Сабақтың тақырыбы: кіріспе. Сабақ түрі : аралас. Сабақ әдісі: мазмұндау,сұрақ-жауап

(Оқушылар ООМ бойынша бір-біріне сұрақ қояды)

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1 өндіріс

2. тәжірибе

3. кен

4. ғалым 5. қола 6. зерттеу7. тайпа

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1 еңбек

2. білім

3. тәжірибе

4. кәсіп

5. дін

7. тайпа

9. өндіріс

10. өнім

11.ру

13.меншік

14.абыз (1 мин)

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

ІІІ.КС бойынша ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)

1 Не себептен тұрғындар мал шаруашылығымен айналысуға тиіс болды? (құрғақшылықтан)

2. Көбіне малдың қандай түрін көп өсірді? (жылқы мен қой)

3. Қола дәуірі тұрғындары қандай құрлыста өмір сүрді? ( рулық-тайпалық)

4. Ер адамдардың беделі неге арта түсті? ( мал шаруашылығы мен металлургияның дамуы)

5. Аналық рулық қатынастың орнына не келді? (әкелік рулық қатынас)

6. Жеке меншік қалай пайда болды? (малды туысқандар арасында бөлісу)

7. Жеке меншікке нелер жатты? (малдар)

8. Жер кімнің меншігінде болды? (қауым,рудың)

9. Бай мен кедейдің пайда болуы қоғамда нені орнатты? (әлеуметтік теңсіздікті)

10. Рулық қатынастар ыдырап олардың орнына не орнады? ( тайпалық бірлестіктер)

11. Мүрдені қалай жерледі? ( анасының құрсағында жатқандай)

12. Қабірге қалай жерлеген? ( сол, не оң жамбасымен бір қырын жерлеген)

13. Неге олар өлген адамды киіммен,ыдыс аяғымен көмген? ( о дүниеде өмір бар)

14. Андрондықтар нелерге табынған?( күнге,отқа)

15. «Андрон мәдениеті» қай жерлерге тараған? ( Жайықтан бастап Енесей,Сібір,памир тауларына дейін)

16. Ғалымдар андрондықтардың дөңгелек баспаналарын неге ұқсатқан? (киіз үйге)

17. Түйе өсіргенің не дәлелдейді? ( Батыс Қазақстаннан табылған түйе сүйектері)

18. Қола дәуіріне жататын қоныстар қайда орналасқан? ( өзен,көлдердің жағасына)

19. Қоныстар қанша үйлерден,қанша шаршы метр жер алған? ( 5-10,кейде 20 үй,100 ден 300-400 шаршы метрге дейін)

20. Тұрғын үйлер нешеге бөлінеді? ( 2-ге)

21. Қандай? ( жартылай жер төле, жер бетіне салынған үйлер)

22. Анемизм дегеніміз не? (өлген адамның үстіне қызыл минерал бояу сепкен,қан мен жан байланысты. Жанға,рухқа сену)

23. Тотемизм деген не? (шығу тегін жануарлармен байланыстру сенімі)

24. Фетишизм дегеніміз не? ( жансыз дүниеге сену)

25. Қола дәуірінде петроглифтерде нені бейнелеу кең тараған? ( екі аяқты арбаны)

26. Андрондықтардың түсінігі бойынша құдайлар қайда жүреді делінген? ( аспанда екі дөңгелекті арбамен жүреді делінген)

27. Тамғалыдағы суреттерде нелер бейнеленген? ( күн басты адам)

28. Абыздар кімдер? ( жоғарғы дінбасшылары)

29. Әшекей бұйымдардан нелерді жасады? ( сақина,білезік,салпыншақ,сырға)

30. Тұмарды неден жасады? ( жыртқыш аңдардың тістерінен)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

(Оқушылар ООМ бойынша бір-біріне сұрақ қояды)

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1 адамзат

2. тәжірибе

3. кен

4. ғалым 5. қола 6. зерттеу7. тайпа

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1 еңбек

2. дәуір

3. тәжірибе

4. кәсіп

5. көрік

6. қола

7. тайпа

9. өндіріс

10. өнім

11.ру

13.меншік

14.пеш (1 мин)

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

ІІІ.КС бойынша ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)

1 Не себептен адамзат тарихын үш дәуірге бөледі? (еңбек құралдарының жасалуына байланысты)

