|
Мектеп:
|
Күні:
|
Мұғалімнің есімі:
|
СЫНЫП: 9
|
Қатысқандар саны:
|
Қатыспағандар:
|
Сабақтың тақырыбы:
|
Реактивтi қозғалыс
|
Сабақ негізделген оқу
мақсаты (мақсаттары)
|
9.2.3.3 табиғаттағы және техникадағы реактивті қозғалысқа мысалдар келтіру;
9.2.3.4 Байқоңыр ғарыш айлағының аймақтық және халықаралық маңыздылығына баға беру;
|
Сабақ мақсаттары
|
а)Оқушыларды раективті қозғалыстың ашылу тарихы, зымыранның құрылысы және жұмыс істеу принципімен таныстыру.Оқушыларға жетелеу сұрақтарын қоя отырып, ғарыш туралы білетін мәліметтерімен бүгінгі алатын білімді байланыстыру.
б) Реактивті қозғалыстың табиғат пен техникадағы маңызы, Ғарышты игеру тарихынан мәліметтер бере отырып,оқушылардың ой-өрісін дамыту.Реактивті қозғалысты сипаттайтын заңдылықты ұғыну.
С) Алған білімді пайдаланып, оқушының деңгейіне орай дайындалған тапсырманы орындап, алған білімді өмірде, практикада қолдана алуға үйрену.
|
Бағалау критерийі
|
1. Реактивті қозғалыстың маңызын.
2. Реактивті қозғалыс кезіндегі денелердің алатын жылдамдығын, импульсін есептеу формулаларын пайдаланып қорытынды жасайды.
3. Тақырыпты ашып, формулаларды қолданып, есептер шығара алады.
|
Құндылықтарды игерту:
|
Өзіне және өзгелерге құрмет мұғалім мен оқушылардың бір-бірімен амандасуында, сыпайы, ойын ашық білдіріп, тыңдауда, сабақты уақытында бастап, аяқтауда, тапсырмаларды нұсқалық бойынша толық орындауда, бір-біріне қолдау көрсетуінде көрініс табады. Ашықтық оқушыларға ақпаратты алуында бірдей мүмкіндіктер беруде, сабақ мақсатын бірге құрастыруда, бағалау мен кері байланыс беруде, бірнеше көзқарастың бар екенін түсінуде орын алады. Еңбексүйгіштік жұмыс орынын таза сақтауда, оқушылардың белсенді жұмысында, ал шығармашылық жаңа идеяларды ұсынуда көрініс табады.
|
Тілдік мақсаттар:
|
Оқушылар:
Ипульстің сақталу заңы: жүйе ішінде туындайтын өзара әрекеттесулер нәтижесінде тұйық жүйенің қосынды импульсі өзгермейді
Пән лексикасы және терминология: импульс, сақталу заң, күш
Тақырыпқа қатысты сызулар мен суреттер.
Диалог және жазылым үшін қажетті сөз тіркестер:
Мәселенің бір (екінші) жағын қарастыратын болсақ; Жоғарыда айтылған ойымызды қорытындылайтын болсақ; Менің пікірімше,
|
АКТ дағдысын қолдану
|
Осы сабақ барысында оқушылар Power Point бағдарламасынан тақырыпқа қатысты көрнекі құралдарды пайдаланып, интербелсенді тақтаны қолданады.
|
Пәнаралық байланыс
|
Химия мен математика
|
Алдыңғы тақырып
|
Импульстің сақталу заңы
|
Жоспарланған
уақыт
|
Жоспарланған жаттығулар (төменде
жоспарланған жаттығулармен қатар,
ескертпелерді жазыңыз)
|
Ресурстар
|
Басталуы 5 минут
|
Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу. Оқушыларды бүгінгі тақырыппен және сабақтың мақсатымен таныстыру. Оқушыларға шаттық шеңбері арқылы бір-біріне тілек айтқызу. Бағалау парақтары туралы айтып кету, топқа бөлу.
Сабаққа дайындалады, сабақтың тақырыбын біледі, бір-біріне тілек айтады, 2 топқа бөлінеді.Психологиялық ахуал қалыптастыру:
3 минут
«Тұйық жүйе деп қандай жүйені айтамыз?
