Сабақтың тақырыбы: Гете – Лермонтов – Абай Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері/Учебно воспитательные задачи

1. 
   Абай мен орыс, неміс ақындары шығармашылығындағы өмір шындығының табиғи мәнісін оқушыларға жеткізу, орыс халқы, неміс халқы өміріндегі жағымсыз құбылыстардың қазақ даласында бар екендігін Абайдың аударма арқылы қызықты жеткізе білгендігін түсіндіру;
   
2. 
   Оқушылардың ой-өрісін кеңейту, ізденіс қабілетін дамыту;
   
3. 
   Оқушыларды адалдық пен адамдыққа, достыққа баулу, сұлулық пен әсемдікті сүюге, бірін-бірі қадірлей білуге тәрбиелеу.
   

WARTE NUR6 BALDE

RUHEST DU AUCH …
ПОДОЖДИ НЕМНОГО,

ОТДОХНЕШЬ И ТЫ ...

(ГЕТЕ-ЛЕРМОНТОВ-АБАЙ)

Аударманы негізінен төмендегідей екі үлкен түрге бөлуге болады: 1) Ауызша аударма. Сөйлеген сөздер, баяндамалар ілеспе түрде ауызша аударылады, шетелдерден келген ресми өкілдер мен қонақтардың пікір алысуына аудармашылар көмектеседі; 2) Жазбаша аударма. Барлық хат-хабар, ресми құжаттар, ғылыми және көркем шығармалар жазбаша аударылады. Түпнұсқаның түрі мен мәніне қарай аударманың да қолданылатын әр алуан амал-тәсілдері бар. Мысалы, ресми құжаттарды аударғанда, түпнұсқаны қаз-қалпында бұлжытпай толық жеткізу көзделсе, ғылыми және техникалық шығармаларды аударғанда, белгілі салалардың терминологиялық ұғымдарын дұрыс беру көзделеді (Ауызша және жазбаша аударма туралы төменде кеңінен түсінік беріледі).

2) ауызша-ауызша аударма немесе ауызша мәтіннің ауызша аудармасы (ізбе-із немесе ілеспе аударма);

3) жазбаша-ауызша аударма немесе жазбаша мәтіннің ауызша аудармасы;

4) ауызша-жазбаша аударма немесе ауызша мәтіннің жазбаша аудармасы;

1) көркем аударма;

2) ақпараттық аударма;

3) ғылыми аударма;

4) ресми аударма;

5) публицистикалық аударма; жарнамалық аударма.

Абай 90-жылдары орыс ақындарын аудара бастады. Сол ақындардың ішіндегі Лермонтовты ол «ерекше ызаның ақыны, махаббаты ашумен уланған ақын» деп, өте іш тартып, жақын көрді, сырлас, мұңдасын тапқандай болды. Сондықтан да Абайдың Лермонтов поэзиясына деген ықыласы ерекше еді. Абай ұлы ақынның, тіпті сол кездегі орыс қауымының тілек-талабын, мұңын ұға алатын дәрежеде еді, ол мұңынын ұққан халақтың жырын да ұқты. Абай көбіне өз ой-сезіміне үндес шығарманы аударады. «Жолға шықтым бір жым-жырт түнде жалғыз...»-Лермонтовтың «Выхожу один я на дорогу» атты өлеңін Абай 1898 жылы аударған. Бұл – өмірге ой көзімен қарай білудің, сезімталдық, сыршылдықтың үлгісі болатын лирикалық туынды. Абайдың өлеңі Лермонтов нұсқасына жолма-жол сәйкес келіп отырады, мағынасы жағынан әбден жақын және көркемдігі де өте жоғары.

Мысалы,

Лермонтов	Абай
В небесах торжественно и чудно Спит земля в сиянье голубом... Что же мне больно и так трудно? Жду ль чего? Жалею ли о чем? Уж не жду от жизни ничего я, И не жаль мне прошлого ничуть: Я ищу свободы и покоя! Я бы хотел забыться и заснуть.	Мен көрдім көктің ғажап жасалғанын, Жер ұйықтап, көкшіл шықпен бу алғанын, Менің не мұнша қапа қысылғаным? Үміт пе? Өкініш пе ойлағаным? Дүниеден үмітім жоқ менің деймін, Өмірге өткен титтей өкінбеймін. Азаттық пен тыныштық – көксегенім, Ұйықтамақ пен ұмытпақ деп іздеймін...-

3 ақынның өмірбаяндарын салыстыру

Гете	Лермонтов	Абай

2. 
   ақынның өмірбаянындағы ұқсастық
   

• 
  Үш ақынның үндестігі неде?
  
• 
  Қайғылы тағдырлары ұқсас па?
  
• 
  Аударма ғылымы қалай бөлінеді?