Сабақтың тақырыбы: кіріспе. Сабақ түрі : аралас. Сабақ әдісі: мазмұндау,сұрақ-жауап

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1.Дәуір

2. ғасыр

4.мезолит

5. микролит

6. ру

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1. .Дәуір

2. ғасыр

3. палиолит

4.мезолит

5. микролит

6. ру

7. тайпа

9. тұрақ

11.баспана

12. рулық қауым

13.бағыштау

14.қайық

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

ІІІ.КС бойынша ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)

1.Мезолит қандай дәуір? (ежелгі тас ғасыры мен жаңа тас ғасыры арасындағы дәуір)

2. Ғасырда неше жыл бар? (100 жыл)

3. Мезолиттің хронологиялық шеңбері қандай? (б.зб.б 12-5 мың жылдық)

4. Қазақстанда қанша мезолит тұрақтары табылған? (20-дан астам)

5. Қандай? (Мичурин,Дүзбай,Әкімбек,Қарағанды)

6. Мезолит заманының үлкен жаңалығы не? ( миколиттер)

7. Микролиттер дегеніміз қандай құрал? (ұзындығы 1-2 см ұсақ жаңқы тастардан жасалған құрал)

8. Микролит деген сөздің мағынасы қандай? (ұсақ тас)

9. Мезолит заманының тағы бір үлкен жаңалығы не? ( садақ пен жебе)

10. Садақ пен жебенің ойлап табылуы қандай жеңілдік әкелді? (аңды алыстан атуға мүмкіндік берді)

11. Балық аулауға не себеп болды? (мұз ерігеннен кейінгі судың мол болуы)

12.Балықты немен аулады? (қармақ,ау,гарпун)

13. Не себептен мезолит заманының адамдары бір жерге тұрақтамады? (Аңдардың соңынан көшіп отырды)

14. Мезолит аңшылары қандай жерлерде мекендеді? ( Ертіс,Есіл,Тобыл,Торғай,Жайық өзендері жағасын)

15. . Мезолит аңшыларының баспаналары қандай болды? (жеңіл қос сияқты,үстіне аң терісін жапты)

16. Осындай баспана қай жерден табылды(қабырғалары терең көмілген, көлемі 40-60 шаршы метр)? (Есіл өзенінің аңғарында)

17. Қашан Қазақстан жерінде қолайлы климат орнады? (б.з.б.8 мың жылдық)

18. Ғалымдар мезолит кезеңінің ерекшеліктері туралы не деп айтады? ( жануарларды қолға үйрету мен егіншілікті)

19. Малды қолға қалай үйретті? (төлдерін әкеп қораға үйретті)

20.Ең бірінші қолға үйренген жыртқыш? (ит)

21.Мезолитте қоғамда қандай өзгеріс болды? (рулық қауым күшейді)

22. Ру дегеніміз не? (қандас туыстас адамдар тобы)

23.Ру нелерге бірікті? (тайпаларға)

24.Тайпа дегеніміз не? (рулардың біріккен одағы)

25. Ер адамдар немен айналысты? (аң аулады)

26. Әйелдер немен айналысты? (терімшілікпен)

27. Қауым нешеге бөлінді? (үшке, қарииялар,ересектер,балалар)

28. Бағыштау( инициация) дегеніміз не? (балалар тобынан ересектер тобына өту)

29. Қариялардың міндеті не? (әдет-ғұрыптарды іске асырды)

30. Ересектер не істеді?(тамақ тапты, баспана салды,қорғады)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

(Оқушылар ООМ бойынша бір-біріне сұрақ қояды) V. Т.С.Қ. (5 мин)

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1.Дәуір

2. неолит

3. палиолит

4.мезолит

5. өнім

6. еңбек

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1. .Дәуір

2. ғасыр

3. палиолит

4.мезолит

5. неолит

6. ру

7. тайпа

9. тұрақ

11.баспана

12. керамика

13. егіншілік

14.өрнек

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

ІІІ.КС бойынша ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)

1 Неолит қандай дәуір? ( тас ғасырының соңғы кезеңі)

2. Неолит кезенінде адамдар тас өңдеу әдістерінің қандай түрлерін меңгерді?

(кесу,жону,жылтыратып тегістеу,бұрғылау)

3. Неолиттің хронологиялық шеңбері қандай? (б.зб.б 5-3 мың жылдық)

4. Қазақстанда қандай неолит тұрақтары табылған? (Усть-Нарын,Зеленная Балка,Пеньки)

5. Неолит заманының аңшыларының мекендері неге уақытша болған? (аңдардың соңынан жылжып көшіп отырған)

6. Неолит заманының үлкен жаңалығы не? ( қыш құмыра жасау)

7. Шығыс Қазақстандағы неолит тұрағын ата.(Усть-Нарын)

8. Орталық Қазақстандағы тұрақтар? ( Қарағанды,Зеленная Балька)

9. Солтүстік Қазақстандағы тұрақты ата.(Пеньки)

10. Бұл тұрақтар қай кезеңге жатады? ( б.з.б 5 мың жылдыққа)

11. Қазақстанда неше неолиттік тұрақтар табылған? (800 –ге жуық)

12. Қазақ жерінде кездесетін ең көне тұрақ қай кезеңге жатады? (б.з.б 5 мың жылдыққа)

13. Арал өңірінен нелер табылған? (найзаның тас ұштары,жалпақ пышақтар,екі жүзіде өңделген жебе ұштары)

14. Балқаштың солтүстігінен не табылды?(шақпақ тастан жасалған ұсақ құралдар)

15. Орталық Қазақстандағы тұрақтар ( Қарағанды,Зеленная Балька) не табылды?

(үй малының сүйектері)

16. 150 –ге жуық тұрақ,көне кен орындары қай жерден табылды? (Жезқазғаннан)

17. Қабір немен қоршалған ,адам қалай жерленген? (қабырғасы тас плиталармен қоршалған,адам басы солтүстік-батысқа қаратып,шалқасынан жатқызған)

18. Құрамалы әдіс дегеніміз не? (екі түрлі материалдан құрастырылған құрал)

19. Қазақстанда қандай шаруашылықтар қалыптаса бастады? (мал және егіншілік)

20.Жерді немен жыртты? (тесемен)

21.Неолиттің басты ерекшелігі не? (өнімді еңбек пайда болды)

22. Су қомасы болған қандай тұрақ? (Сексеуіл)

23. Неолит дәуірін кейде қандай заман деп атайды? ( «қыш құмыралар заманы»)

24. Қыш құмыраларға қандай өрнектер салды? (геометриялық)

25. Көзе дегеніміз не? (саздан жасалған қыш ыдыс)

26. Еңбек құралдардың дамуы адамдарды терімшіліктен қандай шаруашылыққа алып келді? ( егіншілікке)

27. Еңбек құралдардың дамуы адамдарды аңшылықтан қандай шаруашылыққа алып келді? ( мал шаруашылығына)

28. Неолит тұрғындары не тоқумен айналысты? (шарбақ тоқу,өру мен тоқумен айналысты)

29. Егінді қандай құралмен орды? (тас орақ) 30. Не себептен «қыш құмыралар заманы» деп атады? (құмыра жасады)

(Оқушылар ООМ бойынша бір-біріне сұрақ қояды)

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1.Дәуір

2. неолит

3. палиолит

4.мезолит

5. өнім

6. еңбек

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1. .Дәуір

2. ғасыр

3. палиолит

4.мезолит

5. неолит

6. энолиту

7. тайпа

9. тұрақ

11.баспана

12. моллюска

13. егіншілік

14.өрнек

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

ІІІ.КС бойынша ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)

1 Энеолит қандай дәуір? ( мыс-тас ғасыры)

2. Энеолит дәуіріндегі басты өзгерістерді ата. (еңбек бөлінісі және аталық ру орнады)

3. Энеолиттің хронологиялық шеңбері қандай? (б.зб.3000-1800 жыл)

4. Ең алғашқы еңбек бөлінісін ата.(шаруашылық мал және егіншілік болып бөлінді)

5. Не себептен егіншілік адамдарды тамақпен қамтамасыз ете алмады? (теселі егіншілік болды)

6. Қандай шаруашылық өнімді көп берді? (мал шаруашылығы)

7. Үйді қалай салды? (төбесін ағашпен жауып,көп бұрышты немесе шеңберлі етіп салды)

8. Қайтыс болған адамды қайда жерледі? (қоныстың шетіндегі зиратқа)

9. Қандай дәстүр болған? (қайтыс болған адамның бейнесін (маска) жасау)

10. Энеолит адамдары қандай нәсілге жатқан? (еуропалық)

11. Еңбек өнімі дегеніміз не? (адамның жасаған ,тапқанының бәрі)

