «Арқан тарту», «Теңге алу», « Тай, құнан жорға жарыстары», «Қазақша күрес», «Аударыспақ», «Қыз қуу», «Жасырынбақ», «Асық», тағы басқа дене шынықтыру, спорттық ойындар жатады. Ой дамыту ойындарға:«Санамақ», «Дойбы», «Тоғызқұмалақ», «Жұмбақ айтыс», « Жаңылпаштар» жатады.
Сөздіктер

сүйек- кость

асық-альчик

ерлік-храбрость

ептілік –ловкость

шыдамды-выносливый

дамыту- развивать

баулу-воспитывать

Ұлттық ойын түрлерін атаңыздар?

Қандай ойын түрлерін білесіңдер?

Қазақтың ұлттық ойындары неге тәрбиелейді?

Қазір қандай ұлттық ойындар кең тараған?
1-тапсырма. Мәтіннен етістіктерді табыңыз.
2-тапсырма. Сөз тіркестерінен сөйлемдер құраңыз.

Ұлттық ойын, қыз қуу, ат жарыс, спорт ойыны, қазақ халқы, салт-дәстүр.