- Талдысай орта мектебі.
- Ашық сабақ.
- Сабақтың тақырыбы: Эволюцияның басты бағыттары
- мен негізгі заңдылықтары
- Сынып: 10-11 «а»
- Биология пәнінің мұғалімі: Ешмұханов Таңат Жанғырханұлы.
- Сабақтың тақырыбы: Эволюцияның басты бағыттары
- мен негізгі заңдылықтары
- Сабақтың мақсаты: 1.Эволюцияның басты
- бағыттары мен негізгі
- заңдылықтары туралы
- білімдерін тереңдету
- 2. Өз бетімен оқып білу
- дағдыларын дамыту
- 3. Оқушылардың дүниетанымын
- кеңейту
-
«Макроэволюция туралы ілім» тақырыбын қайталау. - «Макроэволюция туралы ілім» тақырыбын қайталау.
- Органикалық эволюцияның басты бағыттары: биологиялық прогресс, биологиялық регресс.
- Биологиялық прогрестің негізгі жолдары: ароморфоз, идиоадаптация, жалпы дегенерация.
- Органикалық эволюцияның негізгі заңдылықтары: дивергенция, конвергенция, параллелизм.
- Гомологиялық және аналогиялық мүшелер.
Эволюция – төменгі сатыдан жоғары сатыға, қарапайымнан күрделіге қарай дамитын процесс. Сондықтан да академик А.Н.Северцов органикалық дүниенің даму тарихында биологиялық прогрес пен биологиялық регресс болатынын ерекше атап көрсетті. - Эволюция – төменгі сатыдан жоғары сатыға, қарапайымнан күрделіге қарай дамитын процесс. Сондықтан да академик А.Н.Северцов органикалық дүниенің даму тарихында биологиялық прогрес пен биологиялық регресс болатынын ерекше атап көрсетті.
- Академиктер А.Н.Северцов пен И.И.Шмальгаузен эволюцияның прогреске әкелетін 3 бағытын анықтады:
- 1. Ароморфоз(морфологиялық прогресс немесе арогенез.) 2. Идиоадаптация (аллогенез). 3. Дивергенция(катагенез).
- Северцов
- Алексей Николаевич
- (1866 – 1936)
- Шмальгаузен
- Иван Иванович
- (1884 – 1963)
Эволюцияның басты бағыттары - Биологиялық прогресс.
- - Қоршаған ортаға организмдердің бейімделушілігінің артуы.
- Түрлер санының артуы.
- Ареалдың кеңейуі.
- Биологиялық регресс.
- Қоршаған ортаға организмдердің бейімделушілігінің кемуі.
- Түрлер санының азаюы.
- Ареалдың тарылуы.
- Биологиялық прогрестің жолдары
Жануарлардағы ароморфоздар - Омыртқалылар
- класының
- өкілдері
- Сыртқы
- жабындары
-
- Тыныс алу
- мүшелері
- Жүрегінің
- құрылысы
Архей эрасындағы ароморфоздар -
- Фотосинтез
- Оқшауланған ядро
- Архей эрасы (прокариоттар)
- Оттегімен тыныс алу
- Ароморфоз-организмдердің жалпы құрылым деңгейін күрделендіріп, жоғары сатыға көтеру
- Латиметрия
- (Саусаққанатты балық)
- Ихтиостега
- (құрлыққа шықты)
Идиоадаптация-организмдердің жеке бейімделу шешімін арттырады, бірақ организмнің құрылым деңгейінде ешқандай өзгеріс болмай сол қалпында сақталады. - Дегенерация
- даралардың құрылым деңгейін төмендетіп,
- биологиялық регреске
- Эволюцияның негізгі жолдары мен бағыттары
Эволюция екі бағытта жүреді олар: биологиялық регресс (түрдің жойылуына апарады) және биологиялық прогресс. Биологиялық прогрес үш түрлі жолмен жүреді: - Эволюция екі бағытта жүреді олар: биологиялық регресс (түрдің жойылуына апарады) және биологиялық прогресс. Биологиялық прогрес үш түрлі жолмен жүреді:
- Ароморфоз - даралардың құрылым деңгейі күрделеніп тіршілік етуге бейімділігі арта түседі
- Мысал: Организмдердің судан құрлыққа шығуы, тірі туу, сүрқоректілердің дене температурасының тұрақтылығы.
- Идиоадаптация - биологиялық құрылым деңгейінт күрделендірмей өзгертпей тіршілік үшін күресте организмдердің өзіне пайдалы белгілі бір орта жағдайына бейімделушілігі
- Мысал: Жануарлардағы қорғаныш рең.
- Дегенерация –немесе морфофизиологиялық регресс эволюциялық дамуында қарапайымдала түсу деген ұғымды білдіреді .
- Мысал: жерасты жануарлары(көртышқан),үңгір(протей), терең су асты организмдері.
Дивергенция – («divergo”-кері шегінемін) бұл туыс формалардағы белгілердің ажырауы Дивергенция мысалдары Дивергенция мысалдары Дивергенция гомологиялық мүшелердің түзілуіне әкеліп соғады - Гомологиялық мүшелер- құрылысы мен шығу тегі бір, бірақ атқаратын і қызметтері әр түрлі мүшелер
- Гомологиялық мүшелерге мысал
- Бунақдене қоректі өсімдік
- Бөріқарақат пен кактустың тікенектері
- Гомологиялық мүшелерге мысал
- Гомологиялық мүшелерге мысал
- (Парашют) бақ-бақ
- (қанатша) үйеңкі
1.Жүгіру (таракан), - 1.Жүгіру (таракан),
- 2.Жүзетін (жук-плавунец),
- 3.Қазатын (медведка).
- 4.Секіретін (шегіртке),
- 5.Қармайтын (дәуіт).
- Гомологиялық мүшелерге мысал
Жүгіретін (қасқыр), - Гомологиялық мүшелерге мысал
- Жүгіретін (қасқыр),
- Жүзетін (ескекаяқтылар),
- Қазатын (көртышқан).
- Секіретін (кенгуру),
- Ұшатын (жарғанат),
- Өрмелейтін (енжар).
- Сүтқоректілердің аяқтары:
Конвергенция –(conergo-ұқсас болу) деп туыстық жағынан алыс болғаныментіршілік ортасы бірдей, сыртқы пішінінің бір-біріне ұқсас болуын айтады Конвергенция мысалдары Конвергенция аналогиялық мүшелердің түзілуіне әкеліп соғады - Аналогиялық мүшелер – құрылысы мен шығу тегі әр түрлі, бірақ ұқсас қызмет атқаратын мүшелер.
- Аналогиялық мүшелерге мысал
- Аналогиялық мүшелерге мысал
- Аналогиялық мүшелерге мысал
Параллелизм - «қатар жүру»)- деп туыстық жағынан өте жақын организмдердің ұқсас белгілерінің бір-біріне тәуелсіз дамуын айтады Параллелизм мысалдары - Тіршілік ортасы су – ескекаяқтарының бейімделуі
Биологиялық прогресс, - Биологиялық прогресс,
- Биологиялық регресс,
- Ароморфоз,
- Идиоадаптация,
- Дегенерация,
- Дивергенция,
- Конвергенция,
- Параллелизм.
- Терминдерге түсінік беріңіздер
- Үйге тапсырма: 1. §12 оқып білу
- 2. «Органикалық дүниенің даму
- жолдары мен заңдылықтары»
- туралы рефераттар жазу
- Бағалау
-
Достарыңызбен бөлісу: |