12. Егіншіліктің дамуына не әсер етті? (тесені тас тісті ағаш соқа алмастырды)

13. Қандай металлдар табиғатта дайын күйінде кездесті? (алтын,күміс,мыс)

14. Ең бірінші қандай металл қолданылды? (мыс)

15. Не жыл бұрын мыс өңдеуді адамдар үйренді? (бұдан 5 мың жыл бұрын)

16. 150 –ге жуық тұрақ,көне кен орындары қай жерден табылды? (Жезқазғаннан)

17. Адамдар мыстан не жасады? (қанжар,балта,әйелдерге әшекей бұйымдар)

18. Неге мыстан жасаған еңбек құралдар төзімсіз болды? (мыс жұмсақ,тез майысып қалды)

19. Энеолит заманының ыдыстары қалай жасалды? (бүйірі шығынқы,мойны ашық,өрнек салған)

20. Қазақстандағы энеолит кезенінің ерекше ескерткішін ата. (Ботай тұрағы)

21.Ботай тұрағы қай кезенді қамтиды? (б.з,б 3-2 мыңжылдықтар)

22. Ботай тұрағы қанша га жерді алып жатыр? (15 гектар)

23. Тұрақты қазуда қанша үй табылды? (158 тұрғын үй)

24. Үйлер қалай салынған? (қабырғалары жануарлар терісімен қапталған,ортасында ошақ бар)

25. Көзе дегеніміз не? (саздан жасалған қыш ыдыс)

26. Ботай тұрағынан ненін сүйектері көп табылған? (жылқы)

27. Маңғыстау жерінен табылған елді мекен қалай аталады? (Шебір)

28. Шебір елді мекенінен табылған ыдыстар қалай жасалған? (түбі жұмыртқа тәріздес,тарақ тісі сияқты өрнек салынған)

29. Шебір тұрғындары моншақ ретінде не таққан? (теңіз моллюскаларын)

30. Моншақтарды қалай жасаған? (жиектері тегістелген,тесіктері бұрғылау әдісімен жасалған)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

(Оқушылар ООМ бойынша бір-біріне сұрақ қояды) V. Т.С.Қ. (5 мин)

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1 еңбек

2. білім

4. дін

6. тотемизм

7. анимизм

І.МЖ((1 бетке 1,5 мин тақырып 3 бет- 5 мин)

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1 еңбек

2. білім

3. тәжірибе

4. дін

5. пиктография

7. анимизм

8. құрбандық

9. құдай

11.рух

13.мүсін

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

ІІІ.КС бойынша ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)

1 Адамның ақыл –ой қалай жетілді? (еңбек етуден)

2. Сөйлеу мен ойлау қабілеті қалай дамыды? ( еңбек құралдарын жасау,ұжымдық өмір)

3. Адамдар өз білімдерін қалай дамытқан? (аспан жұлдыздарының орналасуы,егінді жинау уақытын білген)

4. Адамдарға қандай жағдай түсініксіз болды? (аурудың неден болатының түсінбеді,адам ағзасының қызметін ұқпады)

5. Адамдар өз білімдерін қалай хабарлады? (сурет хат пиктография арқылы)

6. Пиктография қандай мағына береді? (тасқа түсірілген хат-суреттер)

7. Шұбар атты салу нені білдірген? (малдың індет ауруын білдірген)

8. Діни ғұрыптар кімдер өмір сүргеннен бастап қалыптасқан? (неандертальдықтардан)

9. Олар өлімді қалай түсінген? (мәңгі ұйқыға кету)

10. Анемизм дегеніміз не? (өлген адамның үстіне қызыл минерал бояу сепкен,қан мен жан байланысты)

11. Тотемизм деген не? (шығу тегін жануарлармен байланыстру сенімі)

12. Адамдардың түсінігі бойынша табиғаттың әрекетін қалай түсінген? (табиғаттың өз иелері болады)

13. Табиғаттың тылысым күштерін адамдар неге теңеген? (аруақ (рух) теңеген)

14. Орасан зор күш иесі кім деп ойлаған? (құдай)

15. Наным-сенім неге тәуелді болған? (кәсіптің түріне)

16. Алғашқы адамдар сурет салуға нені пайдаланған? (ағаш көмірін)

17. Суретті қайда салған? (үңгірдің қабырғасына)

18. Мүсіншілер неден жасады? (сүйек пен мүйізден)

19. Алғашқы адамдар кімдердің бейнесін көп салған? (әйелдердің)

