Ұйымдастыру
Үй тапсырмасы
Негізгі бөлім
Бекіту
Қорытынды
Бағалау
Үйге тапсырма
|
Сәлемдесу, сынып оқушыларларын түгендеу.
1. Мұнайдың құрамында қандай көмірсутектер болады?
2.Мұнайдың физикалық қасиеттері қандай?
3. Мұнайды қалай тасымалдайды?
4. Мұнай өңдейтін қондырғының құрылысы қандай?
5. Мұнай өнімдері және қолданылуы.
6. Отынның түрлері қандай?
7.Бензиннің сапасы немен анықталады?Детонация деген не?
8. Қазақстанның мұнайға бай аймақтарын атаңыз.
9. Экологиялық тұрғыдан қоршаған ортаны қорғау мәселесі?
10.Қазақстандағы ірі газ, мұнай, тас көмір кен орындары туралы не білесіздер?
Қызығушылықты ояту
Спирттің ашылу тарихына байланысты ертегі оқу.
Ертегіні мұқият тындап өз ойларын айту.
Ертеде бір патшаның есігінің алдына лашын құсы дән тастап кетіпті. Патша сол дәнді алып, уәзірлеріне беріп еккізеді. Дән өсімдік болып жайқалып шығады. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Үш-төрт жылдан кейін өсімдік жеміс береді. Елдің бәрі таң қалады. Күзге таман әдемі мөлдір жемісті жеп көруге жүрексінеді. Содан соң патшаның әмірімен жемісті ыдысқа салып қояды. Біраз күннен кейін ыдыстағы жеміс көпіреді. Одан мөлдір сұйық пайда болады. Уәзірлер сұйықтықты алып патшаға көрсетеді. Патша сұйықтықты бір тұтқынға ішкізуді бұйырады. Тұтқын бір кесе ішеді, ешнәрсе болмайды, екіншісін береді. Үшіншісін тұтқын өзі сұрап ішеді. Біраздан кейін ән салады, бей-жай күйге түседі. Ең соңында тұтқын патшаның тағын сұрап әлек салады. Шаршап қалжырап ұйықтап кетеді. Сонда бұл не болғаны?
"Спирт" сөзі латынның "шараптың рухы" деген сөзінен шыққан көрінеді. этил спирті формуласы — С2Н5ОН. Жүзімнің, қанттың, крахмалдың ферменттік ашуы нәтижесінде түзілетін бұл затты тұрмыста жай ғана спирт деп атайды. Ал XVIII гасырдан бастап "спирт" деген сөзбен қатар "алкоголь" (араб, "эл-кугул") деген сөз .
Спирттер — молекуласындаеы бір немесе бірнеше сутек атомдары гидроксил тобына алмасқан көмірсутектердің туындылары.
Спирттердін жалпы формуласы: R(OH)х.
Спирттердің жіктелуі. Спирттерді жіктеудің бірнеше түрі бар (14, а, ә, б-сызбанұскалар):
1. Спирттер кұрамындағы гидроксил тобьшың санына байланысты біратомды және көпатомды болып бөлінеді. 
СН3-ОН метил спирті(метанол) СН2-ОН - СН2-ОН
2. Гидроксил тобымен байланыскан көмірсутек радикалына сэйкес
3. Гидроксил тобымен байланыскан көміртек атомының таби-ғатына байланысты спирттер біріншілік, екіншілік және цшішиілік болып бөлінеді:
R - СН2 - ОН сн3 - сн2 - сн2 - он
біріншілік пропанол-1(біріншілік пропил спирті)
R-CН —ОН СН3 - СН - СН3
| он
R
Қаныққан біратомды спирттерді бір сутек атомы гидроксил тобына алмасқан алкандардың туындылары ретінде карастыруға болады. Олардың жалпы формуласы: СяН2л+1ОН. Басқа органикалық косылыстар сиякты спирттерді де әр түрлі атаулармен атайды.
Атауы. ИЮПАК халыкаралық атаулар жүйесі бойынша спирт-терді көмірсутектердің атына ол деген жұрнақ косып атайды. Функ-ционалдық ОН тобы байланыскан ең үзын тізбек таңдап алынып, көміртек атомдарын гидроксил тобы жакьін орналаскдн жағынан бастап нөмірлейді:
сн3 - сн -сн — сн3
сн3 он
«Ақ қалпақ» киген оқушы оқулық бойынша спирттер туралы білетін ақпаратын айтады.Ол спиртердің формуласын,қасиеттерін айтады.
«Сары қалпақ» киген оқушы спирттердің пайдасы туралы айтады.Этил спиртінің қолданылуын түсіндіреді.
«Қызыл қалпақ» киген оқушы спирттердің адам ағзасына зиянын,әсерін рольдік ойын арқылы көрсетеді,яғни эмоцияны көрсетеді.Ролге кіре отырып,мас адамның образын көрсетеді.
«Жасыл қалпақ» киген оқушы спирттер туралы қандай қосымша мәліметтер білетінін айтады.Оқушылар желі мәліметтеріне сүйенуге болады.
«Қара қалпақ» киген оқушы спирттердің барлық жағымсыз әсерлерін,яғни зиянын түсіндіріп береді. Жасөспірімдерге алкогольдің әсерлерін түсіндіреді.
«Көк қалпақ» киген оқушы барлық айтылған ойларды қорытындылайды, яғни барлық қалпақтарды кие алды ма деген сауалға жауап береді.Әр қалпақтың айтқан пікірлерін сараптап,өз ойын айтады,қалдырып кеткен жерін айтады.
Сабақты қорытындылау.Өзара бағалау.Топтар бір-біріне өз пікірлерін айтады (5 минут).Мұғалім өз бағасын үй тапсырмасы бойынша жазбаша тапсырмаларды және жаңа сабақты бекіту тапсырмасын қорытынды жасай отырып,бағалайды.
Кері байланыс(2 мин).Оқушыларға сабақ туралы сұрақтарын жазып,салуға қорап беріледі.Олардың пікірлері келесі сабақта талқыланады.
Спирттер
|
Сабаққа әзірлену
Мұнайдың құрамы өндеу әдістерін, физикалық қасиеттерін, мұнай өнімдерін тазарту, мұнай өнімдерін қолданылуы бағыттарындағы сұрақтарға жауап береді.
Үйге берілген тақырыпты белгіліп алады.
|