2. Қандай дәуірлерге бөлінеді? ( тас,қола, темір)

3. Қола дәуірі тұрғындары қандай құрлыста өмір сүрді? ( рулық-тайпалық)

4. Темір дәуірі дегеніміз қандай дәуір? ( еңбек құралдары темірден жасалды)

5. Темір дәуірі нешеге бөлінеді? (2-ге ерте және кейінгі)

6. Ерте темір дәуірі қай кезеңді қамтиды? ( б.з.б.8-б.з.5 ғасыры)

7. Қай кезеңнен бастап Қазақстанда өзгерістер болды? (б.з.б.1 мыңжылдық)

8. Тайпалық одақтар қалай құрылды? (тайпалардың бірігуінен)

9. Бай мен кедейдің пайда болуы қоғамда нені орнатты? (әлеуметтік теңсіздікті)

10. Рулық қатынастар ыдырап олардың орнына не орнады? ( тайпалық бірлестіктер)

11. Темір дәуірінде Қазақстанда мекендеген тайпаларды ата. (сақ,үйсін,қаңлы,ғұн,сарматтар)

12. Балқыма күйінде қандай темір ғана кездеседі? (метеориттен пайда болған)

13. Темірді қалай өндірді? (пеш-көрікпен)

14. Пешті неден салды? (тастан немесе шикі саз балшықтан)

15. Көрікті пештің қай жеріне орнатты? ( астынғы жағына тесік қалдырып,сол тесікке ауа үрлейтін көрікті орнатты)

16. Пештің температурасы қанша болу керек? (1200 градусқа)

17. Балқыған темір алу үшін температура қанша болу керек? ( 1530 градус)

18. Сом темірді қалай алған? ( шала балқыған темірді балғамен ұрып,біріктірген)

19. Темірден еңбек құрал жасау өндірісте қандай жетістікке жеткізді? (өнімді,төзімді болды)

20. Ертедегі темір өңдіру туралы айт.

21. Темір қандай металл? ( берік,салмақты металл)

22. Темірді ашу және кенінен пайдалану кезенің ата. (б.з.б.8 ғасыр)

23. Рулар нелерге бірікті? (тайпаларға)

24. Тайпалар нелерге бірікті? ( тайпалық бірлестіктерге)

25. Темір алуда қандай әдіс қолданылды? ( үрлеу)

26. Тас дәуірі қандай дәуір? ( еңбек құралдар тастан жасалды)

27. Қола дәуірі қандай дәуір? (қоладан еңбек құрал жасаған)

28. Темір табиғатта қалай кездеседі? (дайын күйінде өте сирек кездеседі)

29. Темір дәуірі қай кезенге дейін жалғасып келеді? (бүгінгі заманға дейін)

30. Темір дәуірінде өмір сүрген тайпаларды ата.( сақ,үйсін,қаңлы,ғұн,сармат)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

(Оқушылар ООМ бойынша бір-біріне сұрақ қояды)

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1 адамзат

2. шаруашылық

3. жайлау

4. егіншілік

5. көшпелі

6. зерттеу

7. тайпа

І.МЖ((1 бетке 1,5 мин тақырып 3 бет- 5 мин)

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1 еңбек

2. дәуір

3. шаруашылық

4. кәсіп

5. көрік

6. жайлау

7. тайпа

9. өндіріс

10. өнім

11.ру

13.меншік

14.пеш (1 мин)

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

ІІІ.КС бойынша ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)

1 Қазақстанның мал шаруашылығына қолайлы жерлерді ата. ( Маңғыстау,Бетпақдала)

2. Шөлейтті жердің ауа –райы қандай? ( топырағы құнарсыз,жауын аз,үнемі жел соғып тұрады)

3. Қай кезеннен бастап Қазақстанда егіншілікпен айналысу тиімсіз болды? ( б.з.б 2 мыңжылдық)

4. Артық өнім алуға қандай шаруашылық әсер етті? ( көшпелі мал шаруашылығы)

5. Көшпелі мал шаруашылығы дегеніміз не? ( көшіп жүріп мал шаруашылығымен айналысу)

6. Жылқы малын көп өсіруге не әсер етті? ( темір ауыздықтың шығуы)

7. Қай кезеңнен бастап Қазақстанда өзгерістер болды? (б.з.б.1 мыңжылдық)

8. Тайпалық одақтар қалай құрылды? (тайпалардың бірігуінен)

9. Көшпелі мал шаруашылығы қай кезеннен қалыптаса бастады? ( ерте темір дәуірінен)

10. Рулық қатынастар ыдырап олардың орнына не орнады? ( тайпалық бірлестіктер)

11. Темір дәуірінде Қазақстанда мекендеген тайпаларды ата. (сақ,үйсін,қаңлы,ғұн,сарматтар)

12. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы Қазақстаның қай жерлерінде дамыды? (Жетісу және Оңтүстік Қазақстанда)

13. Шаруашылықтың тұйықтық дәстүрі қалай бұзылды? «тайпалар арасында экономикалық және мәдени байланыстар орнады)

14. Көшпелілер аңшыларға қарағанда не істеді? ( өздері өнім өндірді)

15. Қандай малдарды қолға ұстады? (жылқы,қой,түйе,сиыр)

16. Жылқы қандай мал? ( суыққа төзімді,тебіндеп жайылады)

17. Қойлар қандай мал? (суыққа да,ыстыққа да төзімді,кермек су іше береді)

18. Түйелер қандай мал? ( ауыр жүк көтереді,сусыз,қорексіз ұзақ уақыт шыдайды)

19. Сиыр қандай мал? ( тебіндеп жайыла алмайды, жемшөп әзірлеу керек)

20. Батыс Қазақстанда қандай малды көп өсірді? (түйені)

21. Солтүстік қазақстанда қандай мал өсірді? (сиыр)

22. Оңтүстік Қазақстанда ше? (қой)

23. Мал өсірудің бақташылық түрі қалай дамыды? (бір жерден екінші жерге ауыстырып мал бағатын болды)

24. Қандай ат әбзелдерін ойлап шығарған? ( үзеңгі,ауыздық,ер)

25. Заттарды неден жасай бастады? (былғары,киіз,ағаштан)

26. Көшу әдісі қалай болды? (түйеге жүктерін артты)

27. Неге арбамен көшпеді? (тау-тастан өту қиын болды)

28. Көшпелілік дегеніміз не? ( тарихи тұрғыда қалыптасқан,шаруашылық-мәдени,әлеуметтік жүйе.)

29. Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуына не себеп болды? (құрғақшылық,ат әбзелдердің пайда болуы,мал басының көбейуі)

30. Неге жартылай мал шаруашылығы деп аталады? (малмен бірге егіншілікпенде айналысты)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

(Оқушылар ООМ бойынша бір-біріне сұрақ қояды)V. Т.С.Қ. (5 мин)

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1 адамзат

2. шаруашылық

3. жайлау

4. егіншілік

5. көшпелі

6. зерттеу

7. тайпа

І.МЖ((1 бетке 1,5 мин тақырып 3 бет- 5 мин)

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1 еңбек

2. қыстау

3. шаруашылық

4. кәсіп

5. көктеу

6. жайлау

7. тайпа

9. өндіріс

10. өнім

11.киіз үй

12.кереге

13.шаңырақ

14.ауыл (1 мин)

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

ІІІ.КС бойынша ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)

1 Қазақстанның мал шаруашылығына қолайлы жерлерді ата. ( Маңғыстау,Бетпақдала)

2. Маусымдық көшу түрлерін ата.( жайлау,күздеу,қыстау,көктеу)

3. Қай кезеннен бастап Қазақстанда егіншілікпен айналысу тиімсіз болды? ( б.з.б 2 мыңжылдық)

4. Артық өнім алуға қандай шаруашылық әсер етті? ( көшпелі мал шаруашылығы)

5. Көшпелі мал шаруашылығы дегеніміз не? ( көшіп жүріп мал шаруашылығымен айналысу)

6. Көктеу дегеніміз не? ( көктемгі жайылым,қыраттарды орналасқан)

7. Көктеуде мал қалай жайылады? (төлдейді,қыста нашар шыққан мал жетіледі)

8. Қойды неше рет қырқып,қанша жүн алған? (2 рет,2-2,5 кг)

9. Көшпелі мал шаруашылығы қай кезеннен қалыптаса бастады? ( ерте темір дәуірінен)

10. Түйе қанша кг жүн берген? (4-8 кг)