20. Қара таудағы Қараүңгірден не табылды? (қыш ыдыстардың түбі қызылмен боялған ыдыс)

21. Ыдыстарға қандай өрнектер салынған? (шұңқыр штрихтар түрінде өрнек)

22. Қай жерден табылған ыдыста толқын тәріздес өрнек салынған?(Қарағанды облысында)

23. Тұрақты қазуда қанша үй табылды? (158 тұрғын үй)

24. Үйлер қалай салынған? (қабырғалары жануарлар терісімен қапталған,ортасында ошақ бар)

25. Көзе дегеніміз не? (саздан жасалған қыш ыдыс)

26. Ботай тұрағынан ненін сүйектері көп табылған? (жылқы)

27. Маңғыстау жерінен табылған елді мекен қалай аталады? (Шебір)

28. Шебір елді мекенінен табылған ыдыстар қалай жасалған? (түбі жұмыртқа тәріздес,тарақ тісі сияқты өрнек салынған)

29. Шебір тұрғындары моншақ ретінде не таққан? (теңіз моллюскаларын)

30. Моншақтарды қалай жасаған? (жиектері тегістелген,тесіктері бұрғылау әдісімен жасалған)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

(Оқушылар ООМ бойынша бір-біріне сұрақ қояды)

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1 өндіріс

2. тәжірибе

3. кен

4. ғалым

6. зерттеу

7. тайпа

І.МЖ((1 бетке 1,5 мин тақырып 3 бет- 5 мин)

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1 еңбек

2. білім

3. тәжірибе

4. дін

5. кен

7. тайпа

9. өндіріс

10. өнім

11.дуал 12.өнер 13.оба 14. өрнек (1 мин)

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

1 Тұрмыста тұңғыш пайдаланған металл? (мыс)

2. Металл қорту қай кезеңнен басталады? (қола дәуірінен)

3. Қола табиғатта таза күйінде кездесе ме? (жоқ)

4. Қола қалай алынады? (қалайы мен мыстың қосындысынан)

5. Металл кеніштері қай жерлерде болған? (Зыряновск,Жезқазған)

6. Жезқазғаннан 1 миллион тонна кен өндірілгені туралы кім айтқан? (Қ.И.Сәтбаев)

7. Шығыс Қазақстанның қандай кен орындарында 1100 тонна қалайы шығарылған?

( Нарым мен Қалба)

8. Кенді қалай қортқан? (Үлкен қазандықтар салған)

9. Қазандық қалай салынған? ( ауа үрлейтін көрік орналастырған)

10. Қола бұйымдарын Қазақстан тайпалары қай кезеннен бастаған? (б.з.б.2 мыңжылдық)

11. Кенді қалай опырған? (тас қалай немесе ағаш сынамен)

12. Қола дәуірі дегеніміз не? ( еңбек құралдарын қоладан жасау)

13. Қола дәуірінің еуразия даласындағы жетістіктері қалай аталады? (Андрон мәдениеті деп аталады)

14. Неге «Андрон мәдениеті» деп аталады? (Андрон деревнясының атымен)

15. «Андрон мәдениеті» қай жерлерге тараған? ( Жайықтан бастап Енесей,Сібір,памир тауларына дейін)

16. Солтүстік және Батыс Қазақстаннан ғалымдар неше «Андрон мәдениетінің қоныстарын зерттеді? ( 80-нен аса)

17. Қазақстанның Қостанай обл. Мен Ресейдің Челябі обл.шекарасынан табылған ертедегі қала? (Арқайым)

18. Қола дәуіріне жататын Солтүстік Қазақстандағы қоныстарды ата. ( Петровка мен Боголюбов )

19. Орталық Қазақстаннан қанша қола дәуіріне тән қоныстар зерттелді? ( 30 қоныс,150 оба)

20. Қай жерлерден табылған суреттер Оңтүстік Қазақстанда да қола дәуірі адамдары мекендегеніне дәлел бола алады? (Таңбалы тас және қаратау жартасындағы)

21. Түгіскен кесенесі қайда орналасқан? (Сырдарияның төменгі ағысы)

22. Дене құрлысы жағынан андроновтар кімдерге ұқсас? ( еурапоидтерге)

23. «Андрондықтар мұрынды келген......» деп кім сипаттайды? (В.П.Алексеев)

24. Беғазы-Дәндібай деп аталуы неге байланысты? (орталық Қазақстандағы Беғазы және Дәндібай мекеніндегі обаларға байланысты)

