Тәжірибе: (видоеролик арқылы тәжірибе көрсетіледі)
Өткізгіштің кедергісінің температураға тәуелділігі:
Кейбір таза металдардың кедергісі әжептәуір, ал қорытпаларда кедергі аз артады. Температура артқанда, кедергісі ешқандай өзгермейтін арнайы қортпаларда бар. Оларға константан мен манганин жатады. Оларды этолондарды, реостаттар мен басқа да аспаптарды дайындауға пайдаланылады.
Химиялық таза металдар үшін:
ХБЖ-жа өткізгіштің температуралық коэффициентінің өлшем бірлігі: . Кесте
Сұйық өткізгіштерді – электролиттерді қыздырғанда, басқаша құбылысты бақылауға болады. егер тізбекке темір сымның орнына қандай да бір электролитті (мысалы, тұздың судағы ерітіндісін) қосатын болсақ, онда электролит қызған сайын, токтың артатынын амперметрден байқаймыз. Сонымен, температура артқанда, электролиттердің кедергісі кемиді.
Өткізгіш кедергісінің температураға тәуелділігі кедергілер термометрлерін, яғни температураларды өлшейтін құралдарды жасағанда пайдаланылады.
Өте қолайлы кедергі термометрлерінің қатарына платина термометрі жатады. Онымен -2000С-тан +6000С-қа дейінгі аралықтағы температураларды 0,000010С дәлдікке дейін өлшеуге болады.
1911 жылы голландия физигі Камерлинг-Оннес тамаша құбылысты байқады. Ғалым қайнау температурасы 4,1 К болатын сұйық гелийді пайдаланып және әр түрлі металдарды тоңазыта отырып олардың кедергісін өлшеген. Металдардың әрқайсысының кедергісі өзіне тән «сындық» температурада кенет нөлге дейін төмендеген. Сонымен Камерлинг-Оннес сынап үшін 4,12 К-ге (-2690С шамасында) тең сындық температураны алды; қорғасын үшін ол 7,3 К-ге (яғни -2660С шамасында) тең. Осы құбылыс асқын өткізгіштік деп аталады.
Асқын өткізгіштік деп таза металдардың және бірқатар қоспалардың кедергісінің абсолют нөлге жақын температураларды кенет нөлге дейін төмендеу құбылысын айтады.
Асқын өткізгіштіктің үлкен практикалық мәні бар. Асқын өткізгіштік күйінде тұйықталған өткізгіштегі ток күші, кедергінің болмауы салдарынан, шексіз ұзақ уақыт бойы сақталады. 1925 жылы мыс сақинамен жасалған тәжірибеде тіпті 2,5 жыл өтсе де, сақинадағы ток күшінің ешқандай кемімегені байқалған.
Қазіргі таңда Күннің магнит өрісінен он мың есе күшті магнит өрісін беретін өте қуатты асқын өткізгішті электрмагниттер жасалған.
2. «Бұрыштар» әдісін пайдаланамын. Бұл әдіс белсенді тыңдау, сөйлеу, анық баяндау, тәжірибе алмасу, өзара байланыста болу мақсатында қолданылады..15 мин
Соңынан қорытынды жүргіземін.
1.Оқушылар топпен тиянақты, жинақы отырып мәлімет алады.
2. Оқушылар әр бұрышына суреттер салып жапсырады, жапсырған соң бір бұрышынан бастап Қысым тақырыбына байланысты мәтін құрайды.
|
Сұрақтар
Метал өткізгіштер кедергісінің температураға тәуелділігі қандай? Бұл құбылыстың себебі неде?
Өткізгіш кедергісінің температураға тәуелді формуласын ата?
α дегеніміз не? Өлшем бірлігін ата.
Асқын өткізгіштік дегеніміз не?
Асқын өткізгіштік құбылысы туралы не білесіңдер?
2.Қорытындылау. Даналық ағашына (оқушылар стикерге не түсінді және нені түсінген жоқ жазады. Экранда ағаштың суретіне жазған стикерді іледі)
1. Есептер деңгейлік есептершығарады.
2.Қорытынды шығару мақсатында сұрақтар қойладыы.
Оқушылар сабақ барасында өзін қалай сенгендігін нені түсінгенін, нені білгісі келетіндігі жазулары арқылы кері байланыс жүргізіледі.
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