11. Ертедегі мерекелердің бірін ата.(Наурыз мерекесі)

12.Наурыз мерекесі қашан пайда болған? (бұдан 3000 жыл бұрын)

13. Шаруашылықтың тұйықтық дәстүрі қалай бұзылды? «тайпалар арасында экономикалық және мәдени байланыстар орнады)

14. Көшпелілер аңшыларға қарағанда не істеді? ( өздері өнім өндірді)

15. Қандай малдарды қолға ұстады? (жылқы,қой,түйе,сиыр)

16. Жылқы қандай мал? ( суыққа төзімді,тебіндеп жайылады)

17. Қойлар қандай мал? (суыққа да,ыстыққа да төзімді,кермек су іше береді)

18. Түйелер қандай мал? ( ауыр жүк көтереді,сусыз,қорексіз ұзақ уақыт шыдайды)

19. Сиыр қандай мал? ( тебіндеп жайыла алмайды, жемшөп әзірлеу керек)

20. Батыс Қазақстанда қандай малды көп өсірді? (түйені)

21. Солтүстік қазақстанда қандай мал өсірді? (сиыр)

22. Оңтүстік Қазақстанда ше? (қой)

23. Мал өсірудің бақташылық түрі қалай дамыды? (бір жерден екінші жерге ауыстырып мал бағатын болды)

24. Жайлау дегеніміз не? (малды алысқа ұзатып жаятын жайылым)

25. Күзеу қандай жайылым? ( қыстауға жақын жайылым)

26. Көшу әдісі қалай болды? (түйеге жүктерін артты)

27. Неге арбамен көшпеді? (тау-тастан өту қиын болды)

28. Көшпелілік дегеніміз не? ( тарихи тұрғыда қалыптасқан,шаруашылық-мәдени,әлеуметтік жүйе.)

29. Киіз үйдін құрлысын айт.

30. Ауыл дегеніміз не? (4-5 үйден құрылған қоныс)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

(Оқушылар ООМ бойынша бір-біріне сұрақ қояды) V. Т.С.Қ. (5 мин)

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1.Мемлекет

2. қаған

4.билік

6. мәдениет

7. қағанат

І.МЖ((1 бетке 1,5 мин тақырып 5 бет- 8 мин)

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1.Мемлекет

2. шаруашылық

3. халық

4.құрылыс

5. жүйе

7. ғасыр

9. мәдениет

10.салық

11.қағанат

12. билік

13.тайпа

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

ІІІ.КС бойынша ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)

1. Түрік қағанаты қай жерде құрылды? ( Еуразияда)

2. Алып жатқан территориясы қай жерлер? ( Алтайдан Каспий теңізі аралығы)

3. Түрік қағанаты оңтүстік-шығысында қандай мемлекетпен шектеседі? ( Қытаймен)

4. Оңтүстік – батысында қандай мемлекетпен шектеседі? ( Парсы елімен)

5. Түрік қағанатының құрамы қандай халық? ( түркі тілдес халықтар)

6. Басым көпшілігі қандай тайпа? ( теле)

7. Түрік қағанатының құрамына неше теле тайпасы кірген? ( 30 аса)

8. Түрік қолбасшысы кім? ( Бумен)

9. Бумен Анағұйға қандай тілек қояды? ( қызын беруді)

10. Не мақсатпен Бумен осындай тілек қойды? ( соғысу үшін)

11. Анағұй кім? (Жужанның қағаны)

12. Бумен Қытаймен саяси байланысты күшейту мақсатында не істеді? ( қызына үйленді)

13. Бумен қай жылы Жужан қағаны Анағұйды жеңді? (552 жылы)

14. Осы жеңістен кейін Буменге қандай атақ берді? ( елхан)

15. Түрік қағанаты қай жылы құрылды? (552 жылы)

16. Буменнен кейін Түрік қағанатын кім басқарды? (Қара-Еске)

17. Жужандарды мүлде бас көтере алмайтындай етіп кім жеңді? ( 552-554 ж.Мұқан)

18. 570-580 жж. Түрік қағанатын кім биледі? ( Тобо)

19. 10 түмен қол бастаған қаған кім? ( Иштеми)

20. Соғдылықтарды қалай атаған? (ХУ елі)

21. УІ ғас.70 жылдарында Түрік қағанаты қай жерлерге үстемдік жүргізді? ( Солтүстік Кавказ бен Қара теңіздің солтүстік жағалауына)

22. Қандай шаруашылықпен айналысты? ( көшпелі және жартылай көшпелі)

23. Баспанасы не болды? (киіз үй)

24. Түріктердің басты көлігі не болды? ( жылқы)

25. Мәйітті алғаш түріктер не істеген? ( өртеген)

26. Не себептен өлген адаммен бірге заттарын көмген? ( о дүниеде өмір бар)

27. Не себептен Түрік қағанаты 603 жылы ыдырай бастады?( өзара таққа таласу )

28. Өз ішінде соғыс Түрік қағанатында қай жылы басталды? ( 581 ж)

29. Түрік Қағанаты қай жылы екіге бөлінді? ( 603ж)

30. Қандай – қандай? ( Батыс және Шығыс Түрік қағанаты)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

(Оқушылар ООМ бойынша бір-біріне сұрақ қояды)

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1.Мемлекет

2. қаған

4.билік

6. мәдениет

7. қағанат

І.МЖ((1 бетке 1,5 мин тақырып 5 бет- 8 мин)

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1.Мемлекет

2. шаруашылық

3. халық

4.қаған

5. жүйе

7. шекара

8. қағанат

9. мәдениет

10.салық

11.селиф

13.қара будын

14.тархан

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

ІІІ.КС бойынша ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)

1. Батыс Түрік қағанаты қай жерде құрылды? ( Оңтүстік-шығысынды Іле ,Шу өзендері солтүстік шығысында Есіл мен Ертіс өзендері)

2. Орталығы қандай қала? (Суяб)

3. Жазғы орталығы қалай аталады? ( Мыңбұлақ)

4. Этникалық құрамы қандай тайпа? ( он тайпа «он –оқ бұдын»)

5. Он тайпаға қандай тайпалар кіреді? (5 нушеби мен 5 дулу)

6. Алғаш қағандықты кім басқарды? ( Тардуш «Дато»)

7. . Батыс Түрік қағанатының күшейген кезі қандай қағандардың тұсында болды? ( Шегу мен Тон қағандар)

8. Шегу қаған қай кезендерде басқарды? ( 610-618 жж)

9. Тон қаған қай кезендерде басқарды? ( 618-630 жж)

10. «Селиф» атағы кімдерге берілді? (салық жинаушыларға)

11. Қай жылы Тон қаған Византияға қалың қолын аттандырды? (627ж)

12. Қай жылдан бастап ел ішінде билік үшін күрес басталды? ( 630ж)

13. Не себептен билік үшін күрес болды? ( құрамы әртүрлі тайпалардан болды)

14. 634 жылы билікке кім келді? ( нушеби тайпасының қолдауымен Ешбар Елтеріс)

15. Ол басқарудың қандай жүйесін енгізді? (он тайпа «он –оқ бұдын жүйесін)

16. «Бұдын» сөзі қандай мағына берді? ( ел,халық)

17. Нушебилер мен Дулулар арасында билік үшін күрес қай жылдарда болды?(640-657жж)

18. 659 жылы Жетісуға қандай мемлекет басып кірді? (Қытай)

19. 704 жылы Қытайдың Тан империясын кім жеңді? (Түркеш қағаны Үшілік)

20. Батыс Түрік қағанаты қай жылы құлады? (704 ж)

21. Шығыс Түрік қағанаты қай қағандардың тұсында қуатты мемлекетке айналды?

( Құтылық,Қапаған)

22. Қандай шаруашылықпен айналысты? ( жартылай көшпелі)

23. Батыс Түрік қағанатында ақсүйектерге қандай атақтар берілді? ( ябғу,шад,елтебер)

24. Сот істерін кімдер жүргізді ? ( бұйрықтар мен тархандар)

25. Жергілікті жерлерде кім басқарған? (бектер)

26. «Қара бұдындар» кімдер? ( халық)

27. Қай ғасырдан бастап түріктер отырықшылыққа көше бастады? (VІІ ғасырдан бастап)

28. Қаланың дамуына қандай халықтың ролі зор болды? ( соғдылар)

29. Қытай монахы кім? ( Сюань Цзянь)

30. Батыс Түрік қағанатының орнына қандай мемлекет құрылды? ( Түргеш қағанаты)