Сабақтың тақырыбы: «Қызықты генетика»

II . Өткен сабақтарды пысықтау..................................29 мин

А Ол кім, бұл не?, Биологиялық диктант ойыны.

Б) Қарама – қарсы сұрақ қою.

С) Ти кестесін толтыру.

Д) Кім жылдам ойыны

Е) Сөзжұмбақ шешу

III. Қорытындылау, Бағалау.........................................10 мин

IV. Үйге тапсырма..........................................................1 мин

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі: А) Оқушылармен сәлемдесемін.
   

С) Кезекшіні тағайындаймын

Д) Оқушыларды түгендеймін

Ж) Сабақтың мақсаты түсіндіріліп болған соң оқушыларды үш топқа бөлемін. Әр топ өз көшбасшысын сайлап, әр топ өздеріне ат қояды.

З) Оқушылардың зейінін сабаққа аударамын
II. Өткен сабақтарды пысықтау: Сабақты, яғни өткен сабақтарда мына төмендегі ойындарды жүргізу арқылы пысықталады.

1. 
   Ойын. Биологиялық диктант. Ол кім, бұл не? Бұл ойын оқушылардан үй тапсырмасы сұрау ретінде тексеріледі.
   

1. 
   Ғылым ретінде генетиканың негізін салушы чех жаратылыс зерттеушісі. Ол кім? Жауап:
   

2. 
   Сәйкес хромосомалардың бірдей үлескілерінде болып, баламалы белгілерінің дамуына жауап беретін дәл сол геннің әртүрлі қалпы. Бұл не? Жауап:
   

3. 
   Барлық гаметалары бірдей және ондағы хромосомалар мөлшері және пішіні бойынша ерекшеленбейтін жыныстар............................................... деп аталады.
   
4. 
   Гендері жыныстық хромосомаларда болатын белгілер ....................................... деп аталады.
   
5. 
   Қандай да бір белгіге әсер ететін генетикалық материалдың кенеттен, секірмелі өзгеруі.............................. деп аталады.
   
6. 
   Мейоз кезінде бөлінген шүйке жібі үзілген кезде ..................... мутация болады. Соның нәтижесінде хромосомалар санына тән емес гаметалар түзіледі.
   

1. 
   Нобель сыйлығын 1933 жылы алып, 1910 жылы Колумбий университетінде генетикалық тәжірибелерін бастаған. Ол кім?
   

2. 
   жасушаларында бір геннің екі аллелі болатын ( әртүрлі белгілерді жеткізетін әр текті зиготалар) ағзалар. Бұл не? Жауап:
   

3) Мендель сары түсті басым түс ( доминантты) деп атап, оны ....... іріппен белгіледі. Жасыл түс басылыңқы (рецессивті) түс деп аталып, .......

4. 
   Ата - енелерформалары тек бір жұп белгілері бойынша ғана ерекшеленетін шағылыстыру............................................ деп аталады.
   
5. 
   Мутациялар кезінде ДНҚ – ғы бірлі – жарым негіз немесе тұтас гендер немесе хромосомалардың өзгеруі мүмкін. Жалпы осы мутация үлкен топтарғабөлінеді: ..................................................................................... .
   
6. 
   Мутацияға ұшырау белгісі мен қасиеттерінің сипаты бойынша олар мынадай үдірістерге бөлінеді:....................................................................... .
   

1. 
   Тұқым қуалау өзгергіштігіндегі сәйкес қатарлар заңын ашты. Ол заң ағзалардың тұтастай формаларында ұқсас генетикалық жиынтық, сондай – ақ соған сәйкес ұқсас мутация болатынын дәлелдеді.
   

2. 
   Генотипінде тек бір іріктеме аллелі ғана болатын тіршілік иелері. Бұл не? Жауап:
   

3. 
   Ата – енелер формасы бірінен – бірі екі жұп белгісі бойынша ерекшеленетін шағылыстыру типі......................................................... деп аталады.
   