25. Андрондықтардан ерекшеліктері қандай? (қорғандары биіктеу болған)

26. Беғазы-Дәндібай құмыралары қандай өрнек салған? (тарақ жүзді,үзік сызықтар)

27. Тағы қандай өрнек салған? (үшбұрышты)

28. Қола дәуірін жоспарлы зерттеу қашан басталды? (1946 жылы)

29. Кім басқарды? (Ә.Х.Марғұлан)

30. . Беғазы-Дәндібай мәдениетін кім зерттеп берді? (Ә.Х.Марғұлан)

(Оқушылар ООМ бойынша бір-біріне сұрақ қояды)

ІІ.КС (14 сөз)

ІІІ.КС бойынша ҚҚС (ООМ бойынша)

ІV. Тест сұрақ (ООМ бойынша)

V. Т.С.Қ. (5 мин)

Жылдамдық:1 өндіріс

2. тәжірибе

3. кен

4. ғалым 5. қола 6. зерттеу 7. тайпа

(Оқушылар өз бетімен кілттік сөздерді есте сақтап,іріктейді)

1 еңбек

2. білім

3. тәжірибе

4. кәсіп

5. кен

7. тайпа

9. өндіріс

10. өнім

11.дуал

13.көзе

Жаттайды,есіне сақтауға 1 мин. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға

1 мин.ООМ бойынша тексеріледі.

ІІІ.КС бойынша ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)

1 Тұрмыста тұңғыш пайдаланған металл? (мыс)

2. Металл қорту қай кезеңнен басталады? (қола дәуірінен)

3. Қола табиғатта таза күйінде кездесе ме? (жоқ)

4. Қола қалай алынады? (қалайы мен мыстың қосындысынан)

5. Металл кеніштері қай жерлерде болған? (Зыряновск,Жезқазған)

6. Андырондықтардың негізгі кәсібі не? ( мал бағу)

7. Мал өсіру нешеге бөлінді,қандай? (отырықшылық,бақташылық)

8. Археологтар андрондықтар мекендеген жерден не тапқан?( сүзгіш ыдыстар)

9. Егіншіліктің дамығанына нелер дәлел? (дирмен,тесе,мыс және қола орақтар)

10. Қола дәуірінің ыдыс жасаудағы ең ерекше дамыған түрі? (көзе құмыра жасау)

11. Баспаналары туралы айт.

12. Жер еденнен нелер табылған? (сүт,ет сақтайтын шұнқыр)

13. Үйлерінің жанынан не табылған? (мал қоралар)

14. Неге «Андрон мәдениеті» деп аталады? (Андрон деревнясының атымен)

15. «Андрон мәдениеті» қай жерлерге тараған? ( Жайықтан бастап Енесей,Сібір,памир тауларына дейін)

16. Ғалымдар андрондықтардың дөңгелек баспаналарын неге ұқсатқан? (киіз үйге)

17. Түйе өсіргенің не дәлелдейді? ( Батыс Қазақстаннан табылған түйе сүйектері)

18. Қола дәуіріне жататын қоныстар қайда орналасқан? ( өзен,көлдердің жағасына)

19. Қоныстар қанша үйлерден,қанша шаршы метр жер алған? ( 5-10,кейде 20 үй,100 ден 300-400 шаршы метрге дейін)

20. Тұрғын үйлер нешеге бөлінеді? ( 2-ге)

21. Қандай? ( жартылай жер төле, жер бетіне салынған үйлер)

22. Дене құрлысы жағынан андроновтар кімдерге ұқсас? ( еурапоидтерге)

23. «Андрондықтар мұрынды келген......» деп кім сипаттайды? (В.П.Алексеев)

24. Беғазы-Дәндібай деп аталуы неге байланысты? (орталық Қазақстандағы Беғазы және Дәндібай мекеніндегі обаларға байланысты)

25. Андрондықтардан ерекшеліктері қандай? (қорғандары биіктеу болған)

26. Беғазы-Дәндібай құмыралары қандай өрнек салған? (тарақ жүзді,үзік сызықтар)

27. Тағы қандай өрнек салған? (үшбұрышты)

28. Қола дәуірін жоспарлы зерттеу қашан басталды? (1946 жылы)

29. Кім басқарды? (Ә.Х.Марғұлан)

30. . Беғазы-Дәндібай мәдениетін кім зерттеп берді? (Ә.Х.Марғұлан)