Сабақтың тақырыбы: Ғарыш дегеніміз не? Сабақтың мақсаты

Оқушыларды түгендеу.Психологиялық дайындық.

-Мына шашылған әріптерден сөз құрайықшы.

К Е С
С І Ә Т

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру:

-Бізддер қандай тарауды аяқтадық?

(Қазақстанның өсімдіктері мен жануарлары.)

-Ендеше, кубизм әдісі арқылы қысқаша шолу жасайық.

1.Қазақстаннның қызыл кітабына енген қандай жануарлар мен өсімдіктерді білесіңдер?

2.Қорғауға алынған құстарды атап айт?

3.Қай жылы құндыздарды қорғауға алынған қорық құрылды?

4.Таулы жерді мекендейтін жануарлады атап айт?

5.Қазақстанның қорықатар саны және оларды атап айт?

6. Физикалық карталардан еліміздегі негізгі тауларды атап көрсет?

-Туған жерді қадір тұтар болсақ, оны аялай білейік.Не жетпейді, не ғаріп дегенде қарт абыз:

Ел жағалай қонбаса,

Бетегелі бел ғаріп.

Қаз,үйрегі болмаса,

Айдын шалқар көл ғаріп, -депті.

Ендеше барды жоғалтып алмайық.Исабаевтың өлеңімен толықтырсам артық болмас.

-Балалар, біз тіршілік ететін планетамыз қалай аталады?

-Балалар, дөңгелене тұрып жерді бейнелейік.Жер қандай? Енді қолымызды жоғары көтеріп, үйді бейнелейік.Сонымен, Жер-біздің үйіміз.

-Балалар, сонымен қатар жер-ғарыш денесі.Ал, ғарыш дегеніміз не? Оны білу үшін орнымызға отырып, бүгінгі күннің жадын, сабақтың тақырыбын жазайық.

IV.Жаңа сабаққа кіріспе.

-Ғарыш туралы не білесіңдер? (Оқушылар білгендерін ортаға салады.)

Балалар, біз бүгін әр планетаға саяхат жасаймыз.Әр планетаның тіршілігімен танысып білісеміз.Тапсырмалар орындаймыз.

V.Жаңа сабақ. Ғарыш туралы түсінік беру.

Бұлтсыз ашық түнде аспаннан жыпырлаған сансыз көп жұлдыздарды көресің.Олардың көбі солғын жарық нүктеге ұқсайды.Енді біреулері бірде күшейіп, бірде әлсіреген алыстағы отты елестетеді.Жұлдыздар жерден өте алыс қашықтықта орналасқан.Сондықтан олар біздің көзімізге кішкене жылтыраған ноқат сияқты болып көрінеді.Шынында да, олардың әрқайсысы жанып тұрған, орасан зор газ шарларына ұқсас келеді.Жай көзбен қарағанда аспанда з мыңға тарта жұлдыз көрінеді.Ал қазіргі жаңа құралдармен есепке алғанда саны бірнеше миллион.Ғалымдардың айтуынша жұлдыздардың саны миллиондардан әлденеше асып кетеді.

Жерге ең жақын жұлдыз ол –Күн.Оның төңірегінде жерді қоса есептегенде 9 ірі аспан денесі айналып жүреді.Олар планеталар деп аталады.(планета гректен аударғанда-адасушы жұлдыз деген сөз.)

Планеталар өзінен жарық шығармайтын салқын денелер.Дегенмен олар түнгі асапанда жұлдыз сияқты жылтырап тұрады.Өз кезегінде планеталардың төңірегінде олардың серіктері айналып жүреді. Жердің серігі ай.

Күн және оны айналып жүретін планеталар мен олардың серіктері Күн жүйесін құрайды.

Күн жүйесі -Әлем кеңістігінің немесе Ғарыштың бір кішкене шағын мүйісі.Ол галактика деп аталады.Әлемде ондай галактикалар тым көп-миллиондап саналады.

-Сонымен, жер де ғарыш денесі.Оның ғарыштағы орнын қысқаша былай өрнектеуга болады:

Жер шары

Жерді қоршаған бүкіл дүние-Әлем немесе Ғарыш деп аталады.Ғарышқа жол 1957 жылы 4 қазанда ашылды. Бұл күні бұрынғы Кеңес Одағында Жердің жасанды серігі ұшырылды. Ал 1961 жылы 12 сәуірде адам баласы тарихында бірінші рет Ю.Гагарин ғарыш кемесімен Жер шарын айнала ұшты.12 сәуір тарихқа ғарышкерлер күні деген атпен белгілі.

Жұлдыздар жүйелері мен олардың шоғырлары галактика құрайды.Шексіз әлемнің біздер орналасқан бөлігін біздің ғалам деп атайды.Онда 150 миллиардтай жұлдыздар бар. Күн бізге ең жақын қатардағы орташа жұлдыз.Бір секундта 300 000 шақырым жылдамдықпен қозғалатын жарық күннен жер бетіне 8 минутта, ал біздің бір шетінен екінші шетіне 100 000 жыл жүріп жетеді.

Сонымен қазіргі кезде Күн жүйесінің тоғыз планетасы белгілі.Ғалымдар әлі де болса жаңа планеталарды іздестіру жұмыстарын жалғастыруда.

Тұғиық Ғалам кереметттерін ашуға адам әсте де құмар-ақ!

Енді планеталарымызға саяхатымызды бастайық:

Алдымен Меркуриге аттанайық: Ол үшін мына тапсырмаларды орындайық.

Орнымыздан тұрайық.

Алақанды ұрайық,

Бір отырып бір тұрып,

Орнымызға қонайық.

Марсқа саяхатқа барайықшы балалар:

IХ. Шығармашылық жұмыс:

Оны дұрыс шешкенде ғана ғарышқа алғаш ұшқан әйел адамының аты шығады.

1. 
   Күнге ұқсас жанып тұрған, орасан зор газ шары қалай аталады?
   

А) 3мыңға тарта в) миллиондай б) миллиардтан астам

А) күн в) ай б) жұлдыз

А) Марс в) Шолпан б) Меркурий

А) 150 000 в) 300 000 б) 3 000 000

А) Т.Әубакіров в) Ю.Гагарин б) Т.Мұсабаев

Жадымызда қалды бүгін таныс боп,

Келсе дағы бізге бұрын алыс боп.

Тылсымы көп табиғат пен жер шары,