4. 
   Тірі ағзалардың өз ата – енелерінен айырмашылығындағы ортақ қасиет .................................. деп аталады.
   
5. 
   Түзілетін гаметалар хромосомаларының мөлшері және пішіні бойынша ерекшеленетін жыныстар ............................................................. деп аталады.
   
6. 
   Мутациялардың ағзадағы мәні бойынша қандай топтарға бөлінеді .................................................................................... .
   

2. 
   Ойын. Қарама – қарсы сұрақ қою.
   

3. 
   Ойын. Ти кестесін толтыру. Бұл кестені тек топтың басшысы ғана тақтада плакатқа сызылған кестені толтырады.
   

4. 
   Ойын. Кім жылдам.
   

1. 
   Генетика дегеніміз?
   

2. 
   Өзгергіштік дегеніміз, Өзгергіштіктің түрлері?
   

3. 
   Мутагенді факторлар немесе мутагендер дегеніміз?
   

1. 
   Ата – енелер формасы бірінен – бір екі жұп белгісі бойынша ерекшеленетін шағылыстыру типі қалай аталады?
   

2. 
   Тұқым қуалаудың хромосомалық теориясы қандай қағидаларды қамтиды?
   

• 
  бір хромосомада орналасқан гендер тіркес немесе бірге тұқым қуалайды.
  
• 
  Мейозда гомологиялық хромосомалар арасында үлескілерінің алмасуы – айқаспа болуы мүмкін.
  
1. 
   Гендік мутацияның қандай түрлері бар?
   

1. 
   Аллельді гендер дегеніміз?
   

2. 
   Неліктен Т.Х. Морган дрозофила шыбынын тәжірибеде зерзат ретінде қолданды?
   

3. 
   Т.Х. Морган өз тәжірибелерінде хромосомалардағы барлық гендердің орналасу тәртібін анықтап, тіпті көршілес гендер арасындағы қашықтықтарды есептеп шығарды. Бұл қашықтықтыр қандай пайызбен өлшенді және де өлшеу үшін қандай өлшеп бірлік қолданды?
   

1. 
   Сұрақ – Жыныс клеткасы дегеніміз
   

2. 
   Сұрақ – Тірі ағзалардың өз ата – енелерінен айырмашылығындағы ортақ қасиеті?
   

3. 
   Сұрақ – Тұқым қуалау өзгергіштігіндегі сәйкес қатарлар заңын ашқан ғалым?
   

4. 
   Сұрақ - Организмдегі барлық гендер жиынтығы не деп аталады?
   

5. 
   Сұрақ - Бір белгіден айырмашылығы бар организмдерді шағылыстыру нәтижесінде алынған бір жұп аллель бойынша гетерозиготалы өнімдерді шағылыстырудың қай түрі дейміз?
   

6. 
   Сұрақ - Тұқымқуалайтын ақпараттық құрылымдық бірлік дегеніміз?
   

7. 
   Ата – тектерге тән белгілерді сақтаудағы тірі ағзалардың ортақ қсиеті не деп аталады?
   

Жауап: тұқымқуалаушылық.

8. 
   Сұрақ – Тіркес тұқым қуалау заңын қай ғалым ашқан?
   

9. Сұрақ – қандай да бір белгіге әсер ететін генетикалық материалдың кенеттен, секірмелі өзгеруі не аталады?

10. 
    Сұрақ - Әр түрлі аллельді гендері бар зигота?
    

10. 
    Сұрақ – Организмнің барлық сыртқы белгілердің жиынтығы не деп аталады?
    

10. 
    Сұрақ – Ғылым ретінде генетиканың негізін салушы чех жаратылыс зерттеушісі?
    

10. 
    Сұрақ – Мендель тәжірибелерінің нәтижелерін өз замандастары бағаламады. Зерттеуші өмірден озғаннан кейін ғана әлемге әйгілі болды. Бірақ ғалымның тәжірибелері келесі ғасырда іске асты. Бұл тәжірибелерді дәлелдеген ғалымдардың бірі кім?