(тұйық жүйе деп сыртқы күштер әрекет етпеген жағдайда жүйеге енетін денелер бір –бірімен ішкі күштер арқылы ғана әрекеттесетін жүйені айтады)
2.Импульстің сақталу заңын тұжырымдаңдар.
(Тұйық жүйедегі өзара әрекеттесетін денелер импульстерінің қосындысы өзгермейді (сақталады)
3.Дене импульсі дегеніміз не?
(Дененің массасы мен оның қозғалыс жылдамдығының көбейтіндісіне тең болатын физикалық шама дене импульсі деп аталады.)
4.Күш импульсі дегеніміз не?
(күш пен оның әрекет ету уақытының көбейтіндісі күш импульсі деп аталады)
5.Күш импульсі мен дене импульсінің арасында қандай байланыс бар?
(Дене импульсінің өзгерісі күш импульсіне тең)
6.Дене импульсі қандай әріппен белгіленеді?
(р)
7.Дене импульсінің ХБЖ-гі өлшем бірлігі?
(кг*м/с)
|
1-топ «Сары кәмпиттер»
2-топ «Көк кәмпиттер»
3-топ «Қызыл кәмпиттер»
|
Ортасы
20 минут
|
Білу және түсіну 10 минут
Қолдану 8 минут «Интервью» әдісі
Бүгінгі күні, реактивті қозғалыс принципін пайдалану адамның бір кездегі арманы мен қиялы болған тылсым Әлеммен тілдесе бастауына әкелді.
Реактивті қозғалыс принципі сағатына бірнеше мыңдаған километр жылдамдықпен қозғалатын ұшақтарды, жердің жасанды серіктерін, планетааралық саяхат жасайтын ғарыш зымырандарын жасауға мүмкіндік туғызды. Адам баласының ғырыш кеңістігіне шығуы үшін асқан кемеңгерлік, аса ыждағатты есеп, өте күрделі техника және асқан ерлік қажет. Соның бәрі де қазіргі кезде жүзеге асты. Енді оқушылар толық мәліметті өздерің топта талқылап, келесі топтарға презентациялап түсінік бересіңдер. Ендеше жұмысқа кіресеміз. Топтың ережесін сақтаймыз.
Топтық жұмыс.
2 кезең. «Мағынаны ажырату» (Конверт- сұрақ әдісі)
Сыныптағы 3 топқа мәтіндерді тарату ( Оқушылар флипчартка жазып, постер қорғайды)
І топ. «Зымыран»
Реактивті қозғалыс- импульстің сақталу заңының көрінісі.
ІІ топ. «Байқоңыр»
Ғарышты игеру жетістіктері мен зымыран қозғалысы принципі. Ғарышкерлер.
ІІІ топ. «Ғарышкер»
Зымыранда қолданылатын отын түрі мен көп сатылы зымырандар.
(Әр топ постерлеріне «Екі жұлдыз, бір ұсыныс» )
Анықтама: Дененің бір бөлігі одан қандай да бір жылдамдықпен бөлініп шыққан кездегі қозғалысы реактивті қозғалыс деп аталады.
Массасы М-m болатын зымыран қабығы модулі бойынша тең, бірақ газ импульсі бағытына қарама – карсы бағытталған (М-m)v2 импульс алады, v2 зымыран қабығының жылдамдығы. Сонда mv1=-(M-m)v2 болады.
Ал бұдан, Мұндағы : -зымыран қабығының жылдамдығы М-m-қабықтың массасы. атылып шыққан газ жылдамдығы. 
3-кезең «Реактивті қозғалыс» тақырыбында слайд көрсете отырып жаңа сабақты толтырамын.
1.Реактивті қозғалыс мысалдары.
2.Ғарышты игеру жетістіктері.
3.Тұңғыш жасанды жер серігі біздің еліміздегі ғарыш айлағынан 1957 ж.4-қазанда ұшырылды.
4.Ғарыштыигерудің маңызы.
ЖЖС байланыс үшін қолдану. Телефон мен телевизиялық байланыстың жүзеге асырылуы.Яғни, жасанды серіктер Ғарыштық байланысты қамтамассыз етеді. Ғарыш кеңістігіндегі жердіңүстінен жүздеген серіктер ұшып жүр. Олардың біреулері радио және телевизиялық байланысты, басқалары Жерге ауа-райы туралы ақпарат жібереді, ал үшіншілерін ғылыми зерттеулер немесе әскери мақсаттарда қолданады. Кейбір серіктер секундына 8 шықырым жылдамдықпенұшып, ұдайы қозғалыста болады. Ал басқалары Жердің тек бір ауданыныңүстінде орналасады. Байланыс Жасанды серіктер радио толқындарды жіберу арқылы телеграмма-сообщение, телефонограмма, ұялы телефондармен сөйлесулер жүреді, факстер, интернетке шығуға болады.
Жасанды серіктерді теңіз навигациясы мен әскери мақсатта.
Метереологияда алдн ала ауа-райын болжау, Использование спутников в метеорологии и атмосферадағы болып жатқан өзгерістерді анықтау үшін.
Ғылыми зерттеулер жүргізу, табиғи ресурстарды анықтауда.
Ғарышты зерттеу және Күн жүйесіндегі басқа денелердің физикалық табиғатын зерттеуге қолданылады.
5.Қазақ ғарышкерлері.
Қосымша материал: «Сен білесің бе?»
1.Неліктен космодром «Байқоңыр» депаталған?
1961 жылы 12 сәуірде Ю.А. Гагарин қазақжерінен космос әлемінеұшыпшығып, бірденбірнешедүркіндүниежүзілік рекордтаржасады. Солкүніхалықаралық авиация және космонавтика ұйымдарыГагаринніңрекордтарынресмитіркеуүшіннақтықайжерденұшыпшыққанынайтыңыздардепталапқойды. Сонда осы уақытқадейінқұпияболыпкелгенСырдарияжағасындағыТөретамстанциясынанұшқанынбілдірмеуүшін, солжерден тура солтүстіккеқарайорналасқанЖезқазғанжеріндегі, ҚарсақбайқасындағыБайқоңырелді- мекеніайтылды. Тұңғышғарышкерұшыпшыққанжер«Байқоңыр» депаталып, қазақсөзіәлемгетарапкетті.
2.Әлемдік рекордтардытізетін Гиннес кітабынаатыжазылғантұңғышқазақ ғарышкері?
Т. Мұсабаев. 1994 ж. 126 тәулікбойы космос әлеміндеұшыпжүрді. 1998 ж. Орбитада 7 ай бойыжүріп, 7 реташықаспанәлемінешықты. Бас аяғы 30 сағатынкосмостыңқаратұңғиығыменбетпе-бет өткізді.
Топтық жұмыс: (Оқушылар төрт-төрттен бірігіп, есеп шығарады. Әр топтың кез келген оқушысы тақтаға шақырылып, есепті түсіндіріп береді) Дайын сызбамен жұмыс.
ЕСЕП: Тең бүйірлі трапецияның үлкен табаны 10,5дм,бүйір қабырғасы 4 дм,ал олардың арасындағы бұрыш 60°-қа тең. Трапецияның кіші табанының ұзындығын табыңдар;
Оқушылар бір-бірінің жұмысын тексереді.
Әр топқа карточкамен есептер беру
2) В-деңгей. 5 жол өлең (Синквейн әдісі)
1. Зат есім. Ғарышкер
2. Анықтауыш. Батырсың, төзімдісің
3. Етістік .Қызығасың, зерттейсің, ұшасың
4. Сөз тіркесі. Ғарышқа мәңгі жол ашқан
5. Синоним. Адам
Оқушылардың алдына қойған мақсатының орындалғанын сұрау.
1. Зымыран қалай қозғалады?
2. Реактивті қозғалыс дегеніміз не?
3. Қандай мақсатпен зымырандар көпсатылы болып жасалады?
4. Реактивті қозғалыс жылдамдығы қандай шамаларға байланысты?
5. Ғарышты зерттеудегі қандай жетістіктерді білесіңдер?
Жұптық жұмыс Сәйкестендір:
Физикалық шама
|
Белгіленуі
|
Өлшем бірлігі
|
Формуласы
|
Дене импульсі
|
|
|
|
Күш импульсі
|
|
|
|
Жылдамдық
|
|
|
|
Дене массасы
|
|
|
| |
Достарыңызбен бөлісу: |
