Сабаќтыњ таќырыбы: Мутациялыќ µзгергіштік



бет6/6
Дата05.02.2022
өлшемі65,5 Kb.
#12402
түріСабақ
1   2   3   4   5   6
Картамен жұмыс
(Қазақстандағы радиациялық нүктелерге шолу)
Бұдан біз Ресейдің өз қарамағына алған отар елдерге жасаған зор «қамқорлығын» көреміз. Қазақстанның радиациялық картасы әлі жасалған жоқ.
Басының бір жағы өсіп кеткен бала, бет - әлпеті адам пішінінен едәуір ауытқыған тірі жан, бір – бірімен жабысып туған қос нәресте тағы – тағылар көбейіп кетті. Кейінірек көпшілік бұл ненің зардабы екенін түсіндіре бастады. Семей полигоны жабылды. Бірақ оның зардабын жабу оңай болмай тұр. Қазір Қазақстанда 2,5 мың адам ұзақ уақыт радиациялық сәулеленудің арқасында мутагенезден зардап шегеді. Соңғы 45 жыл ішінде Қазақстан тек қана ядролық сынақ полигоны емес, сонымен қоса уран шығаратын орталыққа, ядролық технология қалдықтарын көметін көмбеге айналды.
Радиация аймақтарында 2010-2020 ж. Дүниеге келген әрбір 2 бала гендік ауытқуларының иесі болады. Ал оның зардаптары ұрпақтан – ұрпақққа күшейтілген түрде жалғасып отырады. Оны жасырудың реті жоқ. Дүние жүзінде ешбір территория, ешбір халық мұндай қасірет шеккен емес.
Ядролық жарылыстардан жараланған жерлерді емдеу, радиоактивтілікпен ластанған жерасты суын тазарту, радиациялық сәулеленуден бұзылған түзеудің жолдары бар ма?
Жапонияда атом бомбасы түскен қалаларды ерекше қамқорлық пен бақылауға алудың нәтижесінде дүниежүзілік бойынша өмір сүру көрсеткіші жоғарғы деңгейге жетті. 1993 жылдан бастап Алтай өлкесі тұрғындарына Семей полигонына жақын орналасқан деп Ресей өкіметі арнайы жәрдемақы бөлді. Олар полигоннан 300-600 км жерде орналасқан. Ал полигон іргесінде елдер елеусіз қалуда. Біздің елімізде мутациялық ауытқуларға қандай әрекет, көмек, зерттеулер жүргізіп жатқанын білу мақсатында М.Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медициналық Академиясында қызмет жасайтын биология ғылымдары, кандидаты, ғылыми – жаратылыстану кафедрасы доценті Мансеитова Светлана Рахметтуллаевнаға жолығып пікірлескен едім. (видеотаспасын тыңдау).
Ғалымның айтуы бойынша өзінің зерттеп жүрген обьектісі Ақтөбе хром қосындылары зауытының адам ағзасыны зиянды мутагенді әсерінің зор екенін айтты. Қазір елімізде антимутагенді препараттар аз мөлшерде шыға бастады. Гендік ауытқуларға ұшыраған адамдарға тек хирургиялық әдістер арқылы ғана көмектесе аламыз. Генетика жетістіктері Жапония, АҚШ – та жоғары деңгейде. Қаншалықты медициналық жағдай жасалғанмен қоршаған ортаның радиациялық әсері тоқталмаса мутациялық өзгергіштік жалғаса береді, - деп аяқтады сөзін.
Ең үлкен мәселе мутагенді факторларды қалай жоюға болады? Бұл көптеген ғалымдардың басын қатырған мәселенің бірі. Соңғы деректер бойынша ядролық қалдықтарды айға немесе ғарыш кеңістігіне шығарып тастамаса оның тірі ағзаға әсері тоқталмайды екен.
ІІІ. Рефлексия. Венн диаграммасы.

Модификациялық Мутациялық


өзгергіштік өзгергіштік


Мұғалім сөзі:Жас ұрпақтың алдында тұрған міндет осы тығырықтан шығар жолды табу. «Асыл – тастан, ақыл - жастан» шығады дегендей еліміздің жарқын болашағы жаңаша тәрбиеленіп жатқан жастар қолында.


Үйге тапсырма. 1. «Мутациялық өзгергіштік» тақырыбын оқып келу.
2. Жер бетіндегі мутациялық жағдай туралы хабарлама.
3. Қазақстандағы мутациялық өзгерістер туралы
хабарлама.
4. Қазақстандағы мутациялық өзгерістер туралы деректер
жинау.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет